Werkloos. Wat nu?

Werkloosheid. Het is een fenomeen met een niet te onderschatten invloed op de financiële, sociale, en in veel gevallen ook geestelijke toestand van een persoon. Hoe kunt u het beste handelen indien u daadwerkelijk te maken krijgt met werkloosheid?

Persoonlijke situatie

In het geval van (dreigende) werkloosheid dient u eerst uw persoonlijke situatie te bepalen; wat is uw leeftijd? En onder welke omstandigheden bent u uw baan kwijtgeraakt? Vooral het laatstgenoemde gegeven is van invloed op uw financiële situatie na het einde van uw werkbetrekking. Indien u op niet-verwijtbare wijze werkloos bent geworden, kunt u aanspraak maken op een WW-uitkering (Werkloosheidswet) van het UWV. Bijkomende voorwaarde is dat u moet voldoen aan de 'wekeneis'; van de laatste 36 kalenderweken dient u minimaal 26 kalenderweken te hebben gewerkt, tenzij u de voorgaande jaren ook gewerkt hebt en daarvan nog WW-duur 'resteert'.
De zaken liggen echter anders indien sprake is van verwijtbare werkloosheid; dit omhelst o.a zélf ontslag nemen, ontslag door onacceptabel gedrag op de werkvloer, maar óók een vaste werkbetrekking inruilen voor een tijdelijke werkbetrekking, terwijl de werknemer redelijkerwijs kan vermoeden dat deze werkperiode binnen 6 maanden ná aanvang van het tijdelijke contract kan eindigen. In dit geval is een bijstandsuitkering (WWB) vanuit de gemeente een waarschijnlijke optie, omdat u dan géén recht heeft op een WW-uitkering.

Praktische zaken

Indien u recht heeft op een WW-uitkering, dient u zich eerst in te schrijven als werkzoekende bij het UWV, en dat uiterlijk twee dagen na de laatste werkdag. Nadien kunt u dan een WW-uitkering aanvragen, en dat dient uiterlijk een week na de laatste werkdag te gebeuren. Een WW-uitkering kan ook eerder worden aangevraagd tot 1 maand vóór uw laatste werkdag. Sommige mensen nemen zich voor eerst bijvoorbeeld een aantal maanden zónder inschrijving bij het UWV en WW-uitkering te solliciteren, maar dit kan serieuze consequenties hebben voor uw recht op een WW-uitkering; in sommige gevallen vervalt het recht hierop zelfs geheel!
Het UWV stelt veelal als regel dat minimaal 4 sollicitatie-activiteiten per maand moeten worden uitgevoerd; hieronder vallen zaken als inschrijven bij een uitzendbureau en een (open) sollicitatie. Een WW-uitkering duurt minimaal 3 maanden, maar kan langduriger zijn als u in voorgaande jaren ook heeft gewerkt. Het UWV telt alle jaren vanaf het kalenderjaar waarin een persoon 18 werd tot 1997 als een zogenaamd fictief arbeidsverleden. Van 1998 t/m 2012 worden alleen de jaren meegeteld waarin op minimaal 52 dagen gewerkt is, en vanaf 2013 de jaren met minstens 208 arbeidsuren. Zo kan de duur van een WW-uitkering oplopen tot maximaal 38 maanden.

Indien u géén recht heeft op een WW-uitkering, is aankloppen bij de gemeente voor een bijstandsuitkering (WWB) een optie. Jongeren tot 27 jaar die zich aanmelden voor een bijstandsuitkering, dienen eerst 4 weken zelfstandig te solliciteren en zo mogelijk aanmelding voor een opleiding. Pas na dit tijdvak kan werkelijk een aanvraag voor WWB worden ingediend. Ter beoordeling van een WWB-aanvraag word o.a gekeken naar het vermogen van de aanvrager in kwestie. Voor een alleenstaande mag dit bijvoorbeeld maximaal 5.850 euro bedragen, maar voor bijvoorbeeld twee gehuwden 11.700 euro. In veel gevallen wordt ook een eigen huis en pensioenvermogen aangemerkt als eigen vermogen. Daarnaast wordt het inkomen van een huishouden waarin de aanvrager zich vertoefd onder de loep genomen, en dit kan stevige consequenties hebben voor bijvoorbeeld gezinnen.
Een goed overzicht van vacatures, naar wens uitgezocht op het soort werk en afstand van woonplaats, is te vinden op de website indeed.nl. Daarnaast is het raadzaam u in te schrijven op vacaturesites als Jobbird.nl en nationalevacaturebank.nl, en kan het bijwerken of opzetten van een LinkedIn-profiel beslist geen kwaad. Wel is het zo dat pakweg een werkloze accountant in de meeste gevallen meer profijt van LinkedIn zal hebben dan bijvoorbeeld een werkloze schilder of stratenmaker.

Geestelijk

Naast financiële consequenties kan werkloosheid ook sociaal en geestelijk een verwoestend effect hebben. Met het verdwijnen van een baan vallen sociale connecties in veel gevallen weg, en in sommige gevallen vervalt een werkloze in een sociaal isolement. Daarnaast wordt de werkloze ook mentaal behoorlijk op de proef gesteld; de (werkende) omgeving is niet zelden van mening dat een werkloos persoon nu volop van veel vrije tijd kan genieten, en daarnaast is een veelgehoorde uitspraak dat een werkzoekende snel een nieuwe baan gescoord heeft, zolang hij of zij er ook écht voor gaat. De werkelijkheid op de arbeidsmarkt is echter stukken grimmiger; áls een sollicitant al uitgenodigd wordt voor een sollicitatiegesprek, moet hij of zij het opnemen tegen soms honderden 'concurrenten'. Een sollicitant wordt doorgaans gegeseld door een regen van afwijzingen, en in veel gevallen geeft een organisatie in het geheel taal noch teken. Voor werkloze personen boven pakweg 50 jaar is de positie op de arbeidsmarkt nog slechter. Velen zijn zelfs jaren werkloos en komen in sommige gevallen zelfs geheel niet meer aan het werk, met soms catastrofale gevolgen op financieel, sociaal én geestelijk terrein!
Manieren om de negatieve gevolgen van werkloosheid tegen te gaan zijn o.a. vrijwilligerswerk, uitvoeren van leuke activiteiten voor zover (financieel) mogelijk, en het bijhouden van ontwikkelingen binnen uw vakgebied. Deze zaken zorgen ervoor dat u als persoon min of meer een 'frisse' uitstraling blijft behouden, waardoor het verlies van uw waarde op de arbeidsmarkt beperkt blijft.