Spanningen tussen soennieten en sjiieten

Het Midden-Oosten is gekend omwille van de spanningen tussen de onderlinge landen en bevolkingsgroepen. Het Midden-Oosten blijft daarom nog steeds het toneel van politieke en religieuze spanningen. De spanning tussen soennieten en sjiieten is er al sinds het jaar 632, het jaar van de dood van Mohammed. Het soennisme (soennieten) is een stroming binnen de islam met de meeste aanhangers en grootste verspreidingsgebied. Het sjiisme (sjiieten) is de andere grote stroming binnen de islam. Er bestaan wel degelijk grote religieuze verschillen tussen deze groepen, die tot spanningen leiden. Daarnaast blijft het Midden-Oosten een belangrijke economische regio, omwille van de olievoorraden.

Wie zijn de soennieten?

Het soennisme is een stroming binnen de islam die de meeste aanhangers kent. Het soennisme wordt opgedeeld in verschillende rechtsscholen, die zonder grote conflicten naast elkaar kunnen bestaan. Net als het sjiisme is het soennisme ontstaan uit de strijd rond de opvolging van Mohammed. De strijd begon na zijn dood in het jaar 632. De Soennieten beweren immers dat Mohammed tijdens zijn leven geen opvolger heeft aangeduid en ook niet heeft bepaald hoe een opvolger bepaald zou moeten worden. De strijd van de opvolging werd gevoerd tussen de aanhangers van Mohammeds neef en schoonzoon Ali en die van de Kaliefen. De Soennieten zijn de volgelingen van de kaliefen. De eerste kalief was de schoonvader van Mohammed, namelijk Aboe Bakr. Na de eerste vier gekozen kaliefen kwam het kalifaat in handen van soennitische dynastieën (Omajjaden en Abassiden). Het soennisme wordt heel vaak bekritiseerd door andere islamitische stromingen omdat het heel erg beïnvloed is door de Omajjaden op gebied van de leer, praktisering en de hadith-keuze.

Wie zijn de sjiieten?

Het sjiisme is de andere grote ideologische stroming binnen de islam. Het sjiisme wordt enorm gevolgd in Iran, waar zelfs een deel van de leer van het sjiisme in de wetten is opgenomen. Het sjiisme is ook erg populair in Azerbeidzjan en Irak. Een minderheid van sjiieten kan men ook terugvinden in Pakistan, India, Syrië, Libanon, Jemen, Afghanistan (Hazara) en meerdere Golfstaten. Sjiieten zijn tevens volgelingen van de profeet Mohammed. Zij zijn er rotsvast van overtuigd dat Mohammed zelf zijn opvolger aanwees, namelijk Ali ibn Aboe Talib. In het sjiisme staat de politieke en religieuze opvolging van Mohammed centraal. De sjiieten verwerpen de eerste drie kaliefen van het soennisme als politieke en religieuze leiders (Aboe Bakr, Omar I en Oethman ibn Affan).

Oorzaak van de spanningen tussen soennieten en sjiieten in het Midden-Oosten

Er bestaat wel degelijk een conflict tussen soennieten en sjiieten. Dit conflict is er zelfs al meer dan 1000 jaar, en manifesteert zich op bepaalde tijdstippen zeer duidelijk. Vooral in het Midden-Oosten speelt het conflict tussen de sjiieten (Iran) en de soennieten (Golfstaten waaronder Saoedi-Arabië). De echte oorzaak van de breuk tussen de twee godsdienstgroepen vond plaats in 632 (schisma), het jaar van de dood van de profeet Mohammed. Als mogelijke opvolger van Mohammed steunde een meerderheid de schoonvader van Mohammed, Aboe Bakr. Anderen verkozen de schoonzoon van de profeet, namelijk Ali. De volgers van Aboe Bakr werden de latere soennieten en de opvolgers van Ali werden de sjiieten. Het was Aboe Bakr die Mohammed opvolgde, maar Ali zelf regeerde later als vierde kalief. De kloof tussen de twee verschillende groepen werd pas echt groot nadat de zoon van Ali, Hussein, vermoord werd door "soennitische" troepen in Karbala (jaar 680). Het gevolg was dan ook heel duidelijk: sjiieten keerden zich terug tot hun imams en de soennieten namen alle alle politieke macht.

Religieuze verschillen tussen de twee groepen

Gelukkig heersen er niet overal spanningen tussen de soennieten en sjiieten. Vaak is er zelfs totaal geen spanning tussen de soennieten en de sjiieten. Echter, door een toenemende instabiliteit in het Midden-Oosten, ontstaat er voortdurend spanning tussen deze twee groepen. Deze spanningen vertalen zich dan ook in geweld.

Religieuze verschillen tussen soennieten en sjiieten

• Sjiieten herdenken jaarlijks de dood van Hussein (zoon van Ali) bij Karbala. Ook zijn zij ervan overtuigd dat de twaalfde imam (Mehdi) zal verschijnen om het goddelijke plan te vervolmaken.
• Het “soenna” is voor de soennieten heilig. Het soenna beschouwt men als de overleveringen van het leven van de profeet Mohammed. Voor de sjiieten is dit helemaal niet zo en zij beschuldigen de soennieten dan ook van dogmatisme.
• Sjiieten zien ayatollahs als reflecties van God op de aarde. Soennieten echter zien dit helemaal anders en beschouwen het als ketterij.

Massa-executie op 2 januari 2016 zorgt voor extra spanning in Midden-Oosten

Op 2 januari 2016 werden er door Saoedi-Arabië 47 mensen geëxecuteerd, wegens terrorisme. Onder hen was onder andere een sjiitische geestelijke Nimr Baqr al-Nimr. Deze geëxecuteerden waren betrokken bij een reeks aanslagen van Al-Qaeda tussen 2003 en 2006.

Spanning tussen de soennieten en sjiieten laait op

De spanning tussen Iran (sjiisme) en Saoedi-Arabië (soennisme) gaat door deze executie in stijgende lijn. De relatie tussen Iran en Saoedi-Arabië is al een hele tijd erg gespannen. Iran had Saoedi-Arabië al gewaarschuwd dat een executie het land een zware prijs zal kosten. De Iraanse ayatollah Ahmad Khatami verklaarde dat “het heldere bloed de Koninklijke familie van Saudi-Arabië zal besmeuren en die zal wissen uit de geschiedenisboeken”. De misdaad om de sjeik Nimr en de andere gevangenen om te brengen, zorgt voor luid protest binnen de islamitische wereld. Bovendien werd er vanuit de hele wereld zeer fel gereageerd op de executies in Saoedi-Arabië. Het gevaar bestaat dat deze gruwelijke daden de voorbode worden van nog meer geweld in het Midden-Oosten.