Je liegt iedere dag

Je liegt iedere dag. In een gesprek van ongeveer 10 minuten vertel je tenminste 1 leugen. We hebben allemaal van onze ouders geleerd dat liegen verkeerd is. Daarom vertelde je vader ook op zijn werk dat hij naar de tandarts moest en ging vissen met z’n broer. Heel onschuldig, maar toch. Al heel jong begin je met kleine leugentjes om de waarheid een beetje mooier te maken. Wanneer je niet ‘gesnapt’ wordt met die kleintjes, oefen je met een grotere.

Inhoud

• Kinderen liegen soms
• Alleen mensen liegen
• Waarom lieg je?
• Hoe vertel je een goede leugen?
• Herken de leugen

Kinderen liegen soms

Je begint jong met liegen. Zo rond je derde jaar is de eerste leugen verteld. Dat snoepje zei dat ik het op moest eten, de hond nam het zand mee naar binnen! Je bent niet ineens heel slecht geworden, je traint. Dat snoepje geloofden je ouders niet, maar die hond was wel geslaagd. Je leert welke leugen werkt en ook dat je onder straf uit kunt komen met een goede leugen. Een leugen, hoe klein ook, kan je leven soms prettiger maken.

Alleen mensen liegen

Mensen kunnen liegen, dieren niet. Je hebt een bepaalde hersencapaciteit nodig om te kunnen liegen, alleen mensen hebben die capaciteit. Met een goede leugen kun je soms krijgen wat je wilt, een beter salaris, een leuker vriendje en soms een prettiger leven. Waarom lukt een leugen? Omdat je goed bent in het vertellen van een leugen maar meestal slecht in het herkennen ervan. Maar één op de duizend mensen is in staat een goed leugentje te ontdekken. Meestal wil je geloven wat de ander je verteld. Het is moeilijker is om je te realiseren dat iemand tegen je staat te liegen.

Waarom lieg je?

Er zijn veel redenen om te liegen. Enkele zijn deze:

• Om iemands gevoelens te sparen. Leugentjes om bestwil worden ze genoemd. Je wilt iemand niet voor het hoofd stoten. Natuurlijk zie je er zeker 10 kilo lichter uit met de broek. Kinderen kunnen zich er vreselijk over verbazen dat ze moeten zeggen dat een cadeau helemaal geweldig is, terwijl dat niet zo is. Dit zijn de ‘aardige’ leugens, niet voor jezelf maar voor iemand anders. Bij veel leugentjes gaat het hierom.
• Om straf te ontlopen. Je wilt geen straf voor een misstap. Je ontloopt de verantwoordelijkheid voor je eigen fout. Dit kunnen natuurlijk grote (misdadige) leugens zijn maar ook hele kleine. ‘De bal stuiterde vanzelf de straat op.’

• Omdat ik het wil. Soms wil je iets zo graag, die baan, die auto, die vrouw, dat alles geoorloofd lijkt. Iets slechts vertellen over een collega die op dezelfde functie aast, valt in deze categorie.
• Ik ben helemaal geweldig. Gewoon om je reputatie een beetje op te krikken. Alle geweldige diploma’s die je in de kast hebt liggen, de fantastische banen die je hebt gehad en het aantal doelpunten in één wedstrijd.
• Omdat ik het kan. Dit is pure manipulatie. Enkelen onder ons liegen om het liegen zelf. Het is de kick van het niet ontdekt worden, mensen zo kunnen manipuleren dat ze doen wat jij wilt.

Hoe vertel je een goede leugen?

Je hebt verschillende redenen om te liegen en sommige zijn misschien niet zo heel erg slecht. Hoe vertel je een leugen zonder onmiddellijk ‘gepakt’ te worden:

• Simpel: Voor liegen heb je een levendige fantasie nodig en het is vaak moeilijk om je niet te laten meeslepen. Maak het verhaal niet te ingewikkeld met allerlei kleine details. Een ingewikkelde leugen is moeilijk te onthouden.
• Blijf rustig of juist niet: Wanneer je nerveus bent, verander dan niet je gedrag. Blijf opgewonden, verdrietig of boos. Wissel niet heel snel tussen verschillende emoties want dat lijkt heel onnatuurlijk.
• Aardig : Je gelooft een aardig persoon. Blijf dus altijd vriendelijk en probeer je luisteraar niet voor het hoofd te stoten.
• Vraag niet om bevestiging: ‘Geloof je me niet?’ Wek niet de indruk dat je verhaal discutabel is, natuurlijk geloven ze je. Leg zelf geen nadruk op de twijfel van anderen.

Herken de leugen

Een leugen herkennen is moeilijk. Er zijn natuurlijk vertellers die van liegen een kunst hebben gemaakt maar vaak is het veel subtieler. Het is daarnaast ook niet zo leuk om te erkennen dat iemand tegen je liegt. Nog steeds geloof je liever dat de wereld vol zit met eerlijke mensen die niet de waarheid verdraaien. Wanneer iemand tegen je zegt dat die peperdure rok je zeker twee maten slanker maakt, ga je dat niet in twijfel trekken. Accepteren dat je eigen kind tegen je liegt is niet altijd even leuk.
Er zijn wel enkele ‘kenmerken’ waar je op kunt letten:

• Veranderen van gedrag: Van druk gedrag naar heel rustig gedrag of omgekeerd. Wanneer je ziet dat iemand zenuwachtig is betekent dat niet onmiddellijk een leugen. Je kunt om allerlei redenen zenuwachtig zijn. Het is alleen een teken wanneer iemand opeens heel zenuwachtig lijkt.
• Een glad verhaal: Er is over nagedacht. Het verhaal is te perfect, heel gedetailleerd en uitgewerkt. De meeste eerlijke verhalen zitten vol kleine onbeduidende zijweggetjes en zitten vol hiaten en tijdsprongen. Maar doorvragen op details brengt de leugenaar in verwarring. Vraag naar het onbeduidende en de leugen komt aan het licht.
• Een tic: Trekken aan oorlelletjes, friemelen aan knoopjes, tikken op de tafel, handen door het haar, allemaal gebaren die soms verraden dat iemand een mooi maar onwaar verhaal aan het vertellen is.
• Las een pauze in: Niets is erger voor een leugenaar dan een luisteraar die niet onmiddellijk de goede vragen stelt. Las zo af en toe een pauze in laat iemand een heel klein beetje zweten. Het schijnt een perfecte verhoortactiek te zijn.
• Een leugenaar kijkt je niet in de ogen: Als laatste de verkeerde beoordeling. Er zijn genoeg mensen die anderen niet graag recht in de ogen kijken. Over het wel of niet liegen zegt dit weinig. Argwanend moet je worden wanneer iemand die dat anders nooit doet, je opeens recht in de ogen kijkt.

Lees verder

• Waarom liegen kinderen (en ouders)?