Liefde, het onontbeerlijke ingrediënt

Is liefde de wijsheid van de dwaas en de dwaasheid van de wijze? Hoe liefde zich voltrekt en waarom liefde verdwijnt, of liefde kan voortduren en op welke manier, of liefde berust op seksualiteit, wat liefde is, dat zijn allemaal vragen die generaties hebben beziggehouden in hun poging om de liefde te begrijpen. Liefde is, zoals wijze mensen ons vertellen het antwoord, maar voor velen is het een probleem.

Pogingen, onderscheid en ondergaan

In hun poging de liefde te begrijpen hebben de mensen vele verschillende soorten liefde onderscheiden: geestelijke en lichamelijke liefde, romantische en verstandelijke liefde, om er enkele te noemen. Liefde is wel eens gelijk gesteld aan medelijden, seksueel verlangen, trouw, onbaatzuchtigheid, bewondering, naastenliefde, plezier, overgave en zelfs ziekte. De lijst is eindeloos, maar geen enkele term en ook geen combinatie van termen kan het begrip overtuigend vastleggen. We kunnen alleen maar proberen over te brengen wat we ondergaan.

Cupido, hart en verstand

De kleine god Cupido schiet zijn pijl en het slachtoffer wordt hopeloos verliefd, hij heeft er niet om gevraagd en hij verwachte het zelfs waarschijnlijk niet eens, maar het is een feit dat verliefdheid een korte fase is, behalve als er een basis voor liefde is, zal de relatie afbrokkelen. Als de liefde van het stel werkelijk blind was, als ze elkaar zagen als ideale persoonlijkheden en niet als menselijke wezens met bepaalde fouten en tekortkomingen, zouden hun kansen op een langdurige en bevredigende relatie klein zijn. Het hart heeft immers zijn redenen die de rede (het verstand) niet kent..

Attribuut, oorlog en vakantie

Tijdens een oorlog en ook op vakantie zijn mensen snel geneigd om romantische en hartstochtelijke relaties aan te gaan. Maar veel van deze relaties vallen snel uiteen. Als verklaring hiervoor zou men de theorie kunnen aanvoeren die bekend staat als de 'attribuut theorie van de liefde'. Deze theorie verteld dat het ervaren van een bijzondere emotie samen hangt met twee prikkels: een lichamelijke reactie en een geestelijk kenmerk van die prikkel tot bijvoorbeeld: angst, woede of liefde. Waarschijnlijk openbaren zich bij iedereen wel eens symptomen van lichamelijke prikkeling bij het zien van iemand van het andere geslacht. Deze gevoelens noemt men dan ten onrechte liefde. Omdat veel mensen eigenlijk niet weten wat hun gevoelens zijn maakte de psycholoog: John Lee van de universiteit in Toronto in Canada een rangschikking in de verschillende soorten liefde om het minder verwarrend te maken. Hij baseerde zijn formulering op een analyse van antwoorden van een lange en uitgebreide lijst vragen over de gevoelens van mensen en hun relaties.

Drie verschillende soorten liefde

Lee stelde zich voor dat er drie oorspronkelijke, verschillende soorten van liefde zouden bestaan: erotische liefde, Ludieke liefde en storgische liefde. Erotische minnaars zijn sensueel, zelfbewust, gericht op lichamelijke schoonheid en lichamelijke betrekkingen met hun partners. Ludieke minnaars neigen tot speelsheid, genot zoeken, en gaan niet graag verbintenissen aan. Storgische minnaars zijn hartelijk, goede kameraden en missen de hartstocht. Gemengd vormen deze drie soorten liefde weer drie andere categorieën. De manische liefde is de bezitterige liefde, die makkelijk tot jaloezie lijdt. De pragmatische liefde is de realistische, praktische liefde die aanpassing zoekt. De agapische liefde is de menslievende, onzelfzuchtige en plichtsgetrouwe liefde. Deze zes typen die Lee zich voorstelt kunnen in een schema worden afgebeeld als de zes hoeken van twee elkaar snijdende driehoeken. Dit schema kan worden gebruikt voor het berekenen van de aanpassing van twee mensen en de vermoedelijke duur van hun relatie. Uitgangspunt daarbij is, wat er overheerst in hun manier van liefhebben.

Argument

Het is bekend dat de meeste mensen zich onder verschillende omstandigheden verschillend gedragen. Maar zelfs als men dit argument in aanmerking neemt, is over het algemeen mogelijk vast te stellen hoe iemand zich in bepaalde omstandigheden zal gedragen. Als er teveel verschil is in de manier waarop twee mogelijke partners zich in bepaalde omstandigheden gedragen, zijn hun kans op een langdurige wederzijdse bevredigende relatie klein.

Bedreigd, Plato, verruiming en de hemel

Tot slot nog een verhaal uit Plato's Symposion, een verhaal wat verteld dat de mensen eens hemelse schepsels waren, die zo knap en krachtig waren, dat de goden zich bedreigd voelden. Daarom sneden ze ieder mens doormidden, waardoor er twee helften ontstonden, die mannelijk en vrouwelijk werden. Zo vormden ze niet langer een bedreiging voor de goden. Sindsdien zijn de mensen opzoek naar hun andere helft, om zo "voor even" weer een te kunnen worden. Het verhaal verteld niet alleen dat liefde zo'n verterende hartstocht van de mens is, dat er een of andere onmogelijke en bovennatuurlijke reden voor moet worden gezocht, maar dit verhaal verklaart ook waarom onze drijfsferen in de seksualiteit en liefde zo dwingend zijn. Het duidt aan dat de mens door de ervaring van seksuele liefde een volledigheid van bestaan bereikt en een gevoel van verruiming en almacht, wat maakt dat hij zich voelt als een god.

Zou het

Zou dit de reden zijn waarom sommige geliefden, alle verstand, rijkdom en succes overboord zetten in hun verlangen naar een ervaring die andere slechts zouden beschouwen als een kortstondige en voorbijgaande vreugde? En toch herhaald hetzelfde zich generatie na generatie. De reden moet dieper liggen dan een aangeboren onvolkomenheid in de samenstelling van de mens.