Ballum – Dorp op Waddeneiland Ameland

Waddeneiland Ameland heeft vier dorpen en een buurtschap. De dorpen zijn Hollum, Ballum, Nes en Buren en het buurtschap heet Kooiplaats. Van de dorpen is Ballum het kleinste dorp. De Ballumers zeggen over hun eigen dorp: "Al is ons Ballumke nog zo klein, het kan er o zo gezellig zijn." Het dorp is bekend door Hotel Nobel, Nobels Nostalgisch Museum, de Boerderij, De Ambachtelijke Dag, het gemeentehuis, de preekstoel in de hervormde en de Cammingha grafsteen.

Dorp Ballum op Ameland

Van de ongeveer 3600 Amelanders wonen er 370 in Ballum. Het dorp dat tussen Hollum en Nes in ligt, is het kleinste dorp van het eiland. Toch was het vroeger en is het tegenwoordig het bestuurlijk centrum van het eiland. Voorheen zetelden de Heren van Ameland in hun slot bij Ballum. De heren stierven uit, het eiland werd verkocht en in de negentiende eeuw werden de restanten van het slot afgebroken. Tegenwoordig staat op ongeveer die plaats het Amelander gemeentehuis. Het werd er in 1975 gebouwd.

Esdorp met Jelmerastate

Ballum is in de Middeleeuwen ontstaan en het is een esdorp. De Jelmerastate werd er in de eerste helft van de 15e gebouwd en het slot werd in de 16e eeuw uitgebouwd. De Van Cammingha’s, de Heren van Ameland, resideerden daar. De hoofdstraat van het dorp, de Camminghastraat, herinnert aan die familie en het Gemeentehuis ligt aan de Jelmeraweg: Jelmera is familie van Van Cammingha. Het slot stond er tot 1829, aan de westkant van de begraafplaats. Het was op een duin gebouwd en rees boven het dorp uit. Het was een baken voor de zeevaarders en een sieraad voor het dorp.

Bezienswaardigheden

Grafsteen Wytso van Cammingha

Van de Heren van Ameland rest slechts één overblijfsel in de vorm van een grafsteen van Wytso van Cammingha. Hij stierf in 1552 en is met wapenrusting in reliëf in de steen geportretteerd. De steen ligt op de vloer van het baarhuisje bij Ballum.

Camminghastraat

De Camminghastraat loopt recht door het dorp van zuid naar noord. Hoge iepen staan langs de kant. Ter hoogte van de Gerrit Kosterweg staat de doopsgezinde kerk, een zaalkerk die in 2013 werd verkocht aan Hotel Nobel uit de Gerrit Kosterweg. Er zijn hotelkamers in gebouwd. Langs de Camminghastraat stond vroeger een klokkenstoel, die in 1755 werd vervangen door een dorpstoren die los van de kerk staat.

Preekstoel

In1870 werd de toren met twee en een halve meter verhoogd. Achter de toren staat de hervormde kerk uit 1832. In deze kerk hangt een van de fraaiste renaissance preekstoelen van Friesland. Het preekmeubel is een prachtig gesneden exemplaar die gemaakt is door Claes Jelles in 1604. De bezienswaardigheid is voorzien van schelpmotieven, bloemstukken en evangelieboeken. De preekstoel was gesneden voor de kerk van Harlingen. Toen het interieur daar werd vernieuwd, verhuisde het meubel in 1771 naar Ballum.

Boeren

Ballum is een dorp met een agrarisch karakter. In de oude straten staan vele kleine boerderijen en Amelander huizen. Het dorp en de bebouwing met de voor Amelander huizen kenmerkende vlechtingen in de geveltoppen, tandlijstjes en friezen zijn goed bewaard gebleven.

Vliegveld

Tussen het dorp en de duinen ligt het vliegveld van Ameland. Het is bij isolatie door ijsgang in de Waddenzee de levensader van het eiland. Onder normale omstandigheden vinden er rondvluchten plaats, kun je er parachutespringen en landt de Ambulance-helikoter er voor het vervoeren van zieken en gewonden. Het vliegveld is open voor sportvliegtuigjes.

Zonnepark

Op een deel van het vliegveld ligt een enorm zonnepark met zonnepanelen, dat in het kader van Duurzaam Ameland het eiland van duurzame energie kan voorzien.

Kerk, kroeg, winkel en school

Met kerk, kroeg, school (openbare basisschool 't Ienster), galerie, supermarkt, slijterij (beroemd is de kruidenbitter Nobeltje, die zijn oorsprong vindt aan de Gerrit Kosterweg), huisartsenpraktijk, tandarts, binnenspeeltuin, gemeentehuis, hotel, museum, fietsenverhuur en restaurant is Ballum een compleet dorp. Verschillende locaties zijn de moeite van het bezoeken meer dan waard:

• Grafsteen Van Cammingha;
• preekstoel in de hervormde kerk;
• Nobels Nostalgische Museum;
• Nobels slijterij;
• Café Nobel;
• Ambachtelijke Dag;
• de brink met Kerstboomwerpen;
• gemeentehuis met het familieportret van de Koninklijke familie dat Jan Kruis maakte.

Ballum en de rest

• Ballum ligt ongeveer 4 kilomter oostelijk van Hollum.
• Ballum ligt ongeveer 6 kilometer westelijk van Nes.
• Van Ballum naar Buren is ongeveer 8 kilometer.
• Tussen Ballum en de Kooiplaats liggen ongeveer tien kilometer.

Lees verder

• Ambachtelijke Dag in Ballum - jubileumboek
• Arrensleewedstrijd in Ballum op Ameland
• Hollum – Het westelijkste dorp op Ameland
• Kerstboomwerpen - Kampioenschap op Ameland
• Heren van Ameland en Christa Van Cammingha