Zuid-Afrika: verkrachting en seksueel geweld vrouwen/meisjes

In het post-apartheidsera, na het grotendeels verdwijnen van politiek geweld, steken andere vormen van geweld meer de kop op in Zuid-Afrika. Eén van deze vormen is seksueel geweld waar overwegend vrouwen en kinderen het slachtoffer van zijn. Verkrachting neemt in Zuid-Afrika endemische vormen aan. De cijfers zijn alarmerend en schokkend. Er is een stille oorlog aan de gang in Zuid-Afrika, een oorlog tegen vrouwen en kinderen.

'Correctieve verkrachting' van lesbiennes in Zuid-Afrika

'Zuid-Afrikaanse lesbiennes vrezen correctieve verkrachting', kopte onlangs de website van de BBC.[1] Veel lesbische Zuid-Afrikanen leven in angst om het slachtoffer te worden van verkrachting en moord in de townships waar ze wonen. De 23-jarige Noxolo Nkosana is tot dusverre het laatste slachtoffer in een reeks van gewelddadige aanvallen tegen lesbiennes. Op een steenworp afstand van haar huis in Crossroads township, kaapstad, werd ze meerdere malen gestoken. De aanvallers schreeuwden beledigingen tegen haar.

In de afgelopen 10 jaar zijn veel lesbiennes gewelddadig om het leven gekomen in soortgelijke incidenten: 31 in de afgelopen 10 jaar, zo wordt gemeld. Mannen vallen de lesbiennes aan in een poging hun gedrag en seksuele oriëntatie te corrigeren. Dat is althans de reden die ze aanvoeren om hun fors grensoverschrijdende (seksueel) gewelddadige gedrag goed te praten. Het is een bekend verschijnsel onder plegers van seksueel geweld: bijkans alle zedendelinquenten vergoelijken, bagatelliseren en/of externaliseren in meer of mindere mate hun daden. Plegers zijn zeer bedreven in het geheel of gedeeltelijk ontkennen of goedpraten van het seksuele delict. De excuses die plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag gebruiken voor hun gedrag, worden 'cognitieve vervormingen' genoemd. Er is echter geen enkel excuus of rechtvaardiging voor het uitoefenen van seksueel, fysiek of geestelijk geweld tegen vrouwen, ook niet met een beroep op religie, cultuur of traditie.

Cultuur van (seksueel) geweld jegens vrouwen

Niet alleen lesbische vrouwen zijn in Zuid-Afrika stelselmatig het slachtoffer van verkrachting. Het fenomeen 'corrigerende verkrachting' moet worden begrepen en verstaan binnen de bredere context van ongebreideld en vergaand geweld tegen vrouwen (en meisjes) in het algemeen en de daarmee gepaard gaande normalisering van seksueel grensoverschrijdend gedrag, zoals aanranding en verkrachting.

Professor Rachel Jewkes van het Medical Research Council (MRC), vertelde tegen de BBC:

The absolute imperative is we have to change the underlying social attitudes that in a way have created a norm that coercing women into sex is on some level acceptable. We know that we have a higher prevalence of rape in South Africa than there is in other countries. And it's partly rooted in our incredibly disturbed past and the way that South African men over the centuries have been socialized into forms of masculinity that are predicated on the idea of being strong and tough and the use of force to assert dominance and control over women, as well as other men.[2]

Naast afwijkende normen en extreme opvattingen op het gebied van mannelijke dominantie en seksualiteit, spelen volgens de onderzoekers de hoge werkloosheid, alcoholmisbruik en verstoorde familieverhoudingen ook een rol.

Afwijkende opvattingen worden van generatie op generatie overgedragen. In een onderzoek uit 1999 onder 1500 schoolkinderen in de township Soweto, zei maar liefst een kwart van alle geïnterviewde jongens dat jackrolling - een Zuid-Afrikaanse term voor recreatieve groepsverkrachting - leuk was. Meer dan de helft van de ondervraagden was ervan overtuigd dat als een meisje 'nee' zegt tegen seks, ze eigenlijk 'ja' bedoeld.[3] Dit zijn schokkende cijfers en getuige het aantal verkrachtingen in Zuid-Afrika vandaag-de-dag, geloof ik niet ik dat dit de afgelopen 12 jaar in positieve zin veranderd is.

Zuid-Afrika: de verkrachtingshoofdstad van de wereld

Zuid-Afrika staat op eerste plaats in de wereld wat betreft het aantal verkrachtingen. In 2009/2010 zijn er 55.097 verkrachtingen gemeld in Zuid-Afrika. Dit is vermoedelijk slechts het topje van de spreekwoordelijke ijsberg. Het werkelijke aantal wordt geschat op ongeveer het tienvoudige. Een vrouw in Zuid-Afrika heeft een grotere kans het slachtoffer te worden van verkrachting, dan dat ze de middelbare school afrond. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Zuid-Afrika the global capital of rape (de verkrachtingshoofdstad van de wereld) wordt genoemd.

In een representatieve steekproef onder 1.738 mannen uit alle inkomensgroepen en etnische groepen in Zuid-Afrika die werd uitgevoerd door het Medical Research Council (MRC) in 2009, bleek dat meer dan een kwart van de Zuid-Afrikaanse mannen wel eens een vrouw verkracht heeft.[4] De helft van deze groep heeft zelfs meermalen vrouwen tot seks gedwongen en één op de vier was de eerste keer nog geen veertien jaar oud. Praktijken zoals groepsverkrachting komen vaak voor in Zuid-Afrika. Dit wordt in de Zuid-Afrikaanse masculiene cultuur beschouwd als een uiting van mannelijkheid, waarvan de groep getuige moet zijn.

Ook op andere gebieden grensoverschrijdend en/of risicovol gedrag

Het onderzoek van het MRC toonde ook aan dat mannen die verkrachten, over het algemeen ook andersoortig grensoverschrijdend en/of risicovol gedrag vertonen. Ze begaan bijvoorbeeld meer fysiek geweld tegen vrouwen, ze hebben meer seksuele partners dan gemiddeld, ze hebben vaker transactionele seks (waarbij seksuele handelingen fungeren als ruilmiddel), ze hebben vaker seks met een prostituee, en excessief alcoholgebruik komt vaker voor bij deze groep. Voorts blijkt dat bij veel mannen die verkrachten in hun jeugd één of beide ouders afwezig waren, de relatie met ouders(s) of opvoeder(s) slecht was en dat ze zelf vaker het slachtoffer waren van fysiek, seksueel of emotioneel geweld. Daarnaast groeien veel van de mannen die verkrachtingen plegen op in armoede, met weinig vooruitzicht op sterke inkomensverbetering en een beter leven.

Een stille oorlog tegen vrouwen en kinderen

Een onderzoek uit 2010 onder leiding van door de overheid gefinancierde Medical Research Foundation komt met nog schokkender cijfers. Volgens het onderzoek zeiden 37 procent van de mannen in de provincie Gauteng, waar Johannesburg - de meest dichtbevolkte stad van Zuid-Afrika - ligt, dat ze wel eens een vrouw hadden verkracht. Bijna 7 procent van de ondervraagde 487 mannen zeiden dat ze wel eens hadden deelgenomen aan een groepsverkrachting. Ongeveer een kwart van de 511 geïnterviewde vrouwen gaf aan dat ze het slachtoffer zijn geweest van verkrachting. Slechts één op de 25 verkrachtingen wordt daadwerkelijk gemeld bij de politie.[5]

Volgens Artsen Zonder Grenzen, lijden alleen landen waar een oorlog woedt aan zoveel seksueel geweld als in Zuid-Afrika. Janine Josias die werkt voor Artsen Zonder Grenzen in Khayelitsha, een township buiten Kaapstad, zegt hierover dat verkrachting in de Zuid-Afrikaanse maatschappij heel normaal is geworden.[6] Er wordt geschat dat elke 26 seconden een vrouw wordt verkracht in Zuid-Afrika. Eén op de vier meisjes leeft met het vooruitzicht te worden verkracht voor hun 16e levensjaar, aldus de organisatie Childline in 2002.[7] Elke drie minuten wordt er in Zuid-Afrika een kind verkracht.[8]

Verkrachting heeft endemische vormen aangenomen in Zuid-Afrika. Een journalist van de BBC schreef ergens dat er een stille oorlog aan de gang is in Zuid-Afrika: een oorlog tegen vrouwen en kinderen.

Noten

1. http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13908662 (voor de laatste keer geraadpleegd op 1 juli 2011)
2. http://www.bbc.co.uk/worldservice/programmes/index.shtml
3. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/258446.stm
4. http://www.mrc.ac.za/
5. http://www.huffingtonpost.com/2010/11/27/south-africa-rape-study-m_n_788722.html (voor de laatste keer geraadpleegd op 1 juli 2011)
6. http://www.biblebasedministries.co.uk/2009/07/20/witchcraft-and-crime-in-south-africa-2/#sdendnote2sym (voor de laatste keer geraadpleegd op 1 juli 2011)
7. http://news.bbc.co.uk/2/hi/1909220.stm (voor de laatste keer geraadpleegd op 1 juli 2011)
8. http://www.channel4.com/programmes/dispatches/articles/south-africa-rape-facts (voor de laatste keer geraadpleegd op 1 juli 2011)

Lees verder

• Congo-Kinshasa: verkrachting en seksueel geweld