De doodstraf: verschillende manieren

Al eeuwenlang kunnen mensen die een misdrijf hebben begaan, tot de dood worden veroordeeld. Tegenwoordig is dit in veel landen niet meer mogelijk, maar in verschillende landen nog wel. Er zijn vele manier waarop ter dood veroordeelden hun dood moe(s)ten ondergaan. Een aantal daarvan zijn de volgende: de elektrische stoel, een dodelijke injectie, ophanging, onthoofding door de guillotine, verdrinking, verbranding, steniging, fusilleren en radbraken.

De doodstraf

De doodstraf kan op vele manieren worden uitgevoerd. Enkele daarvan worden nog steeds toegepast, andere methodes zijn al eeuwen geleden afgeschaft. Een aantal doodstraffen die zijn uitgevoerd zijn:

• Ophanging
• Verdrinking
• Verbranding
• Radbraken
• Steniging
• De guillotine
• De elektrische stoel
• Dodelijke injectie
• Fusilleren

Ophanging

Een veelgebruikte en wijdverspreide methode om de doodstraf uit te voeren, was ophanging. Vooral in de middeleeuwen werden veel misdadigers op deze manier gestraft. Ophanging werd gebruikt in vele landen over de hele wereld, waaronder Rusland, Duitsland, de Verenigde Staten, Canada, Brazilië, Australië, Bulgarije, Japan, Israël, Irak en ook Nederland.
Bij ophanging krijgt een veroordeelde een touw om zijn nek, waarna verschillende manieren kunnen worden gebruikt. Eerder werd de veroordeelde omhoog getrokken nadat hij het touw om zijn nek had gekregen, waarna hij langzaam stikte. Later werd vooral gebruik gemaakt van een val, waardoor men sneller stierf. Er is veel onderzoek naar gedaan om de juiste hoogte van de val te berekenen. Een te korte val zorgt voor een langzame dood, een te lange val kan zorgen voor een onthoofding.
Omdat ophanging niet werd gezien als een humane manier om de doodstraf uit te voeren, werd dit in verschillende landen afgeschaft in de afgelopen eeuwen. In Nederland vond de laatste ophanging plaats in 1860, toen Johannes Nathan werd opgehangen omdat hij zijn schoonmoeder had vermoord. In Duitsland werd de laatste persoon opgehangen in 1951. Hierbij ging het om oorlogsmisdadigers. In andere landen wordt ophanging nog steeds gebruikt, zoals in Pakistan en Maleisië.

Verdrinking

Deze manier van doodstraf werd vooral in Europa toegepast. Dit gebeurde vooral veel in de middeleeuwen. Verdrinking werd toen gezien als de minst wrede methode voor executie en werd het vaakst gebruikt bij vrouwen, hoewel ook mannen deze straf konden krijgen. Een terdoodveroordeelde kon in het water worden gegooid nadat hij in een zak was gestopt of verzwaard was met gewichten. Een andere manier was om iemand in een ton met water te stoppen en de ton vervolgens dicht te maken. Rond de zeventiende en achttiende eeuw werd verdrinking afgeschaft. Zo stopte Engeland met deze methode in 1623, en IJsland in 1777.

Verbranding

Een methode die eveneens veel in de middeleeuwen en ook in de Renaissance werd gebruikt, was verbranding. Hiervoor werd meestal een brandstapel gemaakt, waarop de veroordeelde vastgebonden werd aan een paal die uit het brandhout stak. Vooral vermeende heksen en ketters belandden op de brandstapel. Tussen 1450 en 1750 werden in Europa, en ook in Noord-Amerika, vele vrouwen verdacht van hekserij waarmee ze anderen kwaad zouden doen. Veel ‘heksen’ bekenden de beschuldigingen na martelingen. Het gevolg hiervan was dat ze veroordeeld werden tot de brandstapel. Ook ketters, ofwel mensen die ervan werden beschuldigd dat ze een andere geloofs- of levensovertuiging hadden dan de heersende orde, kregen vaak deze straf. Als de veroordeelde berouw toonde, werd hij mogelijk eerst gewurgd en daarna verbrand, anders werd hij levend verbrand.

Radbraken

Een andere gruwelijke methode die vooral in de middeleeuwen tot in de negentiende eeuw werd gebruikt was het radbraken. Ook in Nederland konden terdoodveroordeelden deze straf krijgen. Dat gold bijvoorbeeld voor de Zwolse Jacomina Jannes, die veroordeeld werd voor het doodsteken van haar man en twee kinderen. Op 24 mei 1728 vond de uitvoering van het vonnis plaats. Jacomina werd geradbraakt. Hierbij werd de veroordeelde vastgebonden op een rad. Daarna werd door een beul een ijzeren staaf gebruikt om alle botten in iemands ledematen te breken. Vervolgens kon een slag op de hartstreek worden gegeven, waardoor iemand overleed. Ook kon het zijn dat het radbraken eindigde met een onthoofding, zoals het geval was bij Jacomina Jannes. Iemand kon echter ook nog half levend worden achtergelaten of in zee worden gegooid. Het radbraken is een doodstraf die niet meer wordt uitgevoerd.

Steniging

Steniging wordt gezien als een zeer wrede manier om de doodstraf uit te voeren. Bij deze methode wordt de veroordeelde vastgebonden aan een paal of deels ingegraven in de grond, waarna een groep mensen net zo lang stenen naar de veroordeelde gooit tot hij sterft aan de verwondingen. Dit betekent dus een langzame en pijnlijke dood. Er zijn rapporten over steniging als doodstraf die al dateren uit de tijd van oude Grieken, dus de methode bestaat al eeuwen. Later is steniging vooral toegepast in de islam. Ook nu kan steniging nog worden toegepast in enkele landen, waaronder Irak, Saoedi-Arabië en Somalië.

De guillotine

De invoering van de guillotine als executiemethode vond plaats in 1789 en werd voor het eerste daadwerkelijk gebruikt in 1792. Het apparaat was al veel eerder uitgevonden. Zo werd de valbijl in de middeleeuwen al in Duitsland, Engeland en Schotland gebruikt als executiemethode. Ook werd een soortgelijk apparaat al in de vijfde eeuw voor Christus gebruikt door de Perzen. De naam guillotine werd toen nog niet gebruikt. Dit gebeurde pas in de achttiende eeuw toen de Fransen zochten naar een humanere manier om de doodstraf uit te voeren. Volgens de arts Guillotin zorgde de valbijl voor een snelle en pijnloze dood. De valbijl werd ingevoerd, waarbij de bijl werd voorzien van een schuin mes. Hierdoor werd de nek van een veroordeelde niet afgehakt, maar doorgesneden. Vanwege het pleidooi van Guillotin voor deze methode werd de valbijl vanaf deze tijd spottend guillotine genoemd, waar Guillotin absoluut niet blij mee was. Hij was namelijk niet eens een voorstander van de doodstraf. In Frankrijk is zo bij duizenden mensen het hoofd afgesneden. In Nederland zijn, onder Frans gezag, vier mensen onthoofd door middel van de guillotine. Ook nazi’s hebben veelvuldig van het apparaat gebruikt gemaakt.

De elektrische stoel

Op 6 augustus 1890 werd voor het eerst een elektrische stoel gebruikt om een terdoodveroordeling uit te voeren. De stoel was geproduceerd door Harold P. Brown en het gebruik ervan was in 1888 goedgekeurd door de staat New York. Het ontwerp was een reactie op een vraag van de staat New York in 1881 om een humanere manier voor de doodstraf te bedenken dan ophanging, wat op dat moment veel gebruikt werd. Bij de elektrische stoel wordt de ter dood veroordeelde vastgezet op de stoel en er worden elektroden bevestigd op zijn lichaam. Vervolgens wordt er een elektrische stroom door het lichaam gestuurd, waarbij de eerste schok voor onmiddellijk verlies van bewustzijn moet zorgen. De tweede schok is bedoeld om fatale schade in de vitale organen te veroorzaken.
De Amerikaan William Kemmler was degene die als eerste deze manier van executeren moest ondergaan. Hij was veroordeeld voor het vermoorden en in stukjes hakken van een vrouw. Deze eerste executie verliep echter niet zo snel en humaan als de bedoeling was geweest. Na zeventien seconden was Kemmler wel bewusteloos, maar niet dood. Nadat twee aanwezige artsen dit bevestigden, werd er geïnstrueerd Kemmler direct opnieuw onder stroom te zetten. De generator had echter tijd nodig om op te laden, waardoor er niet direct een nieuwe schok kon worden toegediend. De volledige executie heeft uiteindelijk zo’n acht minuten geduurd.
De Verenigde Staten zijn, samen met de Filipijnen, de enige twee landen waar de elektrische stoel is gebruikt voor het uitvoeren van de doodstraf. Ondanks de niet zo goed verlopen eerste executie namen andere Amerikaanse staten deze methode over, zodat het zelfs de meest gebruikte methode werd. Vanaf de jaren ’80 van de twintigste eeuw begon de dodelijke injectie deze positie over te nemen. In enkele Amerikaanse staten (zoals Alabama en Florida) kan een veroordeelde echter nog steeds kiezen voor de elektrische stoel.

Dodelijke injectie

Na invoering van verschillende methodes die minder wreed zouden zijn, werd er echter nog steeds gezocht naar een manier die nog humaner was. Deze werd gevonden in de dodelijke injectie. Dit werd voor het eerst gebruikt in 1982 in Texas. Charlie Brooks, veroordeeld voor ontvoering en moord, was de eerste persoon die de dodelijke injectie kreeg toegediend. De veroordeelde wordt bij deze methode vastgebonden op een bed, waarna door middel van een infuus de dodelijke stoffen worden toegediend. De dodelijke injectie wordt tegenwoordig in verschillende Amerikaanse staten toegepast en is de meest gebruikte methode geworden. Ook andere landen hebben de dodelijke injectie ingevoerd, zoals China in 1997 en de Filipijnen in 1999. De Filipijnen hebben de doodstraf inmiddels echter helemaal afgeschaft.

Fusilleren

Deze methode van het uitvoeren van de doodstraf is vooral gebruikt in tijden van oorlog en op militair gebied. Een veroordeelde wordt in dit geval gedood door een vuurwapen. Vaak wordt een fusillade uitgevoerd door middel van een vuurpeloton. Een groepje mensen, vaak bestaande uit soldaten, schieten met een vuurwapen allemaal tegelijkertijd op een veroordeelde. De veroordeelde is meestal geblinddoekt of voorzien van een kap. Soms krijgen één of meer leden van het vuurpeloton alleen een losse flodder in hun vuurwapen, zonder te vermelden bij wie dit het geval is. Ten eerst zorgt dit ervoor dat de leden van het peloton moeilijker te vervolgen zijn, omdat niet vastligt wie waarmee heeft geschoten. Ook de schutters zelf kunnen zo allemaal geloven dat zij degene met de losse flodder waren.
Een aantal landen waar het fusilleren werd uitgevoerd, zijn Cuba, Finland, Mexico, Italië, de Verenigde Staten, Syrië, Zuid-Afrika, België, Indonesië en Nederland. Zo zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland zo’n drieduizend mensen gefusilleerd door Duitse vuurpelotons. In sommige landen, zoals Cuba en Indonesië, kunnen veroordeelden nog steeds gefusilleerd worden.

Andere wrede manieren

Naast de bovengenoemde methodes zijn nog vele andere manieren toegepast. Zo kon je in sommige delen van Afrika worden veroordeeld tot mieren. De veroordeelde werd dan vastgebonden bij een mierennest. Dit was een mierennest met vleesetende mieren, die binnen korte tijd de misdadiger hadden opgevreten. De oude Grieken gebruikten de ‘Koperen Stier’. Dit was een beeld van een stier, dat van binnen hol was. De veroordeelde werd hierin gestopt, waarna er onder het beeld een vuurtje werd gestookt. Bij deze methode duurde het veel langer dan bij de brandstapel voor de dood intrad.
Een derde manier werd ooit toegepast in Perzië. Veroordeelden konden hier worden vastgebonden in een boot of holle boomstam. Vervolgens werden ze ingesmeerd met honing, en ze werden gedwongen veel honing te eten. Dit veroorzaakte diarree. Daarna werd de boot het water opgeduwd. Vele insecten kwamen hierop af en legden na een tijdje zelfs eitjes in het lichaam van de veroordeelde. Het kon een paar dagen duren voordat iemand stierf door de insecten, uitdroging, verhongering en infecties.