Manipuleren door jong en oud

Onder manipuleren wordt in de meeste gevallen verstaan: Iets of mensen zodanig beïnvloeden dat aan de wens van degene die manipuleert wordt voldaan. Maar manipuleren heeft als tweede betekenis bepaalde bewegingen of bewerkingen uitvoeren. Onder die uitleg valt het manipuleren van bijvoorbeeld een jongleur in het spel met een aantal ballen in de lucht. Dit artikel gaat over manipuleren in de uitleg van mensen beïnvloeden wat dikwijls een manier is van de zin doordrijven waar anderen de dupe van kunnen worden. Ook een schuldgevoel aanpraten kan een vorm van manipuleren zijn om iemand zover te krijgen dat hij iets doet wat hij normaal niet zou doen.

Door manipuleren doel bereiken

In de regel heeft het manipuleren van mensen een negatieve klank omdat er vaak kwade bedoelingen achter zitten. Toch kan manipuleren ook hele goede bedoelingen hebben. Bij kwade bedoelingen gaat het er dikwijls om dat je iemand iets wilt laten doen waarvan je weet dat die persoon daar helemaal geen zin in heeft. Zonder te manipuleren zal je dat doel niet bereiken. Het manipuleren bestaat er dan bijvoorbeeld uit dat je een persoon (zonder dat hij dat merkt) in een situatie dwingt waar hij wel moet uitvoeren wat jij graag wilt.

Zin doordrijven door jong en oud

Zoals meestal is manipuleren het tegenovergestelde van openlijk gedrag waarbij gewoon gevraagd wordt om iets uit te voeren. De manipuleerder neemt dat risico dikwijls niet. Een simpel voorbeeld is om een fietstocht te willen maken van 40 km met iemand die niet kan kaartlezen en eigenlijk maximaal maar 25 km wil fietsen. Door hem ongemerkt tot een afstand van 20 km van huis te laten rijden moet hij wel weer 20 km terug. Maar het laat zich raden hoe de stemming dan is op de terugweg. Manipuleerders staan meestal niet stil bij de gevolgen van het manipuleren in de drang om hun zin door te drijven en dat komt zowel bij jong als bij oud voor.

Omdat ik het zeg

Maar manipuleren hoeft niet altijd ten koste te gaan van degene die gemanipuleerd wordt. Als een moeder iets gedaan wil hebben van een kind en het kind vraagt: “Waarom moet ik dat doen?”, is het antwoord soms: “Omdat ik het zeg”. Dat lijkt op manipuleren omdat het kind alleen de gezagsverhouding kan aanhouden zonder een eigen inbreng te hebben. Maar voor de moeder kan het ook een kwestie zijn dat ze geen uitleg weet te vinden en zich er op een makkelijke manier vanaf wil maken. De actie die het kind moet verrichten kan daarbij zelfs ten nadelen van haar zijn wat bij manipuleren zelden het geval is.

Schuldgevoel aanpraten

Tegenovergesteld aan het niet beseffen van wat de gevolgen kunnen zijn van het manipuleren is het doelbewust beïnvloeden van de emotie van het slachtoffer. Bijvoorbeeld door een schuldgevoel aan te praten bij iemand die je iets wilt laten doen en daar geen zin in heeft. “Als je niet meedoet gaat voor ons allemaal het feest niet door”. Veelvoorkomend is het speculeren op schuldgevoel door kinderen bij ouders. Als een kind zijn of haar zin niet krijgt wordt er al gauw een vriendje of vriendinnetje bijgehaald die wel toestemming heeft gekregen van de ouders.

Spontaniteit en creativiteit of machtsmisbruik

Kinderen zijn meestal meesters in het manipuleren. Maar bij kinderen is er bij het manipuleren veelal sprake van spontaniteit en creativiteit. Bij volwassenen is dat vaker machtsmisbruik en hoe dan ook hun zin willen krijgen. Natuurlijk willen kinderen ook hun zin krijgen maar dat gaat in veel gevallen zonder iemand anders onderuit te halen.

Wat wel en niet manipuleren?

Precies de grens bepalen wat nu wel of niet onder manipuleren valt is moeilijk. Soms gaat het zo ver dat er eigenlijk sprake is van chanteren en als het veel minder ver gaat kan het ook als motiveren verklaard worden. Waar precies de grens ligt kan eigenlijk alleen maar bepaald worden door degene die gemanipuleerd wordt en is afhankelijk van wat de gevoelens daarbij zijn. De een zal zich sneller slachtoffer voelen dan de ander.