nieuws uitgelicht

Congo-Kinshasa: verkrachting en seksueel geweld

Een rapport uit 2011 meldde dat er dagelijks 1.000 vrouwen werden verkracht in Congo. Schokkende cijfers. Met verstrekkende gevolgen voor in de eerste plaats de slachtoffers, maar ook voor de samenleving. Het werkt op alle niveau's ontwrichtend. De Democratische Republiek Congo, en het oosten van het land in het bijzonder, is beschreven als de 'verkrachtingshoofdstad van de wereld', en de prevalentie en intensiteit van alle vormen van seksueel geweld wordt beschreven als de ergste ter wereld.

Congo-Kinshasa en verkrachting van vrouwen

• Congo-Kinshasa
• Achtergrond van het conflict
• Seksueel geweld tegen vrouwen in Congo-Kinshasa
• Het zwaarst getroffen gebied in Congo-Kinshasa
• Gewapende conflicten

Congo-Kinshasa

Congo-Kinshasa, ook Democratische Republiek Congo (DR Congo of DRC) of kortweg Congo genoemd, is het vroegere Zaïre (van 27 oktober 1971 tot 17 mei 1997). Van 15 november 1908 tot 30 juni 1960 was het een kolonie van België en stond het bekend als Belgisch Congo. Congo ligt in het centraal westelijk deel van sub-Sahara Afrika en grenst aan de landen Angola, de Republiek Congo, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Soedan, Oeganda, Rwanda, Burundi, Tanzania, het Tanganyikameer, en Zambia. Het land heeft in het westen een zeer kleine kuststrook.

Veel natuurlijke hulpbronnen

Congo is één van de rijkste landen van Afrika wat betreft natuurlijke hulpbronnen. De belangrijkste grondstoffen zijn koper, kobalt (in grote hoeveelheden gebruikt in de metaalindustrie) en industriële diamant. Andere delfstoffen zijn onder meer tin, zink, mangaan, zilver, goud, steenkool, uranium, cadmium, bauxiet en ijzererts. Voorts verkoopt Congo stroom. Maar liefst 40% van alle stroom in Afrika is afkomstig van waterkrachtcentrales in Congo. Daarnaast beschikt het land over niet geringe houtvoorraden.

Achtergrond van het conflict

In de nasleep van de genocide in Rwanda in het jaar 1994, brak er in de Democratische Republiek Congo een conflict uit, welke naar schatting aan 5,4 miljoen het leven heeft gekost. Het is dan ook het dodelijkste conflict sinds de Tweede Wereldoorlog. Ondanks dat de oorlog met de ondertekening van de vredesakkoorden in 2003 officieel is beeindigd, gaan de gevechten in Oost-Congo nog steeds door. Etnische conflicten en de natuurlijke grondstoffen waar het land rijk aan is, liggen hieraan ten grondslag.

Schendingen van de mensenrechten

Het conflict in Oost-Congo wordt gekenmerkt door een aantal schendingen van de mensenrechten, waaronder het gebruik van extreem seksueel geweld. Over de omvang van het seksueel geweld hebben Amerikaanse wetenschappers in juni 2011 een artikel gepubliceerd in het American Journal of Public Health (zie onder). Systematische verkrachting na meisjes en vrouwen is in oorlogstijd een uiterst effectief wapen om de vijand te demoraliseren en te vernederen.

Gevolgen van de verkrachtingen

De psycho-sociale en medische gevolgen van de verkrachtingen zijn verwoestend. Slachtoffers kampen vaak met medische problemen, zoals besmetting met HIV/aids en andere seksueel overdraagbare aandoeningen, zwangerschap, onvruchtbaarheid en genitale verminking. Een verkrachting is een zeer ingrijpende, traumatische gebeurtenis die psychisch diepe sporen nalaat in een vrouw, met klachten als angst, schaamte, slapeloosheid en nachtmerries. Ook in sociaal opzicht heeft verkrachting een vernietigend effect. Het leidt tot stigmatisering en uitsluiting. Verkrachte vrouwen worden niet zelden verstoten door hun eigen man, ze kunnen niet meer kunnen trouwen en ze worden uitgestoten door de gemeenschap. Dit alles leidt tot sociaal isolement en dakloosheid. De massale verkrachtingen ontwrichten de samenleving.

Seksueel geweld tegen vrouwen in Congo-Kinshasa

Volgens onderzoek van Amerikaanse wetenschappers die in juni 2011 is gepubliceerd in het American Journal of Public Health¹, worden in de Democratische Republiek Congo ieder uur gemiddeld 48 vrouwen en meisjes verkracht. Dat zijn om en nabij 1.100 vrouwen per dag en 8.000 vrouwen per week. Bijna iedere minuut wordt in Congo een vrouw verkracht...

Onderschatting

Uit de studie blijkt dat 400.000 vrouwen van 15-49 jaar werden verkracht over een periode van 12 maanden in 2006 en 2007. Dit percentage is aanzienlijk hoger dan de eerdere schatting van 16.000 verkrachtingen gemeld in een jaar door de VN. Amber Peterman, één van de onderzoeksters, zei hierover:

Onze resultaten bevestigen dat eerdere schattingen van verkrachting en seksueel geweld een ernstige onderschatting zijn van de werkelijke prevalentie van seksueel geweld in de Democratische Republiek Congo.

Ze voegde daaraan toe dat zelfs deze nieuwe, veel hogere cijfers nog een conservatieve schatting van de werkelijke prevalentie van seksueel geweld zijn. Dit als gevolg van chronische onderrapportage als gevolg van stigmatisering, schaamte, de waargenomen straffeloosheid en door de jongere en oudere leeftijdsgroepen en jongens en mannen uit te sluiten van het onderzoek.

Het zwaarst getroffen gebied in Congo-Kinshasa

Seksueel geweld is al lang een dominant kenmerk van het aanhoudende conflict in het oosten van Congo. VN officials noemden in 2010 het land de "verkrachtingshoofdstad van de wereld" ("the rape capital of the world").² Verkrachting is een uiterst effectief wapen in oorlogstijd, aldus een Oxfam-Harvard rapport:

Rape is an extremely effective wartime weapon. It is strategically used to shame, demoralize and humiliate the enemy. By
systematically raping women and girls, armed groups assert power and domination over not only the women, but their men as well.³

Hoogste aantal verkrachtingen

Het hoogste aantallen verkrachtingen worden volgens het onderzoek aangetroffen in het door oorlog geteisterde Noord-Kivu, waar gemiddeld 67 van de 1.000 vrouwen ten minste één keer is verkracht. Maar seksueel geweld vindt ook op grote schaal buiten de conflictgebieden van Oost-Congo plaats. Dit is in lijn met eerdere berichten. In een reactie op het rapport zei Michael VanRooyen, directeur van het Harvard Humanitarian Initiative, dat "verkrachting in de Democratische Republiek Congo... zich heeft ontpopt als één van de grote menselijke crisissen van onze tijd".

Gewapende conflicten

De oostelijke regio van de DRC kent de hoogste percentages seksueel geweld, en een groot deel daarvan wordt gepleegd door gewapende milities Onderzoek toont echter aan dat seksueel geweld alomtegenwoordig is in alle delen van de DRC en dat het niet altijd verband houdt met het conflict. De meeste verkrachtingen zijn afkomstig van etnische Hutu-mannen. De geschiedenis van Congolese verkrachtingen gaat terug tot de Rwandese genocide, waarbij ongeveer 2 miljoen Hutu's naar Oost-Congo (waar de meeste verkrachtingen plaatsvinden) kwamen.[4]

Tot slot:

• Onder meer de christelijke organisatie Tearfund is actief in Congo. Ook u kunt hun werk financieel en in gebed steunen.
• Schrijf de politieke partij waar u lid van bent en/of op stemt en vraag wat zij doen aan deze verschrikkelijke situatie in Congo waarbij ieder dag talloze vrouwen het slachtoffer zijn van seksueel geweld.
• De documentaire The greatest silence: Rape in the Congo is een schokkend verslag van de situatie in Congo, waarbij dagelijks vele meisjes en vrouwen het slachtoffer zijn van verkraching, verminking en marteling.

Noten:

1. Amber Peterman, Tia Palermo en Caryn Bredenkamp: Estimates and Determinants of Sexual Violence Against Women in the Democratic Republic of Congo, June 2011, Vol 101, No. 6 | American Journal of Public Health 1060-1067.
2. http://news.bbc.co.uk/2/hi/8650112.stm (voor de laatste keer geraadpleegd op 24 juni 2011)
3. Susan Bartels, Michael VanRooyen, Jennifer Leaning, Jennifer Scott en Jocelyn Kelly (A Report by the Harvard Humanitarian Initiative With Support from Oxfam America): Now, The World Is Without Me: An Investigation of Sexual Violence in Eastern Democratic Republic of Congo, april 2010.
4. Peterman, A., Palermo, T., & Bredenkamp, C. (2011). Estimates and determinants of sexual violence against women in the Democratic Republic of Congo. American journal of public health, 101(6), 1060–1067. https://doi.org/10.2105/AJPH.2010.300070

Lees verder

• Zuid-Afrika: verkrachting en seksueel geweld vrouwen/meisjes