Erkenning en waardering zijn basisbehoeften van ieder mens

Eten, drinken, veiligheid, warmte en seks zijn zo ongeveer de belangrijkste primaire basisbehoeften van de mens. Maar vrijwel direct daarna volgt de sterke behoefte aan erkenning en waardering. Als we geen waardering en erkenning van anderen krijgen, voelen we ons niet prettig en kan het zelfs onze gezondheid schaden. Complimenten en waardering van partner, familie, chef, collega's, teamgenoten etc zijn essentieel in ons leven. Het begint al met de complimenten van ouders aan hun jonge kinderen.

Ieder mens wil waardering en erkenning

Een mens wil in zijn leven betekenisvol zijn, en we willen erkenning krijgen, voor vrijwel alles dat ons inspanning of ongemak kost:

• We willen waardering voor datgene waarvoor we ons best doen: op het werk, in het gezin, op school, tijdens sport, als hobbyist, vrijwilliger, als goede buren enz.
• We willen erkenning van ons verdriet, het leed dat we (hebben) ondergaan: onze kwaal; ons trauma; angsten en emoties; onze tekortkomingen.
• Maar ook voor de kleine ongemakken: omdat we zo lang in de file stonden; we ons mobieltje kwijt zijn; de garagerekening zo hoog uitviel, dat we emotioneel een traan wegpinkten.
• En voor de persoon die we zijn, hoe we eruit zien; we zijn immers geen nummer maar hebben een naam. Want we houden misschien niet van verjaardagen, maar we willen toch ook niet dat men de onze vergeet.
• Waardering en aandacht van het geslacht waar we op vallen is heel belangrijk. De kledingbranche en cosmetica-industrie verdienen miljoenen aan deze behoefte. Zelfs op oudere leeftijd is een geïnteresseerde blik en aandacht van de andere (soms dezelfde) sekse goed voor ons gevoel van eigenwaarde.

Erkenning

Erkenning van onze persoon, en ons doen en laten, kan een geweldige positieve stimulans betekenen. Een schouderklopje op z'n tijd zal ons aansporen om het nog beter te doen. Complimenten stimuleren ons het beste uit onszelf te halen. We voelen ons door de omgeving gedragen. Erkenning zorgt er bovendien voor dat wij meer oog voor anderen hebben en ook erkenning kunnen terug geven. Als wij begrepen worden zijn we ook in staat anderen beter te begrijpen en te waarderen.

Zonder erkenning raken we gefrustreerd, gaan we passief tegenwerken, behoeden we anderen niet voor fouten, laten we de boel stiekem in de soep lopen. Zijn we eigenlijk boos op degene die ons de erkenning niet geeft. We worden nukkig, gaan procederen, schrijven venijnige brieven, gaan in protest, weigeren werk, gaan demonstreren, enz.

Onze opvoeding

Onze ouders zijn de eersten in ons leven van wie we erkenning en liefde nodig hebben. Het ergste dat een kind kan overkomen is dat het minder gewenst is, genegeerd of gekleineerd wordt door z'n ouders. Kinderen geven we erkenning door ze te complimenteren als ze hun bordje leeg eten, onze waardering uit te spreken over die mooie tekening die ze voor ons maken. Ontvangt het kind te weinig erkenning voor die tekening en dat lege bordje, dan kan het denken dat het tekort schiet. Dat gevoel van tekort schieten kan zich in een later stadium ontwikkelen tot een overdreven behoefte aan erkenning. De persoon wil dan op latere leeftijd altijd in alles de beste zijn, wil overal applaus voor, en is steeds op zoek naar goedkeuring en complimenten. Voelt zich tevens snel bedreigd en afgewezen. Erkenning van ouders, broers en zusters is dan ook de belangrijkste erkenning die we in ons leven kunnen krijgen, mede omdat die erkenning niet vervangbaar is. Krijgen we op de werkvloer van onze baas geen erkenning, dan gaan we namelijk op zoek naar een andere werkgever, maar dat is bij onze ouders per definitie onmogelijk.

Op ons werk

De verhouding chef/ondergeschikte is altijd een precaire, aangezien de chef orders uitdeelt, die uitgevoerd moeten worden. Een order uitvaardigen geeft eigenlijk altijd een kleine verwonding, wat de reden is dat we de order vaak niet rechtstreeks geven, maar verpakken in een vraag; “wil je dat doen?”, waardoor het minder hard aankomt. Erkenning en waardering voor het uitvoeren van orders, in de vorm van geld en goede arbeidsvoorwaarden is belangrijk, maar niet het enige. Naast waardering in geld dient er ook oprechte waardering te zijn van mens tot mens, al is het maar in de vorm van luisteren, informeren (!) en begrip tonen. De chef die dit verzuimt, is niet alleen een beetje bot van aard, maar ook bedrijfsmatig verkeerd bezig. Hij haalt voor z’n bedrijf niet het beste uit z’n mensen. Leidinggevenden en directies die de prestaties, vorderingen en ontwikkelingen van hun mensen weten te waarderen, en hen bijtijds over dingen informeren, houden hun mensen betrokken bij de onderneming en stimuleren hen tot betere prestaties. Die ongeschreven wetten gelden niet alleen voor het vaste personeel maar zijn natuurlijk ook van toepassing op uitzendkrachten, stagiaires en ZZP' ers.

Heb je een chef die veel jonger is dan jij bent, laat dan merken dat jij hem/haar met jouw ervaring wil ondersteunen i.p.v. steeds te laten merken dat je het beter weet. Erken hem dus als je chef.

Niet alleen ontvangen, maar ook geven

Wat voor een ander jegens ons geldt, is natuurlijk ook van toepassing op onze houding naar anderen. Ook als je iemand betaalt voor een dienst, kun je tevens waardering uitspreken: “Wat fijn dat u die reparatie zo snel heeft gedaan”, "dit flesje wijn heeft u wel verdient, voor al die kolen die u voor me uit het vuur hebt gesleept". Het geven en nemen geldt uiteraard ook richting je eigen chef, partner, collega’s enz.

Klachten en conflicten

Als iemand een klacht bij ons neerlegt, terecht of onterecht, is onze eerste neiging om tegenargumenten te bedenken en de klacht proberen te weerleggen. Dat heeft met erkenning echter weinig te maken. Natuurlijk hoeven we de klacht niet te erkennen als we het er niet mee eens zijn. Maar wat we wel kunnen erkennen is het leed, de frustratie, verontwaardiging of irritatie waar de ander overduidelijk mee zit. Het geduldig luisteren naar iemands klacht en eventueel daarvan notities maken, is op zich al erkenning en zal de ander het gevoel geven dat hij/zij serieus wordt genomen. Conflicten en klachten gaan vaak in hoofdzaak om erkenning van het leed.

Veel conflicten en klachten lossen zich niet op met het geven van geld, maar met erkenning. Geld is vaak een surrogaat. Wat heb je er eigenlijk aan als je de laan uitgestuurd wordt met een zak geld. Is daardoor werkelijk je gekwetstheid en boosheid van de baan ? Geld is natuurlijk wel belangrijk in zo’n geval, maar is geen volledige compensatie voor het onrecht dat je voelt.

Erkenning tonen in de dagelijkse dingen

Het zit ‘m voor het grootste deel in de gewone dagelijkse dingen: iemand om z’n mening vragen, een ander bijtijds informeren, een kopie van een email sturen, terugbellen als je dat hebt beloofd, interesse tonen in wat een ander doet, je partner een complimentje geven.

De dood

Het kan ons benauwen dat we enige tijd na ons overlijden uiteindelijk door niemand meer herinnerd worden en alle waardering voorgoed wegvalt. De emotionele vraag "Denk je nog eens aan mij" is dan ook een begrijpelijk verzoek van iemand die op z'n sterfbed ligt. Natuurlijk zullen familie, vrienden en collega's na onze dood nog wel eens aan ons denken. En er wordt wellicht een gedenksteen op ons graf geplaatst. Maar we beseffen ook dat we na 100 jaar toch slechts een anonieme naam in een register worden. Misschien dat een nazaat nog een stamboom opzet waarin we genoemd worden, maar dat lost weinig op. Wat dat betreft hebben o.a. Beethoven, the Beatles, Nelson Mandela, madame Curie en Jezus meer "geluk". Hoewel ook die geen garantie op waardering voor de eeuwige toekomst hebben.

Lees verder

• "Iedere gek heeft z'n gebrek" geldt ook voor jou en mij