Koninginnedag en Koningsdag op Ameland met optocht

Ameland viert traditiegetrouw uitbundig Koninginnedag. Het is een feestdag voor jong en oud, met een optocht, muziek, spelletjes en een vrijmarkt. De Koningin was nooit ter ere van haar verjaardag op het Waddeneiland, wel bij andere gelegenheden. Beatrix was Erf- en Vrijvrouwe van Ameland, zoals Koning Willem-Alexander na zijn inhuldiging Erf- en Vrijheer van Ameland is. Het volksfeest heeft zich sinds zijn inhuldiging verplaatst naar 26/ 27 april onder de naam Koningsdag. In Hollum is er optocht en zijn er spelletjes voor de schoolkinderen en in Buren is de Vrijmarkt.

Koninginnedag traditie

Koninginnedag staat hoog op het traditielijstje van Nederlanders. Tot en met 1948 werd Koninginnedag op 31 augustus gevierd, de verjaardag van Koningin Wilhelmina. Met de troonsbestijging van Juliana verschoof de dag naar 30 april. Het idee voor een nationale feestdag ter ere van de verjaardag van de jeugdige Wilhelmina werd bedacht door een krantenredactie van het Utrechtsch Provinciaal en Stedelijk dagblad. Hij stelde in 1885 voor een nationale feestdag rond de verjaardag van prinses Wilhelmina te organiseren. De feestdag werd als een belangrijk symbool voor de nationale eenheid gezien. In eerste instantie was Koninginnedag een Utrechts feest.

Volksfeest op Koningsdag

Op 31 augustus 1902 groeide Koninginnedag uit tot een echt volksfeest. De bevolking vierde toen namelijk ook het goede nieuws dat Koningin Wilhelmina was hersteld van een ernstige ziekte. Wilhelmina en haar familie waren overigens bijna nooit aanwezig bij de festiviteiten op Koninginnedag. Dat veranderde toen Juliana in 1948 Koningin werd. Koninginnedag werd verplaatst naar 30 april en Juliana vierde haar verjaardag met een defilé langs het bordes van paleis Soestdijk.

Eerbetoon aan Koning en Koningin

Koningin Beatrix handhaafde Koninginnedag als eerbetoon aan haar moeder toen zij werd gekroond. Een praktische overweging was dat op haar eigen verjaardag (31 januari) het weer, in tegenstelling tot eind april, niet geschikt was voor een grootschalig buitenevenement. De koningin bezoekt met haar familie twee plaatsen in het land om daar de feestelijkheden bij te wonen. De koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix bezochten alle drie Ameland, maar waren er nooit op Koninginnedag. Koning Willem-Alexander bezocht het eiland nog niet.

Vrijvrouwe en Vrijheer van Ameland

Ameland heeft een bijzondere band met Koningshuis. Via de Heren van Ameland bemachtigden de Oranjes het eiland. De familie Cammingha was twee honderd jaar Heer van het eiland. De laatste Cammingha stierf in 1681. Het eiland ging toen over in handen van de familie Thoe Schwartsenberg Hohenlandsberg, die het in 1704 voor ƒ 170.000,- aan Johan Willem Friso, erfstadhouder van Friesland verkocht. Ameland is sindsdien in handen van de Oranjes. Koningin Beatrix draagt de titel Erf- en Vrijvrouwe van Ameland en sinds de inhuldiging van Willem-Alexander is hij de Erf- en Vrijheer van Ameland.

Populair dag in rood-wit-blauw

Nergens ter wereld wordt de verjaardag van de Koningin of koning zo uitbundig en creatief door de bevolking gevierd als in Nederland. Samen met de inhuldiging van Sinterklaas en de Zwarte Pieten en het optuigen van de kerstboom, behoort de viering van Koninginnedag tot de meest populaire tradities in Nederland. Ameland doet mee aan die traditie. Koninginnedag is er een bijzonder feestelijke dag. In de dorpen zijn vele huizen versierd met vlaggetjes, in de vlaggenmasten en vlaggenstokhouders wappert het roodwitblauw met daarboven de oranje wimpel en de vlag met wimpel prijkt bovenop de kerktorens. Ameland was op 30 april altijd in feeststemming en is dat op 27 april op Koningsdag ook.

Dorpsbelang Hollum en het Wilhelmus

Dorpsbelang Hollum organiseert een feestelijke optocht met versierde wagens die door trekkers of paarden door het dorp worden getrokken. Ook zijn er lopers en jongens en meisjes te paard, die meegaan in de optocht. De versierde wagens en lopers kiezen elk hun eigen thema. Dorpsbelang schrijft geen onderwerp voor. Kinderen en ook volwassenen klimmen op de wagen en dossen zich uit als melkmeisje, kuiken, molenaar of schooljuf. De inspiratie is eindeloos. Ouders maken samen voor hun kinderen een feestwagen, jongeren bedenken en maken zelf een wagen. Een bonte stoet trekt door de straten van het dorp; ’s ochtends en in de avond nog een keer. De stoet wordt voorafgegaan door fanfare Forza Musica. Aan het begin van de optocht speelt de fanfare het Wilhelmus op het grasveld voor Zorgcentrum De Stelp.

Spelletjes

De middag van Koninginnedag in Hollum wordt gevuld met spelletjes voor de kinderen. Een deel van het dorp neemt de organisatie van het middagprogramma op zich. Het dorp is door Dorpsbelang ingedeeld in Centrum, Noa'dhoek (noordhoek), Suien (zuidkant), Westhoek en Legoland. De organisatie rouleert over de vijf delen van het dorp. Voor de spelletjes bedenken de organisatoren zelf hun thema.

Regels voor de optocht

Wagens uit alle dorpen mogen meedoen aan de optocht. In de praktijk komen de wagens doorgaans uit Hollum en Ballum. Nes en Buren viert eens in de vijf jaar Bevrijdingsfeest met een optocht. Dorpsbelang Hollum stelt voor de feestwagens en lopers een aantal regels op:

• Opgave van de feestwagens kan worden gedaan bij een van de bestuursleden van Dorpsbelang Hollum.
• Optocht ‘s morgens: opstellen om 09:30 uur bij De Stelp
• vertrek om 10:00 uur.
• De spelletjes voor jong en oud starten is om 14:00 uur
• Optocht ‘s avonds: opstellen om 19:00 uur bij De Stelp
• vertrek om 19:30 uur.
• De opsteling van de wagens heeft de volgende volgorde: kinderen van de eerste twee groepen van de basisscholen voorop en daarna in volgorde van aankomst

Dorpsbelang vraagt verder aan de eigenaren/ bestuurders van de voertuigen om:

• hun verzekering over de deelname in te lichten;
• zitplekken of schotten rond de wagen aan te brengen om vallen te voorkomen;
• stapvoets te rijden

Huwelijksaanzoek

Soms wordt Koninginnedag extra bijzonder vanwege een bijzondere gebeurtenis. In 2006 was dat het huwelijksaanzoek via een versierde wagen. ‘Adriana, wil je met me trouwen’, schreef Hollumer Hans Bruin in een hart op een feestwagenachtergrond. Het was een serieus bedoeld huwelijksaanzoek aan zijn vriendin Adriana Blokker. Hans, die als kapitein in een bootje op de feestwagen meereed in de Koninginnedagoptocht, gaf voorafgaand aan de optocht een fles met flessenpost aan zijn vriendin. Daarin stond het huwelijksaanzoek waarmee Hans later door Hollum zou rijden als één van de versierde wagens. Adriana heeft ‘Ja’ gezegd tegen haar Hans en een jaar later zijn ze getrouwd.

Vrijmarkt in Buren

Dorpsbelang Buren organiseert op Koninginnedag grote vrijmarkt die om 10.00 uur begint. Een Vrijmarkt is een markt waarop iedereen zonder te betalen of te reserveren zijn handelswaar mag verkopen. De Amsterdamse Vrijmarkt op Koninginnedag is een beroemde, maar in meer steden en dorpen doen grote en kleine handelaren op een Vrijmarkt goede zaken. Op Ameland is Buren het enige dorp dat op Koninginnedag een Vrijmarkt houdt.

Noa'dhoek, Suihoek, Westhoek, Centrum en Legoland

• In 2017 zijn de spelletjes in Legoland.
• In 2016 zijn de spelletjes op de Noa'dhoek.
• In 2015 waren de spelletjes in het Centrum.
• In 2014 waren de spelletjes op de Westhoek.
• In 2013 was er een fietsspeurtocht.
• In 2012 waren de spelletjes om Suien.
• In 2011 waren de spelletjes in Legoland.
• In 2010 waren de spelletjes op de Noa'dhoek.

Lees verder

• Koningin Beatrix - werkbezoek aan Schiermonnikoog
• Familieportret van Jan Kruis – Koninklijke familie
• Koningsdag met Koning Willem-Alexander