Politieke communicatie: hoe kan het beter worden toegepast?

Manipulatief, éénrichtingsverkeer, té positief… volgens kiezers. Herkenbaar, gekleurd, betrouwbaar… volgens deskundigen. Tijd voor verandering? Aanpassing? Of laten zoals het is? Dit artikel is het laatste vervolg op de artikelen 'Politieke communicatie: inzicht in de werkwijze', 'Politieke communicatie: deskundigen aan het woord' en 'Politieke communicatie: kiezers aan het woord'.

Transparantie

Communicatie is op de kiezersmarkt van groot belang. Hierbij gaat het deels om transparantie: communicatie die erop gericht is om het aanbod van de politieke partij transparant te maken. Vaak gebeurt dit slechts in beperkte mate, omdat politieke partijen soms juist een belang hebben bij versluiering of gebrekkige transparantie. Dit heeft vervolgens zijn uitwerking op de houding die de kiezer vormt ten opzichte van politieke communicatie. Kiezers vinden politieke communicatie dan ook weinig objectief, omdat het té gekleurd is. Ook hebben zij het gevoel behoorlijk gemanipuleerd te worden door politieke communicatie, omdat veel argumenten voor hen moeilijk te toetsen zijn. Dit hangt samen met de mate van betrouwbaarheid en geloofwaardig die redelijk laag wordt gewaardeerd.

Campagnes

Campagnes worden beschouwd als een goed instrument om kiezers op de hoogte te brengen van standpunten en verdere informatie, omdat op deze wijze alleen de belangrijke speerpunten van een partij naar buiten worden gebracht en de kiezer zelf niet een heel partijprogramma hoeft door te lezen. Partijen zouden er wel goed aan doen om met minder standpunten naar buiten te treden, zodat het overzichtelijker wordt voor de kiezer.

Communicatiemiddelen en –boodschappen

Opvallend is dat kiezers vinden dat politieke partijen ook vaker buiten campagneperioden om naar hen moeten communiceren. De communicatiemiddelen ingezet door politieke partijen worden vaak opgemerkt door de kiezers. Vooral reclamespots op televisie, politici op straat en posters zijn veel geziene middelen. Deze middelen zien kiezers dan ook graag terug als er geen verkiezingen voor de deur staan. Kiezers willen graag continu op de hoogte blijven van de ontwikkelingen van partijen zodat ze ook beter weten op welke partij ze tijdens een volgende verkiezingscampagne moeten stemmen. Boodschappen moeten daarentegen wel minder rooskleurig en meer realistisch overgebracht worden. Hierbij moet meer aandacht worden geschonken aan de werkelijke inhoud van de boodschap dan aan de manier waarop deze boodschap wordt overgebracht. Op deze manier zal de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid in de ogen van de kiezers toenemen. Ook moet politieke communicatie meer tweerichtingsverkeer worden en toegankelijker zijn voor de kiezer. Partijen moeten laten zien dat ze er echt zijn voor burgers en niet alleen belangstelling hebben voor hun stemgedrag. Misschien dat op deze manier ook de groep mensen die nooit stemmen worden bereikt en zich aangesproken voelen.

Deskundige mening

De mening van de kiezers wordt gedeeld door politiek deskundigen. Ook zij vinden politieke communicatie teveel éénrichtingsverkeer. Tevens vinden zij het gekleurd en niet of gedeeltelijk objectief. Over de mate van manipulatie zijn de deskundigen het niet helemaal eens; waar de één van mening is dat het een grote rol speelt, vindt de ander dat er helemaal geen sprake van is. Beiden zijn het erover eens dat de betrouwbaarheid redelijk goed is en dat de communicatie geloofwaardig is. Politieke communicatie heeft zwaar te lijden onder de openheid die op internet heerst. Bezoekers overtreden vaak fatsoenregels en voor politici is het vrijwel onmogelijk om overal op te reageren. Sterke punten van politieke communicatie zijn de herkenbaarheid, de grote maatschappelijke impact van de communicatie en het feit dat politici helder en to the point kunnen praten.

Bovengenoemde conclusie leidt tot de volgende aanbevelingen:

1. Interactieve beleidsvorming

Er moet meer gebruik worden gemaakt van interactieve beleidsvorming. Kiezers willen graag meer participeren en betrokken worden in de beleidsontwikkeling. Door middel van interactieve beleidsvorming kan meer draagvlak en draagkracht voor politieke beslissingen gecreëerd worden bij kiezers. Internet kan hiertoe een middel zijn. Dit wordt momenteel nog te weinig ingezet om kiezers actief voor te lichten. Via internet kan in één keer een groot publiek bereikt kan worden en daarom moet deze mogelijkheid optimaal benut worden. De toegankelijkheid van internetsites door kiezers moet wel gereguleerd worden om onfatsoenlijk gedrag te mijden.

2. Voorlichting

Politieke partijen moeten ook buiten verkiezingsperioden de kiezers actief blijven voorlichten. Hierbij moet objectiviteit voorop staan. De boodschappen moeten minder gekleurd zijn om zo betrouwbaarder over te komen. Een boodschap met inhoud wordt meer op prijs gesteld dan een boodschap met een leuke verpakking. Ook moet er een scherpere selectie worden gemaakt in de agendapunten die een politieke partij als belangrijkste naar buiten brengt. Momenteel willen partijen teveel standpunten tegelijkertijd overbrengen en dat werkt verwarrend voor de kiezer, omdat zij zo niet meer goed kunnen inschatten waar partijen nu daadwerkelijk voor staan.

Debatten moeten vaker plaatsvinden. Partijen kunnen elkaar zo confronteren met het nakomen van hun beloften in verkiezingsperioden. Zo kan de kiezer beter de betrouwbaarheid van politieke partijen meten en krijgen ze minder het gevoel gemanipuleerd te worden. Op deze manier kunnen ze op een juiste en begrijpelijke manier de ontwikkelingen binnen en tussen politieke partijen blijven volgen. In dit kader zouden er ook vaker concrete communicatiemiddelen ingezet kunnen worden door politieke partijen. Een folder of brochure met overzichtelijke informatie over de huidige Kamerleden zou uitgedeeld kunnen in stadscentra. Op deze manier laten partijen zien dat ze ook interesse hebben in de kiezer zelf en niet alleen in hun stemgedrag.