Zelfstandig wonen met een visuele handicap

Een eigen stekje is iets waar velen onder ons van dromen. Velen besluiten op een bepaald moment dat ze graag alleen willen gaan wonen. Dit geldt eveneens voor blinden en slechtzienden. Dankzij heel wat hulp(middelen), aanpassingen en vooral een portie creativiteit zijn de meeste activiteiten uit het huishouden prima te doen. Een aantal externe organisaties en blindenverenigingen bieden eveneens hulp aan bij sommige huishoudelijke taken.

• Sleutels
• Kledij
• Wassen en drogen
• Strijken
• Poetsen
• Winkelen
• Keuken en koken
• Administratie en postbehandeling

Sleutels

De juiste sleutel uit de sleutelbos zoeken is voor ziende personen soms al een ramp; dit geldt eveneens voor blinden en slechtzienden. Daarom is het mogelijk om de sleutels van een sleutelbos uniek te markeren via een verschillend stofje of schuurpapier. Een sleutel met een ruw vierkantje stelt bijvoorbeeld de sleutel voor de gezamenlijke inkomdeur voor, de sleutel met het zachte stoffen bolletje is de deursleutel enzovoort. Merkpasta, dat verkrijgbaar is bij diverse blindenorganisaties, is hierbij eveneens mogelijk een grote hulp. Dit is een soort klei, dat tevens beschikbaar is in verschillende kleuren, dat de blinde of slechtziende persoon kleeft op een product dat hij wil markeren.

Kledij

Bij de keuze van kledij is iedereen uniek. Sommigen kiezen louter functionele kledij die makkelijk zit, waar veel zakken in moeten zitten en wat tevens goed uit te wassen en te strijken is. Anderen willen in alle omstandigheden knap voor de dag komen; zij letten op de kleur, de stof, de bijpassende kledij en sieraden.

Alleen naar de winkel gaan en kledij kopen is best mogelijk, maar velen vragen toch begeleiding aan ziende personen in de winkel zelf. Past de kledij goed, past het goed bij andere kledingstukken en zitten er geen ongemerkte foutjes of vlekken op de kledij? Vaak neemt een blinde of slechtziende persoon daarom een vertrouwenspersoon mee, zoals een vriend(in), de partner, één van de ouders en/of de kinderen.

Kleuren combineren is niet altijd eenvoudig, zeker voor zij die nooit kleuren gezien hebben. Een kleurendetector, een speciaal toestelletje dat kleuren uitspreekt, helpt hierbij. Sommigen leggen kledij in setjes in de kleerkast, of laten dit in setjes in de kleerkast stockeren door een ziende persoon, terwijl anderen juist alle T-shirts, broeken, truien, vesten, sokken enzovoort goed gestructureerd in een aparte schuif of kast stoppen. Na verloop van tijd weten velen goed welke kledij goed bij elkaar past. Sommigen gebruiken daarvoor een handig trucje: Zij dragen vaak een witte broek, een donkere broek of een jeansbroek en hierop past dan bijna elke trui, blouse, vest of T-shirt.

Wassen en drogen

Ook wassen en de was drogen hoeft geen probleem te vormen voor iemand die toevallig niet of niet goed ziet.

Voordat de visueel beperkte persoon de was doet, sorteert hij de vuile was reeds in een aantal tonnen of bakken, naargelang het wasprogramma en dus het aantal graden waarop hij de was wil doen. Witte was, bonte was en fijne was zijn de meest gebruikte wasprogramma's. Dankzij de kleurendetector is dit alles goed mogelijk.

Op de markt zijn verder diverse sprekende wasmachines beschikbaar. Niet iedereen hoeft echter een sprekende wasmachine te kopen om de was te doen. In de reguliere handel zijn nog enkele goede wasmachines beschikbaar met voelbare draaiknoppen en andere goed indrukbare knoppen, die prima te markeren zijn met bijvoorbeeld merkpasta. Een wasmachine met een digitaal display is een minder goede optie voor blinden en slechtzienden; het display is voor velen immers niet uitleesbaar. Veelal verkiest een blinde of slechtziende persoon een zeer eenvoudig toestel dat bovendien vlot in te stellen is.

Ook een droogkast werkt op een vergelijkbare manier, al is dit niet in een sprekende vorm verkrijgbaar. Weliswaar zijn op de markt nog heel wat simpele toestellen met goed voelbare knoppen te vinden.

Strijken

Strijken lijkt enorm eng, en zelfs onmogelijk door blinden en slechtzienden, maar niets is minder waar. Een ergotherapeut of thuisbegeleider van een blindenvereniging komt desgewenst enkele strijklessen aan huis verzorgen. Het belangrijkste bij het strijken is om het kledingstuk of de handdoek reeds goed op voorhand mooi op de strijkplank te leggen. Valse plooien gladstrijken of weten of alles reeds gestreken is, lijkt moeilijk, maar als de blinde of slechtziende persoon het strijkijzer even wegzet, is dit te controleren door het te strijken stuk uitgebreid te betasten.

Een strijkijzer hoeft niet aangepast te zijn aan blinden en slechtzienden, maar het is altijd nuttig dat het strijkijzer verschillende pieptonen of geluiden produceert, zodat goed geweten is of het water warm is, het water in het waterreservoir leeg is, de juiste strijkstand bereikt is enzovoort. Strijken duurt net zoals een aantal andere huishoudelijke taken wat langer; de visueel gehandicapte persoon heeft namelijk 100% concentratie nodig voor deze taak. In het begin is strijken heel moeilijk maar naarmate de persoon er meer feeling mee krijgt, verloopt dit sneller en efficiënter.

Poetsen

Poetsen doet een blinde of slechtziende persoon soms zelf, maar meestal schakelt hij een poetshulp in. Hoe goed een visueel gehandicapte persoon ook probeert te poetsen, steeds blijft er wel ergens een vuiltje of een beetje stof achter. Natuurlijk is het mogelijk om advies aan een vertrouwenspersoon of buur te vragen, zodat dit plekje alsnog beter te poetsen valt, maar veelal verkiest iemand blind of slechtziend toch poetshulp. Dit is zeker handig wanneer de blinde of slechtziende persoon een geleidehond heeft. Wanneer een blinde of slechtziende persoon toch zelf poetst, is het het makkelijkst om zoveel mogelijk dingen aan een muurkant te plaatsen en op voorhand reeds alles op te ruimen zodat hij nergens over struikelt.

Winkelen

Met een witte stok en/of blindengeleidehond gaat een blinde of slechtziende persoon naar de supermarkt om te gaan winkelen. Sommige slechtzienden verkiezen om zelfstandig door de winkel te gaan, en vragen indien nodig wel hulp aan een voorbijganger of een winkelhulp, maar voor anderen is het niet mogelijk om dit helemaal alleen te doen. Dankzij hulp die uit de winkel zelf komt, is dit toch mogelijk. Uiteraard zijn er tal van blinden en slechtzienden die met een ziende begeleider naar de supermarkt gaan.

Keuken en koken

De keuken is meestal netjes geordend wanneer iemand met een visuele beperking gaat kokerellen. Koken is mogelijk omdat hij dit nog kent van vroeger, dankzij begeleiding van buitenaf (bijvoorbeeld externe kooklessen bij een blindenorganisatie of kooktraining aan huis) of dankzij hulp van de omgeving. Een hele waaier van kookhulpmiddelen zijn beschikbaar zoals een anti-overkookplaatje, een maatbeker met braille-aanduiding, een sprekende keukenweegschaal enzovoort. Een (combi)oven en magnetron zijn tevens soms gemarkeerd en/of werken eveneens nog met (ouderwetse) draaiknoppen. Velen prefereren een keramische kookplaat of een inductiekookplaat, anderen zijn niet bang en opteren toch voor een gaskookplaat.

Administratie en postbehandeling

Slechtzienden gebruiken een beeldschermloep om facturen te betalen en de post te verwerken. Daarnaast zijn optische hulpmiddelen of zelfs een handloep voor slechtziende personen beschikbaar. Dankzij een voorleestoestel of een computer, een schermuitleesprogramma (zoals ZoomText) met een scanner en een goed OCR-programma (zoals Abby Finereader, Omnipage of Kurzweil) is het voor blinden mogelijk om brieven te lezen, een winkellijstje te maken enzovoort. Een brailleleesregel en brailleprinter zijn hierbij eveneens nuttig.

Een envelop schrijven is door sommigen mogelijk, anderen gebruiken een naamstempel en/of vragen een vertrouwenspersoon om de envelop te schrijven. De postzegels zijn goed te markeren in het postkantoor zelf door bijvoorbeeld een paperclip aan te brengen aan de bovenkant van het reepje postzegels. Nog een kleine tip is om een klein hoekje aan de boven- of onderkant van de postzegels te laten vouwen zodat de blinde of slechtziende dit onthoudt voor thuisgebruik.

Bankverrichtingen zijn door vele blinden en slechtzienden mogelijk dankzij een app. Internetbankieren is eveneens bij veel banken een optie, al is niet elke bankwebsite toegankelijk. Een aantal banken verspreidt zelfs rekeninguittreksels in braille op aanvraag. Natuurlijk is het nog mogelijk om naar het bankkantoor zelf te gaan om bankverrichtingen uit te laten voeren, want niet iedere persoon heeft een vertrouwenspersoon die dit voor hem doet, of niet elke persoon is even handig met de gsm, smartphone of het Internet.

Lees verder

• Zelfstandig leven als slechtziende persoon
• Blind of slechtziend en tv kijken: Gesproken ondertiteling
• Blind of slechtziend: Hulpmiddelen bij de mobiliteit
• Blind of slechtziend: Hulpmiddelen bij het lezen
• Blind of slechtziend: Winkelen (bezoek supermarkt)