Respijtzorg of vervangende mantelzorg

Om als mantelzorger niet overbelast te raken is er respijtzorg. Hierbij is er de mogelijkheid om af en toe de zorgtaken over te dragen aan iemand anders, dit noemen we vervangende mantelzorg. Er is een groot aanbod aan respijtzorg dat is afgestemd op de persoonlijke situatie van iedere zorgvrager. In de Wmo en de Wlz is opgenomen dat gemeentes de taak hebben om mantelzorgers en vrijwilligers ondersteuning te bieden.

Overdragen zorgtaken

Een mantelzorger zorgt voor iemand in zijn of haar omgeving. Dan kan het gaan om een partner die chronisch ziek is, een kind met een beperking of een hulpbehoevende vader of moeder. Om dit vol te kunnen houden is het nodig om af en toe de zorgtaken over te dragen aan iemand anders. In dat geval kan er een beroep worden gedaan op respijtzorg.

Mantelzorger

Bij respijtzorg kunnen mantelzorgers hun verantwoordelijkheden tijdelijk overdragen aan iemand anders zodat ze zelf een kleine adempauze hebben. Onze samenleving kan niet zonder mantelzorgers, want mantelzorg beslaat een kleine driekwart van alle zorg. De gedachte achter respijtzorg is dat mantelzorgers soms een fulltime job hebben aan het verzorgen van familieleden en het noodzakelijk is dat zij af en toe afstand kunnen nemen van die verantwoordelijkheid om niet overbelast te raken. Er is een groot aanbod aan respijtzorg zodat deze vervangende zorg kan worden aangepast aan de beperkingen van de zorgvrager en aan zijn of haar leeftijd en leefwijze. In de Wmo 2015 (Wet maatschappelijke ondersteuning) en in de Wlz (Wet langdurige zorg) is opgenomen dat gemeenten meer aandacht moeten hebben voor de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers.

Respijtzorg of vervangende mantelzorg

Buitenshuis

• cliënt kan gebruikmaken van dagopvang
• logeren in een logeerhuis of verblijven op een zorgboerderij
• de zorgvrager kan verblijven in een gastgezin
• tijdelijk verblijven op een vakantiepark
• verblijven in een zorghotel
• tijdelijk verblijven in een verzorgingshuis of verpleeghuis

Op een zorgboerderij kunnen zorgvragers een aangepaste dagbesteding vinden of meewerken op de boerderij. Een andere mogelijkheid is een logeerhuis waarbij men kan verblijven in een huiselijke omgeving voor gehandicapte volwassenen of kinderen, dementerende mensen of kinderen met autisme, ADHD of aanverwante stoornis. Als zorg in groepsverband niet geschikt is omdat het om jonge kinderen gaat, dan kan er ook worden gelogeerd in een gastgezin.

Verschillende vakantieparken beschikken over aangepaste bungalows met zorg. Dat geldt ook voor een zorghotel waar mensen kunnen herstellen van bijvoorbeeld een operatie voordat ze naar huis gaan of uit kunnen rusten in een comfortabele omgeving. Dat laatste is ook mogelijk in een verzorgingshuis of verpleeghuis.

Respijtzorg of vervangende mantelzorg

Binnenshuis

Vervangende hulp aan huis, waarbij de hulp een vrijwilliger kan zijn, een familielid of een beroepskracht:

• geen structurele hulp, zoals in de vakantie
• structurele hulp, zoals een dagdeel in de week of elke maand een heel weekend

Bij vervangende hulp aan huis moet u denken aan verpleging, persoonlijke- en huishoudelijke verzorging en gespecialiseerde verzorging en/of verpleging.

Vakantie

Als mantelzorger en zorgvrager samen op vakantie gaan kan de zorg worden geleverd door een beroepskracht.

Uit welke taken kan respijtzorg bestaan?

• ondersteuning bieden bij de dagopvang
• zorgen voor vervoer van en naar de opvang
• als oppas fungeren
• wassen en aankleden zorgvrager
• het geven van medicijnen
• de wacht houden bij een terminale patiënt
• koken in logeerhuis/hospice
• wandelen met de zorgvrager

Dit zijn voorbeelden van taken waaruit respijtzorg kan bestaan. Uiteraard zijn er meerdere mogelijkheden op te noemen en betreft het alle taken die de respijtzorger overneemt van de mantelzorger.

Instanties die de respijtzorg betalen

Soms kost respijtzorg niets, bijvoorbeeld als het om vrijwilligers gaat, maar als er sprake is van gemaakte kosten kan de mantelzorger die kosten soms terug krijgen:

• uit de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning); met de verandering van de Wmo in 2015 hebben de gemeentes de plicht gekregen om mantelzorgers te ondersteunen. Respijtzorg valt hier ook onder. Voorwaarde is wel dat de zorgvrager ondersteuning krijgt vanuit de Wmo. Is dat laatste het geval dan kan de mantelzorger de vervangende zorg aanvragen bij de gemeente van de zorgvrager. In sommige gevallen wordt hiervoor een eigen bijdrage gevraagd, dit is per gemeente verschillend.
• uit de Wlz (Wet langdurige zorg); als de zorgvrager zorg krijgt vanuit de Wlz kan de mantelzorger een zorgindicatie aanvragen bij het CIZ, dit is het Centrum Indicatiestelling Zorg. Hiervoor moet men een eigen bijdrage betalen die afhankelijk is van inkomen en vermogen.
• via de zorgverzekeraar; respijtzorg wordt door sommige zorgverzekeraars volledig of gedeeltelijk vergoed als er sprake is van een aanvullende verzekering. Hiervoor kunt u het beste het vergoedingenoverzicht van uw zorgverzekeraar raadplegen.
• vanuit de PGB (persoonsgebonden budget).
• uit de Jeugdwet; kinderen met een beperking, aandoening of stoornis kunnen gebruikmaken van logeeropvang in een instelling. De ouders of verzorgers kunnen hiervoor een aanvraag indienen bij de gemeente.

Als u meer wilt lezen over respijtzorg kunt u kijken op Mantelzorg.nl.