Beter luisteren door meditatie

Je hebt het vast wel eens meegemaakt: je bent middenin een verhaal en ziet de ogen van je gesprekspartner afdwalen en glazig worden. Je hebt sterk de indruk dat je boodschap niet meer aankomt en dat je geen oprechte aandacht meer krijgt. Helaas gebeurt dat in de maatschappij van tegenwoordig maar al te vaak. We krijgen zoveel prikkels en zijn altijd zo druk dat we nauwelijks de tijd nemen om echt rustig naar een ander te luisteren. En dat terwijl luisteren ontzettend belangrijk is voor het onderhouden van goede relaties, zowel met je familie en vrienden als op het werk. Maar met regelmatige oefening is luisteren gelukkig voor iedereen te leren! De meesten van ons vinden het fijn om aandacht te krijgen, omdat ons dat het gevoel geeft gehoord en erkend te worden. Door oprecht geïnteresseerd naar een ander te luisteren, bevestig je die persoon in zijn of haar bestaan. Luisteren is zo’n krachtig instrument dat het zonde is om er geen gebruik van te maken. Het kost niks, kan ten allen tijde toegepast worden en levert wederzijdse waardering en misschien zelfs verrassende inzichten op. Toch is echt luisteren een zeldzaamheid in onze hectische maatschappij geworden. Kun jij je nog de laatste keer herinneren dat iemand alle tijd nam om te vragen naar wat jou bezighoudt?

Nu denk je misschien dat het heel eenvoudig is om gewoon wat beter te luisteren. In de praktijk valt dat echter vaak nogal tegen. Onze geest wordt makkelijk geprikkeld en is snel verveeld, zodat het niet altijd lukt om voldoende geduld op te brengen om een ander rustig zijn verhaal te laten doen. Als je beter wilt leren luisteren, is het goed om hier rekening mee te houden. In de volgende stappen wordt beschreven hoe meditatie daarbij kan helpen.

Neem het bewuste besluit om te luisteren

Het klinkt voor de hand liggend, maar beter luisteren begint met de intentie om beter te luisteren. Als je het belang van luisteren inziet en je realiseert welk effect het op mensen kan hebben, zal dat je inspireren om goed te willen luisteren. Door bewust het besluit te nemen om van nu af aan beter te luisteren, ben je gemotiveerd om er je best voor te doen en het vol te houden.

Herinner jezelf aan je besluit aan het begin van ieder gesprek dat je hebt. Het is heel makkelijk om in de valkuil te stappen van over jezelf praten (en dus niet luisteren), en het vereist wilskracht om dat niet te doen. Houd je aandacht bij je gesprekspartner en concentreer je op wat hij of zij zegt. Helaas is het eigen aan onze gedachten om snel af te dwalen en aan allerlei zijpaadjes te denken. Regelmatig mediteren kan je helpen om te leren gaan met die alsmaar doorlopende gedachtestroom. Zo kun je de concentratie opbrengen om te blijven luisteren en het verhaal van de ander te blijven volgen.

Luister empathisch

Echt luisteren gaat nog een stap verder dan alleen volgen wat de ander zegt. Natuurlijk is het belangrijk om te begrijpen wat je gesprekspartner bedoelt. Maar vaak staan we meteen klaar met ons oordeel, ook al spreken we dat niet daadwerkelijk uit. Innerlijk zijn we dan bezig met wat wij van het verhaal vinden, en niet meer met wat het verhaal voor onze gesprekspartner betekent. Of we zijn in ons hoofd al aan het bedenken wat we als reactie zouden kunnen geven (om meelevend/grappig/slim uit de hoek te komen).

Echt luisteren vereist empathie, je inleven in de ander zonder te oordelen. Als je het moeilijk vindt om empathisch te zijn, kan het beoefenen van meditatie helpen. Vooral oefeningen in het voelen van compassie en liefdevolle vriendelijkheid voor anderen zijn goed om deze vaardigheid te ontwikkelen.

Laat zien dat je luistert

Mensen hebben snel door of je oprecht naar ze luistert of niet. Het is namelijk eenvoudig te zien aan je lichaamshouding. Een slome, ongeïnteresseerde houding en een wegkijkende blijk zijn voor de ander tekenen van afwijzing en zullen niet uitnodigen tot een goed gesprek. Als je wilt laten zien dat je luistert, maak je oogcontact en richt je je lichaam naar je gesprekspartner. Eigenlijk gebeurt dit vanzelf op het moment dat je echt (empathisch) luistert.

Maar zelfs dan kan het soms een beetje eng of confronterend zijn om elkaar lang in de ogen kijken, vooral als er kwetsbare emoties besproken worden. Het zou zonde zijn als dit afleidt van het gesprek en het contact met de ander in de weg staat. Meditatieve oefening waarbij je gedurende een paar minuten iemand (dat kan je partner zijn, maar ook een vreemde) diep in de ogen kijkt, kan helpen om de ongemakkelijke gevoelens te verwerken.

Zwijgen is goud

Over het algemeen zijn de meeste gesprekken die we voeren een uitwisseling van gedachten, waarin we ongeveer evenveel luisteren als zelf praten. Zelfs als het onderwerp niet onszelf betreft, is het verleidelijk om de ander aan te vullen, je mening te geven of een vergelijkbare situatie die jezelf meemaakte te beschrijven. Maar elke keer als je de ander onderbreekt, verleg je zijn of haar focus naar wat jij zegt. Dit gaat ten koste van het verhaal van de ander, ook als je het met de beste bedoelingen doet door bijvoorbeeld mee te leven of met oplossingen te komen. Je stuurt als het ware het verhaal van de ander in de richting die jij aansnijdt.

Daarom is zwijgen een heel belangrijk onderdeel van luisteren. We zijn alleen niet gewend om lang stil te zijn in een gesprek en stiltes worden soms als ongemakkelijk ervaren. Je kunt dit oefenen met stilte-meditatie. Hierdoor word je vertrouwd met stilte en ervaar je meer innerlijke rust die je meeneemt in de gesprekken die je voert.