Voor- en tegenstanders over genderneutraal opvoeden

Genderneutraal opvoeden (ook wel sekseneutraal opvoeden genoemd) is steeds vaker het onderwerp van een gesprek of debat. Voor- en tegenstanders van genderneutraal opvoeden betwistten elkaar met verschillende argumenten voor hun gelijk. In sommige landen wordt er bewust genderneutraal opgevoed. Wat zeggen voorstanders over sekseneutraal opvoeden en wat zeggen tegenstanders over sekseneutraal opvoeden?

Wat is genderneutraal opvoeden?

Genderneutraal opvoeden (ook wel sekseneutraal opvoeden genoemd) houdt in dat kinderen niet als ‘jongen’ of als ‘meisje’ benaderd worden, maar als persoon. Kinderen worden niet in een hokje geplaatst. Genderneutraal opvoeden betekent niet dat van ‘jongens’ ‘meisjes’ gemaakt worden of andersom. Het gaat om menselijke gelijkwaardigheid.

Voorbeelden van genderneutraal opvoeden

Een aantal voorbeelden van plaatsen waar sekseneutraal wordt opgevoed zijn;

‘ABCD de légalité’ in Frankrijk

In Frankrijk doen zo’n zeshonderd klassen van basisscholen en kleuterscholen mee aan een onderwijsprogramma ‘ABCD de légalité’ waarbij de nadruk ligt op de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. De makers van het programma hopen op deze manier homofobie en seksisme voor te zijn en kinderen te laten zien dat alle opties open liggen.

Zweden

In Zweden wordt regelmatig op crèches en scholen gebruik gemaakt van genderexperts Zij geven tips en advies om taalgebruik en gedrag dat stereotypen in de hand kan werken te vermijden/voorkomen.

Sekseneutrale speelgoedcatalogus van TOP-TOY

Sinds 2012 brengt de grootste speelgoedketen in Zweden een genderneutrale speelgoedcatalogus uit. Alle cliches over sekse gebonden speelgoed zijn overboord gegooid. TOP-TOY wilden in hun catalogus en speelgoedkeuze niet langer een stereotype van ‘jongens’ en ‘meisjes’ weergeven. In hun speelgoedcatalogus is te zien hoe meisjes en jongens in het echte leven spelen, dus meisjes met auto’s en jongens met poppen. Ook zijn ze vaak samen spelend te zien.

Egalia in Stockholm in Zweden

Egalia betekent gelijkheid. In deze crèche in Zweden worden kinderen genderneutraal benaderd. De kinderen worden niet aangesproken als ‘jongens’ en ‘meisjes’ maar als ‘vrienden, personen of mensen. De woorden ‘hij’ en ‘zij’ worden niet gebruikt. Er wordt vooral de term ‘hen’ of ‘het’ gebruikt. Ook zijn er geen boekjes te vinden waarin een mooie prinses gered wordt door een knappe, moedige prins. In de keuze voor boeken, speelgoed en activiteiten wordt er voor gezorgd dat jongens niet per se hoeven te beantwoorden aan typisch jongensgedrag (stoer, brutaal, ondernemend en wild) en meisjes niet per se hoeven te beantwoorden aan typisch meisjesgedrag (lief, rustig, afwachtend en schattig). De crèche biedt plaats aan 40 kinderen van één jaar tot zes jaar oud en heeft een flinke wachtlijst. Alle crècheleiders (twee mannen en vier vrouwen) van Egalia hebben genderstudies gedaan.

Gender-gekte

De aanpak van het Zweedse kinderdagverblijf Egalia heeft veel losgemaakt in Zweden waar men over het algemeen al vrij bewust omgaat met de gelijkheid van mannen en vrouwen. De Zweedse blogster Tanja Nergkvist vindt dat ‘het seksebeleid bizarre vormen begint aan te nemen.’ Zij spreekt van gender-gekte en vraagt zich af waarom genderonderzoekers zijn geïnfiltreerd in de academische wereld en ‘het gezonde verstand verdringen en alles reduceren tot een genderprobleem.’

Lies Wesseling

Hoogleraar Lies Wesseling vindt het juist jammer dat er in Nederland nog geen kinderopvanglocaties en scholen zijn waarin kinderen sekseneutraal worden opgevoed. Kinderen krijgen in het dagelijkse leven veel seksespecifieke opmerkingen te horen in hun omgeving en op televisie. Ook veel speelgoed wordt seksespecifiek in beeld gebracht. Zij ergert zich aan het feit dat een jongen die niet typisch jongensgedrag (mannelijk gedrag) of een meisje dat niet typisch meisjesgedrag (vrouwelijk gedrag) laat zien als afwijkend wordt gezien. In haar ogen is het niet goed wanneer in de opvoeding slechts twee gedragsmodellen worden aangeboden. Volgens haar gaat sekseneutraal opvoeden niet over het ontkennen van de verschillen tussen man en vrouw, maar juist over de erkenning ervan.

Schoolboeken

In november 2015 werd door Bercan Günel en Damaris Beems het meldpunt 'Dit is geen schoolvoorbeeld' opgericht. Hier kunnen ouders, leerkrachten en leerlingen voorbeelden aanmelden uit schoolboeken die rolbevestigend zijn (denk aan een meisje dat samen met haar moeder de was doet of een jongen die samen met zijn vader aan de motor sleutelt). Sommige schoolboeken zijn nog steeds behoorlijk stereotyperend. Die rolbevestigende basisschoolboeken kunnen een negatieve uitwerking op kinderen hebben bleek uit een onderzoek van de universiteit van Virginia.

Voorstanders sekseneutraal/genderneutraal opvoeden

• Op televisie worden de typische meisjes- en jongens-rollen in de reclames er 24 uur per dag min of meer ingestampt. Het is goed om tegenwicht te bieden door sekseneutrale (genderneutrale) opvoedplekken.
• De gebruikelijke opvoedmal van mannen/vrouwen gaat vaak ten koste van de ontwikkelingsmogelijkheden van meisjes die niet in deze mal passen.
• Niet iedereen kan/wil zich conformeren aan ‘de echte man’ of ‘de echte vrouw’.
• Deze manier van opvoeden beïnvloedt op een positieve manier de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen.
• Het is belangrijk om te zien dat er meer is dan typisch mannelijk of typisch vrouwelijk gedrag, speelgoed et cetera.

Tegenstanders van sekseneutraal/genderneutraal opvoeden

• Sekseneutraal opvoeden is tegennatuurlijk.
• Rolpatronen zijn gevormd door signalen die kinderen door de eeuwen heen zelf hebben uitgezonden.
• Er is geen behoefte aan een nieuwe door de maatschappij opgelegde norm.
• Genderneutraal opvoeden is tegennatuurlijke indoctrinatie.
• Kinderen moet je zo min mogelijk sturen, dus ook niet genderneutraal.
• Kinderen worden als jongen of als meisje geboren.

Zijn wie je bent

Niemand kan ontkennen dat er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. Naast biologische verschillen is ook de hersenstructuur van beiden seksen anders. Het is echter belangrijk dat kinderen de vrijheid krijgen om zelf uit te maken wat zij willen. Zonder dat we het doorhebben worden verschillen tussen kinderen regelmatig gekoppeld aan het geslacht. Veel moeders met jongetjes in de peuterleeftijd merken dat jongetjes net als meisjes dol zijn op roze. Helaas verandert door de sociale druk de voorkeur van de jongetjes vaak als sneeuw voor de zon zodra zij naar de basisschool gaan. Meisjes worden over het algemeen vaker op druk en ondernemend gedrag aangesproken als jongetjes. Veel meisjes leren goed voor anderen te zorgen en veel jongens hoe je een band moet plakken of een lampje moet vervangen. Op televisie en om ons heen zien we regelmatig de stereotype man en vrouw voorbij komen. Soms bewust, maar vaak ook onbewust worden onze kinderen bepaalde rolmodellen voorgeschoteld. Hierdoor wordt niet altijd gekeken waar de behoeften van een kind liggen. Je hebt nu eenmaal jongensachtige jongens en jongensachtige meisjes. Er zijn meisjesachtige meisjes en meisjesachtige jongens en van alles er tussenin. De vraag is ‘is meisjesspeelgoed nog wel meisjesspeelgoed als jongetjes ermee (willen) spelen?’

Lees verder

• De taalontwikkeling van jonge kinderen