1 mei: Dag van de Arbeid

Op de eerste dag van mei wordt over de hele wereld de dag van de arbeid gevierd, het is de feestdag van de socialistische en communistische vakbonden. In België en de meeste andere landen in Europa is het een wettelijke feestdag, maar de meeste Nederlanders moeten die dag gewoon gaan werken. De strijd voor een wettelijke werkdag van acht uur ligt aan de oorsprong van deze feestdag en in vele landen worden nog jaarlijks vieringen en optochten georganiseerd op 1 mei.

Oorsprong

Europa

Alfred de Grote, die tussen 848 en 899 koning was van het Engelse Koninkrijk Wessex, was de eerste die het idee om de werkdag te beperken tot acht uur voorstelde. Het duurde nog tot de zestiende eeuw vooraleer dit idee gehoor kreeg in Engeland. Ondertussen werd het in Frankrijk voor mijnwerkers verplicht om slechts acht uur per dag te werken en in 1817 pleitte de Engelse ondernemer Robert Owen ervoor om in alle fabrieken de werkdag te beperken tot acht uur. Ook de Australiërs hadden gehoord van dit nieuwe idee en in 1856 legden bouwarbeiders het werk neer om de acht uur durende werkdag te eisen. Deze eis werd ingewilligd in Melbourne op 18 februari van dag jaar.

Amerika

In Amerika werd op 1 mei 1886 een resolutie aangenomen om de achturendag wettelijk verplicht te maken. De dagen voordien hadden 340.000 arbeiders gestaakt om deze maatregel te eisen. Op de meeste plaatsen werd hieraan gehoor gegeven, maar bij de Mac Cormick fabriek in Chicago weigerden de bazen toe te geven. Daarop besloten de arbeiders te betogen, het werd een tumultueuze optocht en de politie moest tussenbeide komen. Er kwamen zes mensen om het leven tijdens rellen tussen de betogers en de politie. De volgende dag vond er opnieuw een protestactie plaats, waar 15.000 mensen aan deelnamen. Tijdens deze protestactie werd er een bomaanslag gepleegd die zeven politiemensen doodde. Er werden die dag acht arbeidersleiders opgepakt en veroordeeld tot de doodstraf omwille van de economische en politieke ideeën die ze verspreidden, maar er was geen enkele reden om aan te nemen dat deze mensen de bomaanslag gepleegd hadden.

De Amerikanen kozen de eerste mei als datum om deze gebeurtenissen te herdenken omdat dat ‘Moving day’ is in Amerika, een dag waarop de contracten van arbeiders gesloten, verbroken of verlengd kunnen worden. Vanaf dan besloot de Amerikaanse vakbondsfederatie om ieder jaar op 1 mei deze dag te herdenken, dit gebeurde echter maar één maal, in 1890.

Jaarlijkse optochten

In Europa werd ter gelegenheid van de honderdste verjaring van de Franse Revolutie de Wereldtentoonstelling in Parijs georganiseerd. Er werd door verschillende politieke partijen besloten om, net zoals in Amerika, op 1 mei acties te ondernemen voor de invoering van de achturendag. Op 1 mei 1890 vonden in verschillende landen over de hele wereld vieringen en optochten plaats. Sindsdien staat deze dag symbool voor de strijd van de arbeiders wereldwijd. In Duitsland werd 1 mei door de regering van Hitler in 1933 uitgeroepen tot betaalde feestdag van de nationale arbeid. Dit was echter een snode list van Goebbels en Hitler om een groot aantal vakbondsleiders naar Berlijn te lokken. Daar werden ze gevangen genomen en naar concentratiekampen gebracht.

Tegenwoordig zijn er in België jaarlijks meerdere optochten op 1 mei, waarbij de vakbondsvoorzitters en partijleiders van de socialistische vakbonden en partijen hun leden toespreken. Ook wordt steevast het strijdlied ‘De Internationale’ afgespeeld. In Nederland is de Dag van de Arbeid geen officiële feestdag, wel worden er jaarlijks bijeenkomsten georganiseerd door de PvdA (Partij van de Arbeid). Tot en met de jaren tachtig organiseerde de CPN (Communistische Partij van Nederland) jaarlijks een betoging op 1 mei in Amsterdam. De meeste Nederlanders moeten wel gaan werken op 1 mei, maar mensen die werken voor overheidsinstellingen zijn meestal vrij en in openbare instellingen zoals ziekenhuizen wordt er meestal volgens zondagsdienst gewerkt.

Dag van de Arbeid in de rest van de wereld

In vele landen over de hele wereld wordt op 1 mei de Dag van de Arbeid gevierd, in sommige landen is het een wettelijke, betaalde feestdag, in andere landen moeten mensen wel nog gaan werken. In Canada valt de officiële Dag van de Arbeid in september, maar voor de staat Quebec is de eerste mei wel een belangrijke dag. In de Verenigde Staten wordt de Dag van de Arbeid ook in september gevierd, maar in steden zoals New York, Chicago, Seattle worden er op 1 mei wel parades georganiseerd. In 2006 werd 1 mei door Latino immigrantengroeperingen verkozen als Great American Boycot Day, een dag waarop immigrante werknemers zonder papieren gaan staken.

In de onderstaande tabel zijn de landen opgesomd waar de Dag van de Arbeid gevierd wordt, al dan niet met een wettelijke feestdag. De landen die niet vernoemd worden erkennen deze dag niet.