Dakloos, wat te doen

Je bent dakloos of raakt binnenkort dakloos. Mensen die dakloos zijn hebben geen dak meer boven hun hoofd. De laatste jaren is dit iets wat steeds vaker voorkomt. Zonder onderdak wordt het vaak moeilijk ome en uitkering of werk te krijgen, en zonder uitkering of werk is het nog moeilijker een woning te krijgen. Zorg daarom tijdig dat je iets aan dakloosheid doet.

Cijfers daklozen

Er wordt vaak geroepen dat het zo goed gaat in Nederland of in ieder geval beter dan in andere landen. Want Nederland is het land bij uitstek dat zo goed voor zijn burgers zou zorgen. Hoewel dit tot op zekere hoogte ook zo is, liegen de cijfers met betrekking tot daklozen er niet om:

• In Duitsland is 1 op de 2.880 inwoners dakloos
• In Spanje is 1 op de 2.028 inwoners dakloos
• In Nederland is 1 op de 470 inwoners dakloos

In 2010 telde Nederland ruim 18.000 daklozen, in 2013 is dit opgelopen tot ruim 35.000 daklozen. 65.000 mensen kwamen in 2013 bij de opvang terecht. We spreken hier echter niet over langdurige daklozen. Dit zijn geen exacte cijfers omdat daklozen zich moeilijk laten registreren. Bovendien verblijft een gedeelte van de daklozen dan eens bij familie, dan bij vrienden en dan weer op straat. Dit maakt het tellen nog lastiger. Toch komen de cijfers redelijk overeen met de werkelijkheid. In Nederland zijn er vooral veel zwerfjongeren oftewel dakloze jongeren, drank-en drugsverslaafden en daklozen met een psychische stoornis. De laatste jaren komen er echter steeds meer werkelozen en gezinnen bij die dakloos raken. Hoe is dit mogelijk?

Economie en crisis

Het gaat vanaf 2008 steeds slechter met de economie. In 2014 is ruim 8% van de werkende bevolking werkeloos, in Spanje loopt de werkeloosheid op tot 26 procent en in Griekenland tot 27 procent. Door de crisis raken steeds meer gezinnen dakloos. Deze groep wordt ook wel de nieuwe sociaal-economische daklozen genoemd. Meer dan 1.000 kinderen zitten in een van de opvangcentra voor daklozen. De reden voor dakloosheid voor deze groep is vaak het verliezen van inkomen waardoor een woning niet meer betaald kan worden in combinatie met het niet aan willen of kunnen vragen van hulp. Ook mensen met koopwoningen raken steeds vaker dakloos doordat een verlies van inkomen er vaak voor zorgt dat er geen recht is op een bijstanduitkering. Men moet immers eerst het eigen huis "opsnoepen'. Dit houdt in dat huiseigenaren noodgedwongen hun woning moeten verkopen, vaak met groot verlies.

Dakloos, wat nu?

Wat te doen wanneer je dakloos dreigt te raken of dit al bent? Veel steden bieden een crisisopvang: opvang voor de nachten maar ook dagopvang. Hier zit een eigen bijdrage aan vast. Het probleem is dat sommige mensen te lang op bijstand moeten wachten of deze niet aan kunnen vragen, waardoor opvang geweigerd wordt. De gemeente kan ook een daklozen-uitkering verstrekken. Als verblijfplaats kan dan gelden: een auto, boot, caravan, bij vrienden, een instelling of het hebben van een postadres. Je wordt dan een thuisloze genoemd. Wanneer je geen verblijfplaats hebt, wordt je een zwervende dakloze genoemd.

Als zwervende dakloze kan je alleen in speciale gemeenten een uitkering aanvragen. Dit zijn een aantal grote gemeenten. Een thuisloze kan een uitkering aanvragen in de gemeente waar de verblijfplaats of het postadres is. De hoogte van de uitkering hangt van van het wel of geen woonkosten hebben. Zo kan nacht-en/of dagopvang extra kosten met zich meebrengen. Veranderingen in de situatie moeten altijd zo snel mogelijk worden doorgegeven. Soms is het nodig om drie adressen op te geven waar je regelmatig verblijft, of een probleemadres. Een postadres is nodig voor het aanvragen van een uitkering en het openen van een bankrekening. Wanneer het niet lukt ome en postadres te regelen, neem dan contact op met hulpverlening. Deze kunnen vaak doorverwijzen naar instanties die tijdelijk een postadres aanbieden.

Werken aan de toekomst

Met een uitkering op zak kan er vaak onderdak geregeld worden. Via een crisisopvang of maatschappelijke hulpverlening kan gezocht worden naar oplossingen. Deze instanties kunnen je op weg helpen naar een woning. Soms is het nodig om mee te werken aan schuldhulpverlening wanneer er sprake is van schulden. Werk hier ook aan mee. Alleen dan is er zicht op een betere toekomst.

Zorgkosten en voedsel

Hoewel iedereen in Nederland verplicht is zich te verzekeren tegen zorgkosten, kunnen daklozen dit vaak niet betalen. Toch hebben deze mensen wel recht op acute medische hulp. Hier vallen geen bezoeken onder aan tandarts of huisarts wanneer deze niet medisch noodzakelijk zijn. Het gaat dus echt om specifieke acute en noodzakelijke medische hulp. Artsen mogen niet weigeren een dakloze medische hulp te verlenen.

Een uitkering moet voldoende zijn voor onderdak en voedsel. Bepaalde opvanghuizen bieden beiden in één pakket aan. Wanneer er geen uitkering is of wanneer het geld niet voldoende is voor voedsel, kan er een beroep worden gedaan op liefdadigheid van bedrijven, restaurants, burgers of instanties. Soms zijn er goedkope eetgelegenheden speciaal voor daklozen. Ook bij de voedselbank kan aangeklopt worden. Voor kleding zijn er diverse instellingen te vinden waaronder de voedselbank of het leger des heils. Deze hebben meerdere goedkope tweedehands kledingwinkels.

Hulp vragen

Durf hulp te vragen. Het probleem met veel daklozen is dat ze zich schamen hiervoor en geen hulp durven vragen. Hierdoor komt men vaak in een neerwaartse spiraal terecht en wordt het steeds moeilijker om ex-dakloze te worden. Ook helpt het om tijdig hulp te vragen bij dreigende dakloosheid. Op tijd hulp vragen kan soms voorkomen dat je dakloos raakt. Toch zijn niet alle problemen tijdig te voorzien. Het plotseling wegvallen van een inkomen door een sterfgeval van de partner of ontslag kan in korte tijd zoveel financiële problemen met zich meebrengen dat een woning noodgedwongen verkocht moet worden met verlies of uithuiszetting dreigt. Voor de meeste mensen is er gelukkig wel hulp of opvang te regelen. Voor anderen, vaak de mensen die niet over die drempel durven te stappen of psychische problemen hebben, ziet de toekomst er vaak minder rooskleurig uit.