De gelijkenis van de verloren zoon: Lucas 15 vers 25

En zijn oudste zoon was in het veld; en als hij kwam, en het huis genaakte, hoorde hij het gezang en het gerei,´Lucas 5 vers 25. De oudste zoon wordt gedurende de gelijkenis gezien als de persoon die zijn plicht trouw vervuld. Hij is weinig in beeld geweest. Aan het einde van de gelijkenis betrekt Jezus hem er bij. De oudste zoon blijkt zelfs meer dan de jongste zoon diegene te zijn die voor de vader 'verloren' was. De gelijkenis krijgt op het einde een verrassende wending. Alle aandacht gaat naar de jongste zoon omdat hij er een puinhoop van had gemaakt. Maar de oudste zoon was net zo veraf geraakt van zijn vader.

Oudste zoon

Er kan een vergelijking gemaakt worden met Jacob en Ezau uit het Bijbelboek Genesis. Hier is ook een rivaliteit te zien tussen twee broers. De oudste zoon was meestal de stamhouder of de troonopvolger. God werkt soms anders dan mensen zullen verwachten. God trekt Zijn eigen plan en gebruikt daar mensen voor. Bij David zien we dat ook bijvoorbeeld wanneer hij als jongste zoon door Samuel tot koning wordt gezalfd. Zijn oudere broers zijn verwonderd. Het betekent niet dat de oudste zoon minder is. Integendeel, in Zacharia 12: lezen we dat God de Geest van mededogen en inkeer zal zenden aan het volk en ‘.. het verdriet zal zo bitter zijn als het verdriet om een oudste zoon’. Ook Jezus heeft de oudste zoon op het oog.

Veld

Wanneer de oudste zoon in het veld is denken we hier aan een akker die bij de boerderij van de vader hoort. In het Oude en Nieuwe Testament wordt bijvoorbeeld het woord ´akker´ gebruikt als het eigendom van iemand was. Een duidelijk afgebakend stuk grond. Ook kan het woord ´veld´of ´land´ worden gebruikt maar dan is het een meer algemene betekenis. Waarschijnlijk was de oudste zoon niet in de buurt van de boerderij aan het werk want dan had hij zijn jongere broer wel aan zien komen. Zoals de gelijkenis door Jezus wordt vertelt kunnen we aannemen dat de oudste zoon aan het werk was. Het was echter ook in die tijd gewoon dat men het veld in ging om te ‘treuren’. In het Oude Testament ging bijvoorbeeld Izaak het veld in om te treuren. We hoeven de oudste zoon dus niet per definitie af te schilderen als een hard werkende stugge zoon. Ongetwijfeld dacht hij ook wel op bepaalde momenten aan zijn jongere broer.

De oudste zoon naar huis

Als de oudste zoon klaar is met zijn werkzaamheden gaat hij richting huis. Huis klinkt vertrouwt. Het is iets waar men zich geborgen en veilig voelt. In de tijd van Jezus waren de huizen al van steen. We moeten ons niet voorstellen dat het huizen waren zoals wij die kennen met een badkamer en stromend water. Hoewel door de invloed van de Romeinse bezetting de huizen steeds beter en ook luxer werden maar alleen de wat rijkere mensen konden zich dat veroorloven. Het huis in de gelijkenis zou al zo’n ‘modernere’ versie kunnen zijn. Jezus heeft in Zijn gelijkenissen overigens veel voorbeelden van een huis. Jezus riep bijvoorbeeld Zacheüs uit de boom: ‘vandaag moet ik in jouw huis verblijven’. (Lucas 19: 5) Jezus maakt duidelijk dat als de oudste zoon het vertrouwde huis bereikt, hij geen vertrouwde geluiden hoort. Jezus wijst op vernieuwing.

Muziek

Als er ergens over muziek wordt gesproken dan is het wel in het boek Psalmen. In het Grieks kan het woord vertaald worden met een groep muziekanten of een individueel instrument. Muziek wordt in de bijbel in verband gebracht met feest en overwinning. Soms ook om ‘kwade geest’ te verdrijven. Saul werd gekweld door een boze geest en David moest dan op zijn harp spelen. In de gelijkenis is er vreugde omdat de jongste zoon niet dood maar levend is.

Dans

Naast de muziek werd er ook gedanst. Het Grieks spreekt over een reidans of rondedans. Dansen komt in de meeste traditionele kerken in onze tijd niet voor maar in de cultuur van Israel wel. Dansen is hier een uiting van dankbaarheid en vreugde. In Psalm 30: 12 zegt de psalmist: ‘U hebt mijn klacht veranderd in een dans, mijn rouwkleed weggenomen, mij in vreugde gehuld’ Jezus wil hier mee duidelijk maken dat ons gehele leven in het teken moet staan van het dienen van God.