Australopithecus intelligenter dan de baviaan

De Australopithecus schijnt thuis te horen in het schaduwland tussen mens en aap. Nu dit wezen is gelocaliseerd op plaats (Afrika) en tijd (minstens 2 miljoen jaar geleden), kunnen we hem wat nader bekijken. Daarbij moeten we er rekening mee houden dat elke beschrijving over zijn gewoonten en voorkomen voorlopig is.

Kenmerken van de Australopithecus

Dit wezen was geen mensaap. Hij woonde aan de rand van het oerwoud of in de open vlakte (maar altijd binnen een dagafstand van het water). Daar leefde de Australopithecus al heel lang. Zeker 2 miljoen, misschien zelfs wel 5 of 6 miljoen jaar. Hij bracht zijn dagen door in kleine groepen (mannen, vrouwen met bijbehorende kinderen en zuigelingen die door hun moeders gedragen werden). Hij liep op twee benen (zoals de mens) maar met een minder doeltreffende gang dan de zich vrij voortbewegende moderne mens. De Australopithecus kon goed hardlopen. Dat moest ook wel om hagedissen, hazen, ratten en andere kleine pooidieren te kunnen vangen.

De dieren in zijn wereld

Dieren waren er in overvloed in zijn wereld (zoals nu nog in Oost-Afrika). Er waren enorme kudden antilopen, zebra's en andere herbivoren (planteneters). Zelfbewust bewoog de Australopithecus zich tussen hen, zoekend om te doden naar een ziek of gewond dier tussen de kleinere gazellen en uitkijkend naar de mogelijkheid een pasgeboren kalf weg te grissen. Voorzichtigheidshalve vermeed hij het contact met het Dinotherium (een uitgestorven verwant van de olifant), de neushoorn en de krachtige zwarte buffel en deze dieren deden alsof de Australopithecus niet bestond.

De carnivoren (vleeseters)

In zijn wereld bestond ook de leeuw, het luipaard, de hyena en de grote - nu uitgestorven - sabeltandtijger. Al deze dieren beschouwden de Australopithecus zo nu en dan als hun prooi. Maar het schepsel bewoog zich in hechte groepen, droeg stokken en knotsen van beenderen en ruw bewerkte stenen. Wanneer er gevaar loerde heerste er een sterk gevoel voor groepsverdediging.

Het dagelijkse leven

Alle genoemde vaardigheden stelde de Austalopithecus in staat om zijn dagelijkse bezigheden uit te voeren, zoals zoeken naar wortels, bessen, insecten en de grotere prooien die hij kon bemachtigen, zonder dat de grote katachtigen hem ernstig bedreigden. Die grote katachtigen gaven er de voorkeur aan op antilopen te jagen (zoals zij nu nog doen). Mogelijk was de Australopithecus zelfs in staat geweest om een luipaard of een leeuw te verjagen van de prooi die zij gevangen hadden. Zeker kon hij dat bij de hyena's doen, ten minste als ze niet al te talrijk waren.

Intelligenter dan bavianen

De Australopithecus was behendig, had scherpe ogen en was op zijn hoede. Hij was intelligenter dan de baviaan, waarmee hij de vlakte deelde en had niets van deze dieren te vrezen. Dat wil zeggen dat een Australopithecus in zijn eentje waarschijnlijk geen partij geweest zal zijn voor een mannetjes baviaan. De Australopithecus was immers lichter en minder krachtig en hij miste de dreigende kaak en hoektanden van de baviaan.

Het uiterlijk

De mannelijke fijngebouwde Australopithecus was tussen 1.40 m en 1.50 m lang en woog tussen de 70 en 90 pond. De vrouwen waren iets kleiner. De huidskleur is niet bekend, maar die huid was waarschijnlijk licht begroeid met fijn haar. Zijn gezicht leek erg veel op dat van een mensaap. Zijn kaak stak meer uit dan die van de moderne mens, maar hij had geen noemenswaardige kin. Zijn neus was breed en plat en stak nauwelijks uit. Zijn voorhoofd was laag en week terug, de beenwal boven zijn ogen was sterk ontwikkeld. Naar onze maatstaven waren de boven en achterkant van zijn hoofd erg klein (heel opvallend, vergeleken met zijn forse, naar voren springende, gezicht). Gelet op zijn kleine herseninhoud, kon hij niet spreken maar was hij zeker in staat een aantal geluiden voort te brengen, die door zijn soortgenoten begrepen werden. Hij communiceerde ook door middel van een vernuftige en gevarieerde reeks van gebaren, lichaamsbewegingen en gelaatsuitdrukkingen.

Sexuele leven

Net zoals bij veel primaten, hadden de vrouwtjes een maandelijkse menstruatiecyclus. Anders dan andere primaten waren zij de hele maand sexueel ontvankelijk (in plaats van gedurende enkele dagen op het hoogtepunt van de cyclus). Het is onmogelijk gebleken vast te stellen of paartjes een paar weken, een jaar, of hun hele leven samen optrokken en of het sterkste mannetje van de groep verscheidene vrouwtjes voor zichzelf hield dan wel dat er vrij geslachtelijk verkeer bestond tussen alle leden van de groep. Het meest waarschijnlijke lijkt een langzaam groeiende tendens naar een betrekkelijk permanente paarvorming, want dat vormt (vormde) de grondslag van het menselijk gezin en is (was) een fundamenteel aspect van de menselijke maatschappij zoals zich dat duidelijk ontwikkeld heeft in de loop van een enorme tijdspanne.

Zekere mate van arbeidsverdeling

Er was waarschijnlijk ook al het eerste vage begin van arbeidsverdeling. De mannen wijdden zich meer aan de jacht en de verdediging van de groep, de vrouwen meer aan het zoeken naar bessen en wortelen en aan de verzorging van de kinderen. Het voedsel (gevangen of verzameld) werd waarschijnlijk gedeeld.

's Nachts

Het is niet bekend waar de Australopithecus 's nachts was. In steppengebieden met woudranden kunnen zij heel goed hun toevlucht hebben gezocht in bomen om de roofdieren (die meestal 's nachts actief zijn) te vermijden, aangezien een slapende Australopithecus het meest kwetsbaar is. In een open, droger landschap, waar geen bomen van voldoende afmetingen groeien maakten zij misschien kleine schuilplaatsen van doornstruiken of sliepen ze in rotsspleten of grotten, waarvan ze de ingang blokkeerden. Mogelijk hebben ze ook in de openlucht overnacht, daarbij vertrouwend op de schaarste aan roofdieren in dorre landstreken en hun eigen reputatie van luidruchtige en lastige vechters, die de roofdieren maar het beste links konden laten liggen.

Echter - wat ze ook deden - ze hebben het overleefd, want ze zijn onze voorouders!