De etnische groeperingen in Afghanistan

Het moderne Afghanistan is meestal op een negatieve manier in het nieuws. Afghanistan is echter meer dan een land van oorlog en ellende, het is een land met een kleurrijke en diverse geschiedenis en bevolking. In dit artikel aandacht voor de diverse etnische groepen in het land.

Pashtun

De Pashtun of Pathanen zijn de grootste etnische groep in het land. Deze bevolkingsgroep spreekt Pashto, een van de twee officiële talen van Afghanistan. Pashto is een Indo-Europese taal. De Pashtun zijn sunnitische moslims. Van oorsprong wonen de Pashtun vooral in het oosten en zuiden van het land, in de negentiende eeuw nam hun macht toe en zij hebben zich vanaf die periode over het gehele land verspreid. De Pashtun zijn onderverdeeld in stammen en sub-stammen, die tot op de dag van vandaag onderling strijd voeren. Ze voorzien in hun onderhoud door middel van landbouw en veeteelt en soms wat handel. Vanaf de stichting van Afghanistan in 1747 door Ahmed Shah Durrani, is Afghanistan gedomineerd door de Pashtun, wat bij andere groepen soms kwaad bloed heeft gezet. Ten tijde van de invasie van de Sovjet-Unie in 1979 waren het vooral de Pashtun die het land ontvluchtten, zij vormden 85% van de vluchtelingen buiten Afghanistan. In de jaren 90 keerden veel vluchtelingen terug naar hun land en vanaf dat moment maakten de Pashtun zo'n 45% van de bevolking uit.

Tajiken

De Tajiken zijn de tweede etnische groep van het land. Ze spreken Dari, een Afghaanse variant van het Perzisch, en de tweede officiële taal van Afghanistan. Ook de Tajiken zijn vooral sunnitische moslims. Ze wonen met name in het westen en noord-oosten van het land, waar ze zich bezighouden met landbouw en veeteelt. De invloed van de Tajiken is groot, zij vormen een groot deel van de intellectuele elite van het land en zijn gemiddeld rijker dan de andere groepen. Veel Tajieken wonen dan ook in Kabul, de Afghaanse hoofdstad. De afkomst van de Tajiken is onduidelijk, de groep heeft de neiging om gebruiken van andere etnische groepen over te nemen. Een van de belangrijkste verzetsstrijders in Afghanistan was Ahmed Shah Masoud, een Tajik uit het arme noordoostelijke berggebied. Hij was een van de grootste tegenstanders van de Sovjets.

Als tweede groep van het land zijn de Tajiken de belangrijskte concurrenten van de Pashtun. Toch hebben de Tajiken maar twee keer heel kort de macht gehad in het land, namelijk in de veertiende eeuw en negen maanden in 1929. Als groep kwamen ze beter uit de Sovjet-bezetting dan de Pashtun.

De Hazara

De Hazara zijn een minderheid die ongeveer 9% van de Afghaanse bevolking uitmaakt. Ze hebben zwaar te lijden gehad onder de afkeer van met name de Pashtun. De groep is voornamelijk shi'itisch, hoewel er ook sunnitische Hazara zijn. De voertaal van de Hazara is Farsi. De Hazara werden naar het onherbergzame berggebied in het centrum van Afghanistan verdreven door de Pashtun aan het eind van de achtiende en begin van de negentiende eeuw. De Pashtun maakten gebruik van anti-shi'itische sentimenten, waardoor ze steun kregen van andere sunnieten, zoals de Tajieken en de Uzbeken. In de onherbergzame streek waar ze leven zijn de Hazara afhankelijk van de landbouw. Inmiddels zijn velen door gebrek naar de grote steden, waaronder Kabul, getrokken, waar ze zich in leven houden door middel van de slechtst betaalde banen. Tijdens de Sovjet-bezetting streefden de Hazara naar politieke autonomie. Ze verzetten zich hevig tegen het communisme en bevrijdden hun gebied al vroeg van de bezetters. De Sovjets kwamen overeen met de Hazara om hen een grote vorm van onafhankelijkheid te geven op voorwaarde dat ze de regering met rust lieten. Het vertrek van de Sovjets heeft weinig invloed gehad op het leven van de Hazara, andere facties zagen hen als een nuttige bondgenoot.

De Uzbeken

De Uzbeken zijn een Turkse groep, ze leven met name in Afghaanse Turkistan. Het zijn landbouwers en ze zijn de bezitters van de beroemde Karakul-schapen. Veel Uzbeken vluchtten in de jaren 20 vanuit de Sovjet-republiek Uzbekistan naar Afghanistan, uit angst voor onderdrukking.

De Turkmenen en Kirgiezen

Twee andere groepen van Turkse afkomst zijn de Turkmenen en Kirgiezen. Deze volkeren spreken een Turkse taal, maar meestal ook Farsi. De Turkmenen en Kirgiezen houden yaks, sommigen van hen zijn nog steeds nomadisch. De Kirgiezen werden door de Sovjets verdreven.

Andere groepen

Afghanistan telt nog andere groepen, die echter maar een klein percentage van de bevolking uitmaken. Zo zijn er de Nuristanis, zij beweren afstammelingen te zijn van Alexander de Grote. Voordat ze tot de Islam bekeerd werden in de negentiende euw aanbaden ze beelden van voorouders en godenbeelden. De Nuristanis spreken verschillende talen van Indo-Europese afkomst.

De Baluchis zijn nomaden, die met hun kudden rondtrekken in de omgeving van de Pakistaanse grens. Ze spreken een Indo-Europese taal.

De Aimaqs zijn een groep waarvan de afkomst tot op de dag van vandaag onbekend is.

Er zijn ook Hindoes en Sikhs in Afghanistan, kleine groepen, die op verschillende manieren in Afghanistan zijn terecht gekomen.

Invloed van de Sovjet-Unie op de etnische verhoudingen

De invasie van de Sovjets heeft een grote invloed gehad op de onderlinge relaties tussen de etnische groepen vanaf die periode. De door de Sovjets gevormde regering werd gedomineerd door de Pashtun. Alle facties die zich in deze periode vormden, of ze nu pro-of anti-Sovjet waren, waren etnisch gezien homogeen. Ook nadat de Sovjets zich in 1989 terug trokken uit het land bleven de op etnische leest geschoeide facties bestaan en begonnen elkaar onderling verder te bestrijden.

Huidige verhoudingen

Voor de komst van de Sovjets werden posten gelijk opgedeeld naar etnische afkomst. Door de oorlog raakte deze traditie in onbruik en na de oorlog werd geprobeerd om dit gebruik opnieuw in te stellen. Elke groep echter probeerde voor zichzelf extra macht te verwerven.