Mantelzorg mag niet leiden tot een dreigende burn-out

Mantelzorg. Er wordt steeds meer over gepraat, maar daarbij wordt de grootste groep mensen vergeten. Mantelzorgers voor dementerende mensen krijgen gesprekken met het maatschappelijk werk, de huisarts en de arts in het ziekenhuis. Zij hebben aanspreekpunten en krijgen van diverse kanten raad en ook soms hulp als dat nodig is. Niet elke partner dementeert echter en komt op die manier bij een arts terecht, waar het probleem herkend wordt. Vaak betreft de mantelzorg ook de verzorging van mensen met Parkinson, MS, reuma, of een andere slopende ziekte. Vaak gaan ze zelf niet meteen, of te laat, op zoek naar hulp in de dagelijkse moeilijkheden. Veel mantelzorgers zitten dan ook met een groeiend probleem.

Mantelzorg groeit geleidelijk

Er zijn veel mogelijkheden voor mantelzorg en de meeste mantelzorgers hebben het in het begin helemaal niet in de gaten dat ze mantelzorg leveren. Zij merken alleen dat er in de loop van de tijd alleen maar meer van hen gevraagd wordt. Zeker als de mantelzorger zelf een hele of halftime baan heeft en daarbij thuis nog een druk gezin met jonge kinderen of tieners verzorgt. Vaak hebben ze zelf niet eens in de gaten dat het zo niet goed gaat en zij een stap terug zouden moeten doen.

Graag alles zelf willen doen

Ook zijn er mantelzorgers die niet graag hulp vragen en alles liever zelf willen oplossen, zonder inmenging van buitenaf. Dat zijn vaak de mensen die zelfstandig willen zijn en hun partner, gehandicapt kind of dementerende ouder het liefst zelf zo goed mogelijk willen helpen. Ze zijn op hun privacy gesteld en willen dat graag ook voor degene die zij verzorgen.

Stille mantelzorgers hebben sneller een burn-out

Er zijn bovendien talloze mantelzorgers die wel mantelzorg leveren, maar dat zelf helemaal niet in de gaten hebben. Het zijn de mensen die thuis voor een partner of kind zorgen of regelmatig klusjes doen voor hun ouders of een paar oude buurtjes. In het begin gaat dat meestal wel goed, maar in de loop van de tijd wordt dat steeds moeilijker. Zeker als de mantelzorger zelf al wat ouder is ligt een burn-out snel op de loer.

Vooral bij ouderen kan het leveren van mantelzorg sneller tot een burn-out leiden

Ouder wordende ouders en familieleden vragen steeds meer zorg. Bent u enig kind, dan komt alle zorg alleen op u neer. Zijn er broers en zussen, dan is de zorg vaak samen te dragen. Als u nog in de kracht van uw leven bent, is dat meestal geen probleem, maar wordt u zelf ook ouder, dan hebt u ook meer verplichtingen in uw baan en uw eventuele gezin. Als de taken voor de mantelzorg steeds uitgebreid worden, kunt u zelfs een burn-out krijgen. Daar is ook de hulpvrager niet mee geholpen. Het is daarom verstandig om het zelf op tijd in de gaten te hebben als het u teveel gaat worden.

Een moeilijke beslissing bij een dreigende burn-out

Zodra u merkt dat de mantelzorg u teveel gaat worden, moet erover gepraat worden. Vaak is er samen met de ouderen wel een goede oplossing te vinden door bijvoorbeeld taken van de zorg te verdelen, zodat het ene familielid de boodschappen doet, een ander zorgt voor de was en de strijk en een derde voor de noodzakelijke ritjes naar dokter, ziekenhuis en apotheek.

Hulp van buitenaf zoeken

Als een dergelijke regeling echter niet mogelijk is moet er hulp van buitenaf gezocht worden via het maatschappelijk werk en de huisarts van de betrokkene. Vaak is er toch meer mogelijk dan u vooraf zelf gedacht hebt.

Ouderen veranderen niet graag van hulp

Veel ouderen willen gewoonweg geen hulp van buitenaf. Ze rekenen op hun kinderen of kleinkinderen en willen de hulp het liefst binnen de familie houden. In dat geval wordt het erg lastig om de hulp te delen met anderen. De mantelzorger is er lang mee bezig geweest en wil dan ook vaak de relatie met de oudere niet verstoren. Daardoor wordt het pas echt moeilijk. Toch moet u in een dergelijk geval ervoor kiezen om minder mantelzorg taken te gaan uitvoeren.

Maatschappelijke hulp

Vraag ook de maatschappelijke hulp om eens bij de oudere op bezoek te gaan, maar daarbij niet te vertellen wie dat bezoek heeft aangekaart. Soms wil het op die manier wel eens lukken om hulp van buiten in te schakelen. Een vreemde bereikt vaak meer dan uzelf. Veel gemeentes hebben bovendien goede mogelijkheden voor hulp aan ouderen, waardoor de mantelzorg enigszins ontlast kan worden.

Mantelzorg voor een kind binnen het gezin

Voor mantelzorg binnen het gezin is dat een slag moeilijker. Mensen nemen vaak met liefde de zorgtaken voor hun partner en zeker voor hun hulpbehoevende kind op zich en willen die ook niet graag uit handen geven. Dat is goed te doen als een hulpbehoevend kind nog klein is en overal naar toe gedragen kan worden, maar als het kind steeds ouder, groter en minder handelbaar wordt, kan de mantelzorg wel eens te zwaar worden. Het is verstandig om dan op tijd een arts en het maatschappelijk werk in te schakelen, om hulp van buitenaf te kunnen krijgen en zo erger te voorkomen.

Verpleeghuizen vragen familieleden vaak om mantelzorg

Steeds meer verpleeghuizen leunen steeds zwaarder op de steun van mantelzorgers die voor hun daar verblijvende ouders de was moeten doen, hen douchen, boodschappen voor hen doen, ermee naar buiten gaan om te wandelen, iemand te voeren, enzovoort.

Het verplichten van mantelzorg

Sommige verpleegorganisaties willen die mantelzorg zelfs gaan verplichten, ook naar andere bewoners van het verpleeghuis toe, maar dat is geen goede zaak. Verpleeghuizen behoren hun zorgtaken zelf in de hand te houden.

Mantelzorgers binnen het verpleegtehuis

Mantelzorgers zijn desondanks toch al vaak bezig met zorgtaken binnen het verpleeghuis. Vaak komen oudere mantelzorgers, waar de partner inmiddels van overleden is, nog steeds op de afdeling helpen. Het is voor een verpleeghuis natuurlijk prettig om daarop te leunen, want die mensen hebben na het overlijden van hun partner tijd in overvloed. Zij helpen op de afdeling vaak de tafel dekken, demente bejaarden gezelschap houden en te drinken geven. Daar is niets mis mee, zolang het tehuis de leeftijd van die mensen maar in acht neemt en niet te zwaar op hen gaat leunen.

Hulp vragen bij een dreigende burn-out mag altijd

Te lang wachten met aan de bel te trekken is niet verstandig. Zodra u merkt dat u ’s morgens al doodmoe opstaat en na het wassen en aankleden uw bed er nog steeds verlokkelijk uitziet, wordt het tijd om dingen te gaan veranderen. Ga praten met mensen die u kunnen helpen, maar niet alleen dat. Neem zelf wat extra rust, gun uzelf eens wat leuks, en zorg voor goede en verantwoorde voeding, zodat u weer op krachten kunt komen, voordat het te laat is.

Toegezegde hulp duurt even

Eventuele hulp komt vaak niet direct, maar moet aangevraagd worden en daar gaat dan nog een paar weken overheen. Bekijk intussen voor uzelf welke taken wat minder vaak gedaan kunnen worden. Niet alleen de zorgtaken, maar ook tijdelijk de taken in huis, zodat u wat meer rust krijgt. Met uw burn-out is immers niemand geholpen. Uw gezin niet en ook de hulpvrager niet.

Keukentafelgesprekken, maar ook gesprekken met de huisarts

De tegenwoordige keukentafelgesprekken zijn er vaak op gericht om zo weinig mogelijk hulp te bieden en degene die zorg nodig heeft toch zoveel mogelijk zelf te laten doen. Het is misschien een goed uitgangspunt, maar sommige ouderen gaan er prat op om te zeggen dat ze meer kunnen dan in feite mogelijk is. Dat werkt niet en u als mantelzorger kunt er wel op aandringen dat er op een realistische manier zorg gegeven wordt.

Zorg dat u bij de gesprekken met zorg verlenende instanties bent

Vraag daarom altijd om bij dat gesprek aanwezig te mogen zijn. Dat is belangrijk voor degene waar u mantelzorger voor bent, want die kan zich vaak niet goed verdedigen tegen de spraakwaterval van de mensen van de gemeente of van de zorginstelling. Hij/zij kan zich zo laten overdonderen dat u straks nog steeds teveel mantelzorg moet leveren. Het is dus in het belang van de zorgvrager en van uzelf om een goed gesprek met die mensen te voeren.

Lees verder

• Vermoeidheid, diverse oorzaken en mogelijke behandelingen
• Oudere mantelzorgers worden vaak ongemerkt overbelast