Slachtoffers van misdrijven: de kenmerken

Oudere mensen zijn vaak bang om slachtoffer te worden van een overval of ander misdrijf. Maar ze weten niet dat juist de jongere generatie meer kans heeft om slachtoffer te worden. Wanneer heb je meer kans om slachtoffer te worden? Of beter gezegd: wat zijn de kenmerken van slachtoffers?

Kenmerken van slachtoffers

Uit onderzoek blijkt dat een deel van de samenleving meer kans loopt om slachtoffer te worden van een misdrijf, dan de rest van de samenleving. Dit betekent niet dat mensen hun slachtofferschap bewust of onbewust uitlokken, maar dat ze bepaalde structurele kenmerken hebben die er voor zorgen dat ze meer kans hebben om slachtoffer te worden.

Een aantal kenmerken

• Inwoners van grote steden: mensen die in een grote stad wonen hebben ongeveer twee keer zoveel kans om slachtoffer te worden van een misdrijf, dan mensen die in een klein dorp wonen. Dit is vooral diefstal, bedreiging en vernieling, maar ook voor andere misdrijven lopen mensen in de stad meer risico. Ook de winkels en horecabedrijven (secundaire victimisatie) lopen in een grote stad meer risico om slachtoffer te worden.
• Mannen: mannen lopen grotere kans om slachtoffer te worden dan vrouwen, ongeacht leeftijd of woonplaats. Alleen de slachtoffers van seksuele misdrijven zijn meestal wel vrouwen. Vrouwen lopen dus minder risico om slachtoffer te worden, maar meer risico op een seksueel misdrijf waarvan zij het slachtoffer zijn.
• Jongeren: jongere mensen lopen meer kans om slachtoffer te worden. Uit slachtofferenquêtes bleek dat 51% van de slachtoffers beneden de 24 jaar waren. Vanaf 65 jaar en ouder is er minder kans om het slachtoffer te worden van een misdaad.
• Bedrijven: bedrijven hebben 20 keer zoveel risico om slachtoffer te worden van inbraken, dan particulieren. Ook lopen juweliers en zaken die dure elektronica verkopen extra risico.
• Toeristen: toeristen hebben een verhoogde kans om slachtoffer te worden van een misdaad. Van de buitenlandse toeristen die in Nederland komen, wordt zo’n 11% slachtoffer van een misdaad. Vaak is dit straatroof, omdat toeristen vaak waardepapieren, aardig wat geld en dure filmapparatuur bij zich hebben. Toeristen zijn ook vaak in de buurt van uitgaansgebieden in de grote steden, en daar is er meer kans op criminaliteit.
• Slachtoffers: nog een kenmerk van het slachtoffer, is dat diegene al eerder slachtoffer is geweest. Een slachtoffer loopt een verhoogd risico om binnen korte tijd weer slachtoffer te worden. Bij woninginbraken heeft een slachtoffer 4 á 5 keer zoveel kans dan niet-slachtoffers, dat er nog een keer wordt ingebroken. Dit kan komen doordat het huis in een bepaalde buurt staat, in een stad staat, of dat er veel luxe spullen instaan. Ook keren daders soms terug naar een plaats waar ze succes hebben gehad (bijvoorbeeld met het stelen van spullen). Het opnieuw slachtoffer worden heet herhaald slachtofferschap. Herhaald slachtofferschap komt vaak voor bij geweld tegen vrouwen door hun partners, omdat de man na een tijd opnieuw gewelddadig kan worden tegen de vrouw.
• Overig: er zijn nog meer redenen dat er een verhoogde kans is om slachtoffer te worden. Dit kan te maken hebben met het uitoefenen van een bepaald beroep, je individuele levenswijze en levensstijl of wanneer iemand bij een subcultuur hoort.

Gevolgen van misdaden bij slachtoffers

Driekwart van de slachtoffers bij een misdaad krijgt psychische problemen, zoals: angsten, zelfbeschuldiging, nervositeit, woede, schaamte, slaapproblemen en depressiviteit. Wanneer deze emotionele gevolgen van een trauma te lang duren, is er kans dat het slachtoffer een psychische aandoening heeft opgelopen. Wanneer hier geen aandacht aan wordt geschonken, kan de stoornis ernstige vormen aannemen en overgaan tot een posttraumatische stresstoornis.

Slachtoffers van zware geweldsmisdrijven kunnen dezelfde psychotrauma’s hebben als slachtoffers van oorlogsgeweld of concentratiekampen. De symptomen hiervan zijn: flashbacks van de gebeurtenis op onverwachte en ongewenste momenten, gevoel van wantrouwen, problematisch alcoholgebruik. Dit zijn ook kenmerken van een posttraumatische stresstoornis.

Wanneer trauma’s niet goed worden verwerkt bij slachtoffers, bestaat er een kans dat de slachtoffers op latere leeftijd zelf delicten plegen waarvan zij ooit slachtoffer geworden zijn. Dit is een vicieuze cirkel van (seksueel) geweld. Van Dijk, hoogleraar psychiatrie, heeft ook een systeem met meerdere vicieuze cirkels. Dit gaat over het algemeen over verslavingen. Zo zou je een delict ook een soort verslaving kunnen noemen, het gebeurt steeds opnieuw. Wanneer een slachtoffer het delict zou plegen waar hij zelf slachtoffer van is geweest, en het slachtoffer daarvan pleegt dit delict ook weer, en het slachtoffer daarvan ook weer, dan krijgen we pas een echte vicieuze cirkel.

Het is van belang dat slachtoffers hun (eventuele) trauma goed verwerken en eventueel contact opnemen met een slachtofferhulporganisatie. Hieronder een paar slachtofferhulp-organisaties.

Slachtofferhulporganisaties in Nederland

Slachtofferhulp Nederland

Deze organisatie heeft 75 bureaus waar slachtoffers kunnen aankloppen voor hulp. Deze hulp is gratis. De organisatie richt zich vooral op de zelfredzaamheid en de weerbaarheid van het slachtoffer.
www.slachtofferhulp.nl

Ikzitindeshit.nl (Nederland)

Dit is een initiatief van Slachtofferhulp Nederland waar mensen onder de 18 geholpen worden. Kinderen en tieners kunnen telefonisch of via e-mail contact leggen met de jongerenafdeling van Slachtofferhulp Nederland.
www.ikzitindeshit.nl

Slachtoffer in Beeld (Nederland)

Deze organisatie vormt een brug tussen het slachtoffer en de dader. Ze bieden slachtoffers aan om in contact te komen met de dader. Ook willen ze daders bewust maken van de gevolgen van hun delicten. Dit doen ze door cursussen en door slachtoffer-dadergesprekken.
www.slachtofferinbeeld.nl