Faalangst in de praktijk

Faalangst is de angst of vrees om fouten te maken, en de angst voor mislukkelingen. Hoe ontstaat faalangst en hoe herken je faalangst bij iemand?

Wat is faalangst

Faalangst is wanneer prestaties onder druk komen te staan als gevolg van negatief denken. De prestaties zelf kunnen daardoor slecht zijn of juist beter, maar vooraf gaande aan de prestatie wordt er voor honderd procent negatief gedacht. Faalangst ontstaat vaak al bij kinderen, maar ook volwassen kunnen plots een faalangst ontwikkelen.

Ontstaan van faalangst

Faalangst kan alleen ontstaan bij mensen die weten wat falen is. Er moet dus ooit wat mis zijn gegaan of niet goed gelukt zijn. Pas als iemand weet wat falen is, kan er ook een faalangst ontstaan. Faalangst komt daarom niet voor bij hele jonge kinderen, omdat ze zich nog niet bewust zijn van goed of fout.

Faalangst ontstaat vaak door prestatiedruk vanuit de omgeving. Dit kan zowel negatief als positief zijn. Bijvoorbeeld wanneer een kind vaak te horen krijgt dat hij iets niet goed kan, of nergens goed in is, of dat andere kinderen beter zijn dan hem, legt een enorme druk op het kind. Maar ook positieve kritiek als: jij bent veel beter dan de ander, of jij kan dat volgende keer nog veel beter, legt een druk op het kind.

Faalangst bij volwassenen ontstaat vaak in de werksfeer doordat de werkgever druk legt op zijn werknemers. Mensen die hier gevoelig voor zijn, kunnen faalangst ontwikkelen.

Vormen van faalangst

Er zijn meerdere vormen van faalangst. Ten eerste heb je de bekendste vorm: de negatieve faalangst. Deze faalangst gaat gepaard met negatieve gevoelens waarna degene helemaal niet meer kan presteren. De persoon kan zelfs totaal verlammen. Negatieve faalangst heeft een ongunstig effect op het prestatievermogen.

Bij positieve faalangst zien we het omgekeerde: de prestaties kunnen juist veel beter zijn dan normaal en de persoon heeft ook positieve gedachten. Maar, voorafgaande aan dit alles, had de persoon eerst voor honderd proven negatieve gedachten.

Faalangst kan zich uiten op motorisch gebied: de persoon is dus bang om verkeerd te bewegen zoals bij gym of sport. Verder is er sociale faalangst, waarbij de persoon bang is om afwezen te worden door anderen. Cognitieve faalangst beslaat alles op het gebied van leren of werken, waarbij een prestatie moet worden neergezet.

Symptomen van faalangst

Faalangst is vaak aan een aantal dingen duidelijk te herkennen:

• Gevoelig zij voor kritiek, zowel positief als negatief, en er niet mee om kunnen gaan
• Bang om nee te zeggen wanneer er iets wordt gevraagd om te doen
• Geen vragen durven stellen en geen oogcontact maken wanneer er iets wordt uitgelegd
• Bij prestaties moeten leveren, snel afgeleid zijn, onrustig en wiebelig
• De persoon wil vaak weten of zijn/haar geleverde werk ook goed is
• Vaak niet goed luisteren wanneer er iets nieuws wordt uitgelegd
• Onzekerheid bij nieuwe of onverwachte situaties, neemt dan een afwachtende houding aan
• Wiebelen met de benen, friemelen met de handen, soms trillen van de handen
• Stotteren, hartkloppingen en zweten
• Buikpijn en vaak naar de wc moeten gaan

Faalangst kan geholpen worden door middel van therapie. Werkgever of leraar kan rekening houden met faalangst door opdrachten stapsgewijs te geven en kort, geen tijdsdruk te geven, positief te bevestigen zoals prima of goed zo, en niet persoonsgericht te worden met je of jij in een zin.