Faalangst bij kinderen herkennen & tips tegen faalangst

Kinderen kunnen, soms al op zeer jonge leeftijd, faalangst hebben. Door negatieve gevoelens en gedachten zit een kind niet lekker in zijn/haar vel en vaak heeft dit invloed op bijvoorbeeld schoolprestaties. Wanneer een kind (veel) last heeft van faalangst is het verstandig er vroeg bij te zijn en, als ouder(s) of verzorger(s) stappen te ondernemen.

Herkennen van faalangst

Iedereen, jong of oud, ervaart zo nu en dan enige vorm van faalangst. Meestal is een dergelijke angst positief te noemen, bijvoorbeeld om extra goed te presteren tijdens een toets. Het wordt een ander verhaal wanneer faalangst de overhand lijkt te nemen in allerlei dagelijkse situaties. Voor een kind is faalangst bijvoorbeeld niet meer functioneel te noemen wanneer het nachtenlang wakker ligt vanwege een spreekbeurt. Faalangst bij kinderen is op een aantal manieren te herkennen:

• Het kind is veel bezig met ‘presteren’. Een goed cijfer betekent bijvoorbeeld een goed humeur, een slecht cijfer roept veel negatieve gedachten op.
• Het kind laat in lichaamstaal zien dat het angst heeft. Bijten op de lip, trillen, klamme handen, stotteren; dergelijke kenmerken kunnen tekenen van faalangst zijn.
• Het kind verliest overzicht in bepaalde werkzaamheden. Is bijvoorbeeld snel afgeleid, of werkt ongecontroleerd.

Faalangst op school

Kinderen die last hebben van faalangst, zullen dit zeer waarschijnlijk ook op school hebben. Zo zijn bepaalde situaties in school best ‘stressvol’ te noemen. Al vanaf de kleutertijd worden (met name cognitieve) ontwikkelingen al getoetst en bijgehouden. Als kinderen ouder worden kunnen ze ‘het toetsen’ zeer spannend gaan vinden. Hier kunnen een aantal redenen voor zijn: de druk in de groep (klas) om te presteren is bijvoorbeeld erg groot, het kind voldoet niet aan eigen verwachtingen, of ouders (en leerkrachten) hechten (te) veel waarde aan toetsresultaten. Naast cognitieve prestaties kunnen ook sociale situaties voor faalangst zorgen. Het geven van een spreekbeurt of bespreking in de klas is hier een voorbeeld van, maar ook de omgang tussen kinderen in de klas (denk aan situaties op het schoolplein) kan aanleiding geven tot faalangst.

Waarom faalangst?

Waarom kinderen faalangstig worden hangt samen met een aantal factoren. Zo spelen omgeving, opvoeding maar bijvoorbeeld ook karakter en aanleg een rol. Faalangst is dan ook niet altijd te voorkomen. Wanneer omgeving en opvoeding een positieve invloed uitoefenen op faalangst, zal het faalangstige kind waarschijnlijk minder onzeker en faalangstig zijn. Een belangrijke stap in het 'zekerder worden' van het kind is bewustwording. Omgeving en ouders moeten erkennen dat een kind veel last heeft van faalangst, en dit niet zien als een persoonlijk zwakte. Na erkenning kan door de ouders (en eventueel school) hulp gezocht worden. Sommige scholen hebben speciale cursussen (zoals Sociale Vaardigheidstrainingen) voor kinderen. Soms kan een psycholoog of haptonoom een kind (en ouders) op weg helpen om van de ergste faalangst af te komen. En natuurlijk is meer informatie zoeken over faalangst al een stap op de goede weg.

Tips bij faalangst

• Erken dat het kind faalangstig is; zie het niet als 'zwak zijn'
• Bespreek met het kind zijn/haar angsten en probeer hier goed naar te luisteren
• Geef zoveel mogelijk duidelijkheid aan het kind omtrent allerlei belangrijke, dagelijkse zaken
• Geef het goede voorbeeld; laat zien dat 'negatieve ervaringen' niet meteen slecht hoeven te zijn en dat 'positieve ervaringen' niet meteen voor geluk zorgen
• Leg niet teveel de nadruk op schoolprestaties. Benadruk bijvoorbeeld wel waar het kind goed in is, maar probeer waar het kind minder goed in is positief te stimuleren.
• Maak afspraken (een plan) met school over hoe om te gaan met faalangst van het kind in de klas
• Laat het kind een cursus of training volgen