Torah - moeilijker dan het lijkt

Torah is een moeilijkere term dan je denkt. Meestal heb je dit woord wel eens horen noemen in verband met de Bijbel. Was de Torah niet het eerste gedeelte van de Bijbel. Dat klopt, maar soms gebruiken joden de Torah ook voor het geheel van de Hebreeuwse Bijbel, de Tenach. Daarnaast wordt het mondelinge commentaar van de rabbijnen op de Bijbel ook als Torah gezien. Het is blijkbaar iets dat veel meer betekent dat je op het eerste gezicht denkt.

De betekenis van de Torah

Het woord Torah is Hebreeuws voor leer, instructie, wet. Als leer kan het staan voor de hele joodse leer, die zowel vervat is in de Bijbel (vooral in de eerste vijf boeken) als in de uitleg door de rabbijnen. Het laatste is het geval, omdat de rabbijnen veelal uitleggen hoe passages uit de Bijbel betrekking hebben op de mensen. Hoe moeten de mensen het interpreteren en wat kunnen ze ervan leren. In de betekenis van wet staat het vooral voor de vijf Boeken van Mozes, omdat deze vijf boeken de wetten uiteenzet die gelden voor de joden. Deze wetten omvatten de wetten voor het bouwen van een tabernakel tot het aantal dagen dat een menstuerende vrouw onrein is.

Schriftelijke Torah

Joden geloven dat de joodse leer in feite bestaat uit een schriftelijke leer en een orale leer. De schriftelijke bestaat uit de eerste vijf boeken van de Bijbel, waarvan men vroeger dacht dat ze geschreven waren door Mozes zelf. Het bevat namelijk de leer die Mozes doorgaf aan zijn volgelingen. God zou volgens deze opvatting de hele Torah aan Mozes hebben gegeven toen ze elkaar in 1313 voor Christus ontmoetten op de berg Ook het Nieuwe Testament verwijst een aantal keer naar de Torah als de wet van Mozes en het boek van Mozes.

Tot de 17e eeuw twijfelde men er niet aan dat de Torah was geschreven door Mozes zelf. Daarna kwam daar wat twijfel over, want in Deuteronomium staat de dood van Mozes beschreven. Later beschrijft de Talmud (de mondelinge uitleg van de Bijbel) dat Mozes dit verdrietig schreef als een soort voorspelling. Weer andere kwamen met het idee dat Mozes het grootste gedeelte van de vijf boeken had geschreven, maar dat andere profeten dingen toevoegden. Zo zou Joshua over de dood van Mozes hebben geschreven. Tegenwoordig gaan de meeste bijbelonderzoekers ervan uit dat de Torah niet eerder opgesteld is dan 539-334 voor Christus.

De meest gangbare hypothese is van Julius Welhausen, een Duitse bijbelonderzoeker. Hij gaat ervan dat de boeken van de Torah geschreven zijn over een lange periode. Het opschrijven begon in de periode van Salonmon, de zoon van David die regeerde rond 970 voor Christus. Gedurende de volgende eeuwen schreef men steeds meer op en tijdens de ballingschap in Babylnnië werden de laatste teksten geschreven. Deze ballingschap eindigde in 539 toen Babylonië werd veroverd door de Perzen. Vanaf toen zijn de rabbijnen begonnen met het verzamelen van al deze teksten om ze samen te voegen tot de Torah.

1. Zover over de oorsprong van de Torah. Nu wil ik het graag hebben over de structuur van de Torah. De Torah zijn de eerste vijf boeken van Mozes. De namen van de Boeken zijn ontleend aan de eerste woorden van de belangrijkste vers. Zo heet het eerste boek B'reshy dat in het Hebreeuws "in den beginne|" betekent. Dit boek begint met het het verhaal van de schepping van de aarde, wat gevolgd wordt door Adam en Eva, De ark van Noach en de zondenvloed, het verhaal van Abraham die een verbond sloot met God. Daarna komen Isaac (de zoon van Abraham), Jacob (de zoon van Isaac die later Israël werd genoemd) en Josef (de zoon van Israël). In dit boek vinden we aan groot aantal geloofspunten van het jodendom. Het jodendom ontleend hieraan het jaartal waarop God de aarde schiep, het idee van sabbat (de zevende dag waarop God rustte) en het idee dat joden de afstammelingen zijn van Abraham.
2. Het tweede boek heet Shemot, wat letterlijk Namen betekent. Het belangrijkste deel van dit verhaal gaat over Mozes die het volk Israël bevrijdde uit Egypte. Israël was hier terechtgekomen doordat ze tijdens het leven van Josef uit Canaän moesten wegvluchten waar toentertijd een hongersnood was uitgebroken. Mozes kreeg instructies van God die hem hielp tijdens de uittocht. In ruil daarvoor kregen ze van God de stenen tafelen waarop de tien geboden stonden. Dit waren de wetten die de joden uit dankbaarheid moesten navolgen. Ook komt het idee van het verbond naar voren. Tot slot is het ook een aanval op het ongeloof, denk maar aan het Gouden Kalf dat de mensen maakten om God af te beelden en dat Aaron de broer van Mozes kapotmaakte.
3. Op het einde van Shemot begint het volk Israël met het bouwen van de tabernakel waarin ze God zullen vereren. Instructie daartoe krijgen ze via Mozes van God. Vayikra, wat Hij riep betekent, gaat verder in op de bouw van de Tabernakel. De Israëlieten krijgen in dit boek uitgebreid instructie tot het bouwen van dit bouwwerk. Ook wordt verteld hoe ze de tabernakel moeten gebruiken, bijvoorbeeld alleen de priesters mogen erin komen. Na de bouw van de tabernakel komen allerlei reinheidswetten, spijswetten, morele wetten en rituele wetten aan de orde.
4. B'midbar is het vierde boek en vertaalt heet het "in de woestijn". Het verhaalt over de veertig jaren dat het volk Israël in de woestijn moesten rondlopen. Dit was de straf van God- omdat er zoveel ongeloof onder hen was. De generatie die de uittocht meemaakten zouden als gevolg hiervan niet de intocht in het heilige land ervaren. Deze intocht stond op het punt om aan te vangen als B'midbar afsluit.
5. Het laatste boek van de Torah is Devarim, wat zoiets betekent als woorden of dingen. Dit boek gaat over het einde van het leven van Mozes. Mozes geeft een aantal toespraken op de vlakten van Moab dat tegenover Jericho ligt. Hierin roept hij de Israëlieten op om God en de wetten die hij zelfs heeft doorgegeven te gehoorzamen. Op het einde kijkt Mozes vanaf een berg over het Heilige Lsnd. Daarna wordt hij nooit meer gezien, wat leidde tot de opvolging door Joshua.

Voor de joden is de Torah het belangrijkste gedeelte van de Bijbel. Ze geloven zelfs dat de rest van de Bijbel niet geschreven had hoeven worden als de Israëlieten zich later hadden gehouden aan de wetten van Mozes en zich hadden onderworpen aan God.

Orale Torah

De orale Torah noemt men ook wel de orale wet of orale traditie.Dit is de overgeleverde traditie door rabbijnen, het zijn commentaren op de Bijbel. Rabbijnen en daarmee veel joden geloven dat de orale Torah samen met de geschreven Torah op de berg Sinaï aan Mozes werd gegeven. Hierbij zouden alle zielen van alle joden aanwezig zijn geweest. Deze tradities zouden weliswaar niet in de Torah staan, maar mondeling overgeleverd zijn. Deze tradities begon men al snel in het begin van de jaartelling op te schrijven. Deze geschriften zijn uiteindelijk verzameld in drie verzamelwerken: de Mishnah, de Talmoed en de Midash:

1. De misnah is een verzamelwerk van tradities die tussen 70 en 200 zijn geschreven. In 70 verwoestten de Romeinen onder leiding van Titus de Tweede Tempel en begon de joodse diaspora. De joden verspreidden zich over de hele aardbol, waardoor ze niet meer contact met elkaar hadden. Men kon niet meer in één plaats samenkomen en de verschillende tradities konden niet meer goed worden verspreid. De Tempel was het middelpunt van de joodse religie geweest, maar nu gingen de wetten (mitzvot) deze plaats innemen, daarom was kennis van deze wetten belangrijk. Tradities hielpen die kennis te vergroten en om die reden ging men ze opschrijven. Hieruit kwamen discussies die in 220 na Christus door Judah HaNasi werden opgeschreven. Dit werk bestaat uit zes orders die elk een aantal traktaten bevatten. De zes orders zijn:
• zaden; gaat over gebeden, zegeningen, tienden en agriculturele wetten
• feesten; gaat over de Sabbat en de joodse feesten.
• vrouwen; gaat over trouwen en scheiden.
• schade; gaat over het civiele en criminele recht, gerechtshoven en eden.
• heilige dingen; gaat over het nakomen van specifieke riten, de tempel en de spijswetten.
• reinheid; gaat over de wetten die gaan over reinheid en onreinheid.
2. De Talmoed is in feite een commentaar op de Mishnah. Hij bestaat dan ook uit de tekst van Mishnah met commentaar hierop (Gemara). De Talmoed stelde men in twee gedeelten van de joodse invloedssfeer op. Deze waren het centrum van de joodse geleerdheid. Het eerste centrum was Palestina. Aan het einde van de vierde eeuw resulteerde de religieuze bedrijvigheid in de Palestijnse Talmoed, die eerst de Jeruzalem Talmoed werd genoemd. De tweede Talmoed kwam uit het centrum Babylonië en was rond de vijfde eeuw. Deze Talmoed is dikker dan de eerste en de Talmoed uit Palestina gaat voornamelijk over de landbouwwetten in het land van Israël waar de Babylonische Talmoed verscheidene topics behandeld. Daarbij komt ook nog dat men qua wetenschap op een hoger peil zat. Om die reden was de Babylonische Talmoed 'beter' en die heeft nog altijd autoriteit over de Palestijnse.
3. Midrash is een verzamelterm voor de exegese (het uitleggen) van bepaalde Bijbelteksten .Het gaat hier dus over allerlei commentaren die na de Talmoed op Bijbelverzen zijn geschreven.