Luisteren is een kunst

Menigeen zal van zichzelf zeggen dat hij of zij een goede luisteraar is, maar in de praktijk wil dat nog wel eens anders uitpakken. Goed luisteren is krachtig maar ook erg moeilijk. Wat is de problematiek en waar moet je op letten tijdens het proces?

Algemeen

Vooropgesteld dat je het “zuiverste” kunt luisteren als je wat verder van de persoon in kwestie afstaat. Je hebt geen emotionele banden, kent over het algemeen de omgeving niet en zal daar dus ook niet snel oordelend over zijn en je zijn zal dus in zijn geheel gericht zijn op de persoon en zijn/haar verhaal.

Maar dat neemt niet weg dat je ook als vriend, familielid of goede bekende een luisterend oor kunt hebben. Je moet dan wel een aantal zaken in acht nemen.

De kenmerken

Aandacht

Niets zal het proces zo verstoren dan dat je, tijdens het luisteren, ook met iets anders bezig bent. Het neemt wellicht niet weg dat je inderdaad twee dingen kunt doen, maar verstoort het proces van de persoon tegenover je. Bovendien kan hij of zij terecht of onterecht de indruk krijgen dat je toch niet echt luistert, met alle gevolgen van dien.
Een roerige omgeving kan ook een verstoring van het proces zijn. Zoek dan in overleg een andere omgeving op. Daarmee gezegd dat jij niet altijd de stoorzender bent, dit kan ook de omgeving zijn (muziek, lawaai, spelende kinderen etc.)

Kalm en terughoudend

Als je een emotioneel verhaal te horen krijgt en de tranen wellen op, probeer dan neutraal en rustig te blijven. Meehuilen is niet de oplossing maar bagatelliseren of relativeren is ook niet de oplossing, sterker nog … het gaat meestal niet eens om de oplossing. Je bent immers luisteraar en iemand kan zijn verhaal kwijt. Je bent niet de oplosser van het probleem, al ligt dit in veel mensen verscholen. Als iemand om je advies vraagt kan je dat altijd nog geven.

Begrip

Zo nu en dan verdekt “hummen”, je wenkbrauwen te bewegen of te knikken geeft de spreker het gevoel dat je de situatie begrijpt, je volgt het gesprek. Schroom dan ook niet dat als de spreker in al zijn emoties iets vertelt wat jij niet goed kunt volgen, je dit aangeeft en om extra uitleg vraagt. En wat ook voor jezelf handig is om het spoor – zeker in een lang verhaal – niet bijster te geraken is samen te vatten.

Oordelen

Realiseer je dat jij de luisteraar bent en hij of zij de spreker. Draai de situatie niet om, je geraakt vrij snel in een mogelijk veroordelende situatie (noch ten aanzien van de spreker, noch ten aanzien van de mogelijk andere partij in het gesprek). Daar is het de spreker veelal niet om te doen. De spreker moet je veiligheid in het gesprek voelen/ervaren. Pas bij volledige veiligheid zal hij of zij ook het hele verhaal in alle eerlijkheid vertellen.

Eigen behoefte

Het is belangrijk om ook jezelf niet in het gesprek te verliezen. Verliezen in de zin van dat een erg emotioneel verhaal je aan kan grijpen. Ben je erg empathisch, dan is de kans nog groter dat je “opgeslokt” raakt in het verhaal. Als je denkt het even niet meer te bevatten, je zelf aan het eind van je latijn bent of anderszins ben er dan alert op en spreek uit dat je bijvoorbeeld een pauze in het gesprek wilt. Is er een mogelijkheid om een wandelingetje te maken en het hoofd leeg te maken, doe dit dan ook.
Als jij je eigen emoties dan in het gesprek ook de ruimte krijgen, werkt het beide kanten op. Ben hier open en eerlijk over.

Tot slot

Mensen praten graag en daarom zie je ook in de kroeg wel eens dat een vreemde een heel verhaal over zich heen krijgt van een onbekende die naast hem of haar zit. De onbekende zie je daarna niet meer en kent je omgeving niet. Dat praat nu eenmaal gemakkelijker en bovendien geldt voor veel mensen dat ze zich al een stuk beter voelen, zodra ze een keer hun verhaal hebben kunnen doen.
Als jij af en toe die persoon wilt en kunt zijn, is daar niets mis mee. Als we dat allemaal doen, kan je elkaar er onbewust voor inzetten en doen we allemaal op eenvoudige wijze een goede daad.