Tweede sacrament: de Heilige Eucharistie

De Heilige Eucharistie is naast het Heilig Doopsel het belangrijkste sacrament binnen de katholieke kerk. De Eucharistie staat gelijk aan een normale kerkdienst en kan worden vergeleken met het Heilig Avondmaal, welke wordt gevierd in de protestantse kerk.

Betekenis

Het woord Eucharistie is afkomstig van het Griekse woord ‘eucharisto’. Dit betekent dankzeggen en is een dank aan God dat hij zijn Zoon heeft gegeven om de Zonden van de wereld op zicht te nemen. De Eucharistie vertegenwoordigt het lijden, sterven en de verrijzenis van Christus. Tijdens de Eucharistie worden brood en wijn uitgedeeld, welke het lichaam en bloed van Jezus voorstellen. Door brood en wijn te nuttigen, ontstaat een verbond tussen Jezus en de mens. Er wordt in de Eucharistie gevierd dat Jezus de Verlosser is en dat de mens door zijn dood vergeven is van al zijn zonden. Jezus wordt niet enkel herdacht, maar ook geroemd en geëerd tijdens de viering.

De herkomst

Op de avond voor zijn dood, vieren Jezus en zijn leerlingen het Joodse paasfeest. Hij nam samen met zijn apostelen deel aan de Paasmaaltijd, deze gebeurtenis staat bekend als het Laatste Avondmaal. Voor Zijn lijden en sterven brak Jezus een stuk ongezuurd brood door midden en zegende het. Daarna sprak Hij: ‘Dit is mijn Lichaam, dat voor U gegeven wordt’. Hij deelde het brood uit onder zijn leerlingen en nam toen een kelk met wijn. Ook deze werd door Hem gezegend en Hij sprak: ‘Dit is mijn Bloed, dat voor U gegeven wordt’. De kelk werd rond gedeeld en Jezus vroeg zijn leerlingen deze handelingen te herhalen om Hem te gedenken. Na Zijn verrijzenis deden de apostelen dit keer op keer en tot nu toe wordt dit heilige ritueel nog steeds uitgevoerd.

De dienst

Tegenwoordig wordt een normale, katholieke dienst aangeduid met de Eucharistie. De katholieken vieren dan dus het verrijzen van de Heer door de rituelen van het Laatste Avondmaal elke viering te herhalen. Een katholieke dienst begint met de intocht van de misdienaren, acolieten en de pastor. Als de pastor iedereen welkom heeft geheten, wordt er tot God gebeden ter opening van de dienst. Hierna volgen de schuldbekentenis (Kyrie, vaak een lied) en daarna de lofzang (ter ere van God). Hierop volgt een gebed ter opening van de Heilige Schrift. In de Eerste Lezing wordt vaak een kort verhaal uit de Bijbel verteld, terwijl in de Evangelie (Tweede Lezing) een verhaal uit het leven van Jezus wordt voorgelezen. Tussen de lezingen door worden een tussenzang en een lofzang gezongen.

Na de lezingen gaat de pastor over tot de overweging (preek), waarin de beide verhalen worden uitgelegd en worden toegepast op het dagelijks leven. Na de overweging wordt door de gemeenschap de geloofsbelijdenis (om geloof in God en Jezus uit te spreken) uitgesproken. Nu volgende voorbeden. Er wordt gebeden voor actuele zaken in de wereld en deze gebeden hebben vaak betrekking op de twee lezingen. Na de voorbeden wordt de ‘tafel’ klaargemaakt. Het altaar voor in de kerk wordt gereed gemaakt voor de viering van de Eucharistie. Een aantal kelken en schalen worden naar het altaar gedragen. De kelken worden door de pastor gevuld met wijn, vaak verdund met water. De schalen zijn al gevuld met hosties. Dit zijn kleine, ronde broodjes, welke het lichaam van Christus symboliseren. De wijn symboliseert als vanzelfsprekend het bloed van Christus.

Als de tafel is klaargemaakt, begint de pastor met het Eucharistisch gebed. Dit gebed is een zegening van de hosties en de wijn en een dankzegging aan de Heer Jezus. Tijdens het gebed worden de woorden van Jezus tijdens het Laatste Avondmaal herhaald. ‘Dit is mijn Lichaam, dat voor U gegeven wordt’ en ‘Dit is mijn Bloed, dat voor U gegeven wordt’. Na beide zinnen wordt er gebeld met een belletje of een klokje en is het even stil. Het is gewoonte voor katholieken om tijdens het Eucharistisch gebed en de voorbeden te knielen in de daarvoor bestemde knielbanken. Als het Eucharistisch gebed is geëindigd, volgt het wel bekende Onze Vader, vaak gezongen. Hierna volgt het Lam Gods, dit is nogmaals een zegening over de Gaven (Brood en Wijn). Bij de vredeswens eindigt dit deel van de viering.

Nu komt de pastor met zijn hulpen van het Hoog Altaar om de hosties en de wijn uit te delen. Dit wordt de Heilige Communie genoemd. De kerkgangers kunnen nu een hostie ontvangen en deze nuttigen. De wijn wordt gedronken of niet genuttigd. Als de gemeenschap ter Communie is gegaan, zijn de pastor en de hulpen aan de beurt. Hierna worden de onderdelen van de Eucharistie opgeruimd. Er volgt nu een slot gebed, een zegening voor de gemeenschap en een eind lied. De pastor, misdienaren en acolieten verlaten nu de kerk, net als de kerkgangers.

De Eerste Communie

Zoals al eerder is verteld, is de Communie het geheel van het nuttigen van Brood en Wijn, lichaam en bloed van Christus. Het nuttigen van deze zaken mag in de katholieke kerk pas vanaf een bepaalde leeftijd. Bij de Eerste Communie wordt feestelijk gevierd dat een persoon voor het eerst echt deelneemt aan de Eucharistie. Dit is vaak een kind die rond de zeven á acht jaar oud is. Voor de Eerste Communie vindt een voorbereidingstijd plaats, waarin de kinderen in groepen bij elkaar komen en bijbellessen volgen. Als deze periode achter de rug is, wordt in een speciale viering uitgebreid deelgenomen aan de Communie door de nieuwe Communicanten. Hierna mogen de kinderen officieel de hostie en wijn aannemen in een normale viering.