Het ontstaan van het Feest van de Arbeid

Elk jaar op één mei wordt het Feest van de Arbeid gevierd door de socialistische en communistische beweging. Maar wie kent nog de oorsprong van deze feestdag?

Het begon allemaal in de VS

Ironisch genoeg situeert het ontstaan van de éénmeiviering zich in de Verenigde Staten, de latere bakermat van het kapitalisme. Op 1 mei 1886 werd door de arbeidersbeweging aldaar een actiedag rond de ‘drie achten’ in het leven geroepen: acht uur om te werken, acht uur om te spelen, acht uur om te slapen. Niet minder dan 340.000 arbeiders gingen in staking na een voorbereidingstijd van twee jaar. Eén mei werd uitgekozen omdat het voor de Amerikaanse arbeiders ‘Moving Day’ (verhuisdag) was. Die dag eindigden contracten, werden andere opgemaakt, verhuisden velen ook naar een andere woonplaats.

Europa volgt

De roep om de achturenwerkdag werd overgenomen door de arbeiders in Europa. Op 14 juli 1889, in het jaar van de Wereldtentoonstelling in Parijs, werd naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de bestorming van de Bastille, de Tweede Internationale opgericht. Die besloot meteen om 1 mei als internationale Dag van de Arbeid te proclameren. Op 1 mei 1890 zou ook in ons continent een actiedag rond de achturendag georganiseerd worden. In België alleen gingen 150.000 arbeiders (waaronder 100.000 Waalse mijnwerkers) in staking en overal in Europa werd die dag gestaakt en betoogd (o.a. in Duitsland, Oostenrijk, Tsjechoslowakije, Hongarije, Roemenië, in Engeland en Spanje gebeurde dat pas op 4 mei). Het was de eerste keer dat de arbeiders in de geïndustraliseerde wereld de handen in elkaar sloegen om werktijdvermindering te eisen.

Een symbool

Sindsdien is de symboolfunctie van 1 mei niet meer weg te denken uit onze samenleving. Het is en blijft een dag waarop de uitbuiting en de lange werkdagen uit het verleden worden herdacht. Later gebruikte de socialistische en communistische beweging 1 mei om het algemeen stemrecht en verbeterde werkomstandigheden af te dwingen.

Een valse noot

In dictatoriale regimes werd deze feestdag vooral gebruikt om parades te organiseren en militaire macht te demonstreren. Denken we hierbij vooral aan Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. De schouwing van de troepen door de sovjetleiders vanop het balkon van het Kremlin staat eenieder nog helder voor ogen.

En nu?

Vandaag de dag zien vele mensen het nog slechts als een extra vrije dag van het werk of de school. Net zoals menigeen zich er niet meer van bewust is dat op 11 november het einde van de Eerste Wereldoorlog wordt herdacht is men de strijd voor betere werkomstandigheden op 1 mei vergeten.

Desalniettemin blijft op de Dag van de Arbeid de hoop op een betere wereld bij vele socialistische militanten bestaan als ze door de straten van hun stad marcheren. Het is maar voor even. De volgende dag gaan partijbonzen én militanten weer over tot de orde van de dag…