Alleen leiderschap zonder kadaverdiscipline is effectief

Landmacht, Luchtmacht, Marine en Marechaussee zijn geen doorsnee bedrijfstakken. Maar een militaire leider lijkt wat leiderschap methoden betreft wel in veel opzichten op een manager in de burgermaatschappij. Want ook bij Defensie bereik je met kadaverdiscipline weinig van de ondergeschikten, en kun je in een oorlogssituatie geen militaire operatie optimaal uitvoeren. Hoewel er tijdens gevechtshandelingen natuurlijk wel hachelijke situaties kunnen ontstaan die specifieke militaire bekwaamheden vereisen.

Wat is leiderschap

De mens is van nature een sociaal wezen. Daarom is hij gericht op een leven in groepsverband. Het groepsverband wordt gestimuleerd door een streven naar een gemeenschappelijk doel, dat echter niet kan worden bereikt zonder leiding. Leiderschap is de kunst om het gedrag van mensen te beïnvloeden en hen naar een doel te dirigeren door hun vertrouwen, respect, bereidwillige gehoorzaamheid en getrouwe samenwerking te winnen.

De militaire leider

De militaire commandant is verantwoordelijk voor:

• Een zo juist mogelijke uitvoering van zijn militair-technische opdracht, het vaktechnische proces.
• Het intermenselijke proces, dus dat hij zijn mensen kan inspireren en hen tot een team kan vormen.

De commandant moet het gezamenlijk doel aan de ondergeschikten duidelijk maken. Hij dient de juiste persoon op de juiste plaats te zetten. Hij moet ze zo productief mogelijk inzetten, om hun capaciteiten en kennis zo veel mogelijk te benutten. Voorlichting is daarbij belangrijk, zodat iedereen het “hoe en waarom” van de opdracht begrijpt.

Relatie tussen leider en groep

De leider moet ook innerlijk geaccepteerd worden en een goede verstandhouding nastreven. Hij moet gezien worden als de nummer één van de groep, en dat niet alleen op basis van z’n strepen en sterren. Van werkelijke dwang kan onder moeilijke omstandigheden amper sprake zijn. Sancties in de vorm van straf kunnen slechts in beperkte mate de prestaties in positieve zin bevorderen. De invloed van de leider langs redelijke en gevoelsmatige weg heeft een positiever invloed. Hij moet zijn ondergeschikten overigens niet alleen met argumenten overtuigen doch hen ook inspireren en stimuleren door het goede voorbeeld te geven, en door een beroep te doen op gevoelens van trouw en eigenwaarde enz. In een modern leger, waar iedereen in elke rang verantwoordelijkheid draagt, dient de leider de medeverantwoordelijkheid van een ieder te benadrukken.

Motivatie

Motivatie is “het geheel van beweegredenen, drijfveren en doelstellingen, dat iemand tot vrijwillige aanvaarding van z’n taak brengt” Leiding is pas dan efficiënt, wanneer de commandant de gave der overtuiging bezit. De motivatie moet voor de ondergeschikte duidelijk aanvaardbaar maken, waarom hij voor z’n taak geroepen wordt en welke waarden afhankelijk zijn van z’n daadwerkelijke inzet. Ieder resultaat dat de leider t.a.v. de motivatie weet te bereiken is winst. Van de mate waarin deze motivatie bij de ondergeschikte aanslaat, is elk verder resultaat dat de leider wenst te bereiken afhankelijk. Alleen door motivatie zal men het organisatiebelang ook als het eigen belang gaan inzien. Samenwerking, saamhorigheid en innerlijke discipline zullen mede het gevolg zijn.

Gevechtsbereidheid van ondergeschikten

Onder gevechtsbereidheid wordt verstaan:

“De zodanige geestelijke instelling van de man, verkregen door het bijbrengen van de juiste militaire mentaliteit, dat hij innerlijk bereid is zich onder de zwaarste lichamelijke en geestelijke beproevingen in te zetten voor zijn land, zijn volk en zijn verworvenheden.”

Gevechtsbereidheid kan men opvoeren door:

• Het goede voorbeeld van de commandant.
• Goede voorlichting over diverse onderwerpen.
• Het scheppen van omstandigheden waarin de groepsstructuur en de groepsgeest tot uiting kunnen komen.
• Het wekken van vertrouwen in de leiding en in het materieel.

Overige taken van de militaire leider

• Als instructeur dient de opleiding van z’n ondergeschikten zodanig te zijn dat iedereen over de vereiste militaire bekwaamheden beschikt.
• Als vertrouwensman moet de leider onbevredigde materiële en geestelijke behoeften van z’n ondergeschikten kunnen opvangen en oplossen. Erkenning en waardering zijn daarbij essentiële factoren. Daardoor blijft de groepsgeest en het moreel op peil.
• De militaire leider dient (verantwoordelijkheden) te kunnen delegeren.

Gevechtsreacties

Het is belangrijk dat de commandant de normaal voorkomende gevechtsreacties kent, zoals bijv. angst en gevechtsuitputting. Bij een soldaat kunnen tengevolge van oorlogshandelingen geestesstoornissen optreden welke hoofdzakelijk ontstaan doordat hij z’n angst niet meer meester is. Dit kan gebeuren wanneer hij lichamelijk is verzwakt vanwege vermoeidheid, spanningen, gebrek aan slaap, honger, dorst enz. Een hoog moreel kan de soldaat echter in staat stellen weerstand te bieden aan z’n angst, waardoor gevechtsuitputting kan worden voorkomen.

Het is dus belangrijk dat de militaire leider zorgt voor:

• Goede leiding.
• Het geven van het goede voorbeeld.
• Het aankweken en op peil houden van een hoog moreel en een goede groepsgeest.

Lees verder

• Motiveer je personeel, en maak ze echte MEDEwerkers