Mist der eeuwen: de verdwijning van het 9e legioen

Het 9e legioen leek plotseling na de eerste eeuw uit de verslagen en geschiedenis te zijn verdwenen. Er zijn films verschenen over het lot van het negende legioen, omdat de verdwijning van een heel Romeins legioen tot de verbeelding spreekt. Wat is er met dit legioen gebeurd?

Films over het 9e legioen

In 2007 kwam de film 'The last Legion' uit met in de hoofdrol Colin Firth. Alhoewel deze film een verrassende wending kent met betrekking tot het 'verdwenen legioen' speelt de film zich af in het midden van de 5e eeuw. De film is meer een voorbereiding op de ontmoeting met Aurelius Ambrosius (Merlijn's vader) en Arthur. In 2010 kwam de film 'Centurion' uit die zich afspeelt in 117AD. In deze film is wezenlijk te zien hoe het hele 9e legioen wordt uitgeroeid door de Picten.

De feitelijke geschiedenis van 'het laatste legioen'

Van het 9e Legioen van het Romeins keizerrijk is het volgende bekend:

• Het 9e Legioen werd door Pompeii in 65BC opgericht.
• Het werd ook het Spaanse legioen genoemd (Legio IX Hispana) en vocht onder Julius Ceasar in 61BC in Spanje naast het 6e, 7e en 8e legioen.
• Ceasar beschouwde het 9e als een van zijn beste en betrouwbaarste legioenen.
• Hoewel er geen aantekeningen bestaan over het symbool van het legioen veronderstelt men dat het legioen de stier voerde, net als alle andere legioens van Julius Ceasar.
• Het legioen heeft in een groot aantal plaatsen en streken van het Romeinse Rijk gevochten, onder andere: Sicilië, Gallië, Griekenland, Noord Afrika, Spanje, Germania, Brittanië.
• Het legioen bevond zich van 58-51BC in Gallië.
• Het Legioen vocht in een hoofdrol met Julius Ceasar tegen Pompey en de Senaat gedurende de burgeroorlog van 49-48BC. De overwinning in 49BC te Pharsalus (Thessalonië in Griekenland) was voldoende om Ceasar's greep op de Republiek te versterken.
• Na de Afrikaanse campagne van Ceasar in 46BC en de overwinning in Thapsus werd het 9e ontbonden en werden de veteranen grond gegeven in Picenum en Histria.
• Na de moord op Ceasar in 44BC werd het 9e terug geroepen door Ceasar's adoptief zoon Octavianus om tegen rebellen in Sicilië te vechten. Dit duurde tot 36BC.
• Daarna werd het 9e naar Macedonië gezonden waar ze de laatste burgeroorlog voerden tegen Marcus Antonius en Cleopatra. (31BC)
• Van 25-13BC vochten ze in Spanje tegen de Cantabrianen. Deze langdurige strijd bezorgde het legioen waarschijnlijk de naam 'Hispania.'
• Na Spanje vertrok het legioen naar Germania waar het strijd leverde tegen Germaanse stammen.
• Na 9AD ging het naar Pantatonia (Hongarijë) waar het bleef tot 43AD.
• Na 43AD ging het via enige omwegen naar Brittanië onder keizer Claudius en Generaal Aulus Plautius, ze werden gestationeerd in Longthorpe en Newton-on-Trent.
• Het 9e leed in 60AD onvoorstelbare verliezen (50-80 pct dood of gewond) in de strijd tegen koningin Bodicea.
• De commandant van het 9e Quintas Petillius Cerialis werd echter niet van zijn post ontheven en het legioen kreeg versterkingen en hergroeperingen.
• Na ongeveer 108/109AD verdwijnt het 9e legioen van alle militaire lijsten en aantekeningen.
• Het 9e werd oorspronkelijk naar Brittanië gestuurd om tegen de Picten te strijden die in Noord-Engeland woonden tot ver in Schotland en het de Romeinse overheersers bijzonder lastig maakten.
• Ongeveer na het verstrijken van de eerste eeuw lag het 9e 4000 man sterk gestationeerd boven het huidige York in de lijn waar de Hadriaanse Muur later zou worden gebouwd (aanvang bouw 122AD). Bekende uit die tijd stammende forts: Mais (Bowness), Aballava (Burgh-by-Sands), Uxelodunum (Stanwix), Camboglanna (Castlesteads) and Banna (Birdoswald).

Redenen van de 'verdwijning' van het 9e legioen.

• Het legioen werd simpelweg ontbonden.
• Gedeeltes van het 9e werden teruggehaald naar het vasteland om daar tegen de Germanen te vechten.
• Een groot deel van het legioen werd door Picten na 108AD in een hinderlaag gelokt en afgeslacht. Een dergelijk vernederende ervaring werd door de Romeinen niet aan de grote klok gehangen en verscheen niet in de annalen.
• Door de jaren durende bouw aan de Hadriaanse Muur begonnen de legionnairs zich te 'vermengen' met de bevolking, 'trouwden' daar, kregen kinderen en vermengden zich daardoor met de Britten. (Verbroedering met de locale bevolking).

Verdere gegevens over 9e-legioeners

Men weet zeker dat een detachement van het 9e in een Germaanse provincie van het Romeinse Rijk werd gelegerd bij het hedendaagse Nijmegen in ongeveer 121AD. Verondersteld wordt dat dit detachement van de 9e het 6e legioen Victrix versterkte, dat eveneens net uit Brittannië kwam. Het is duidelijk dat het grote 9e legioen niet aanwezig was in de buurt van Nijmegen.
Overigens had in 83AD ook een detachement van het 9e gevochten bij Mainz, dus de mogelijkheid bestaat dat dit hetzelfde detachement betreft. Er bestaan echter enige hoge officieren van het 9e die na 117AD bekend werden door hun militaire acties elders, zoals bijvoorbeeld Lucius Aemilius Karus, gouveneur van Arabië in 142/143 AD.

Conclusie

Aangenomen kan na dit alles worden dat het resterende deel van het 9e zich na 117AD nog in Brittanië bevond: bij de forten of zelfs de bouw van de Hadriaanse Muur overziend, verbroederend met de Britse bevolking niet in het minst door de lange aanwezigheid daar, of wederom voor een groot deel verslagen, deze keer door de Picten. Het is zeker dat gedurende de regering van Marcus Aurelius (keizer van 161-180) het 9e niet meer bestond, omdat het in geen enkele militaire administratie nog voorkomt.

Lees verder

• Mist der eeuwen: op zoek naar Merlijn
• Mist der eeuwen: de verdwijning van Koning Arthur