De Heilige Geest in het Oude en Nieuwe Testament

De Heilige Geest is de ´adem´ van God. Zonder het werk van de Heilige Geest is het uitgesloten dat de mens zijn leven op de aarde in dienst van God kan stellen. We kunnen als mens geen beeld van de Heilige Geest krijgen. De Heilige Geest heeft geen lichaam van mens en bloed. Na de hemelvaart van Jezus was het Jezus zelf die opdracht gaf aan de Heilige Geest om naar de aarde te gaan om mensen bij te staan. Het Pinksterfeest is echter geen feest wat toen is ontstaan. Het Pinksterfeest bestond al voordat de Heilige Geest werd uitgestort. Maar wat is de Heilige Geest en wat doet Hij vanaf het moment dat hij door Jezus naar de aarde is gezonden?

Pinksterfeest in het Oude Testament

In het Hebreeuws wordt het Pinksterfeest het 'Sjavoeot', 'Wekenfeest' of 'feest van de weken' genoemd. Oorspronkelijk is het een oogstfeest wat zeven weken na Pasen wordt gevierd. In Israël vieren ze feest na elke oogst en het 'Wekenfeest' is de laatste feest van alle oogsten. Alle oogsten waren hiermee klaar en het werd zo dan ook gezien als de volheid van alle graanoogsten. Tijdens dit laatste feest worden traditioneel volle ronde broden gebakken, dit in tegenstelling tot de andere feesten waar meestal platte broden van het graan of gerst werden gebakken.

Verschillende gaven van de Heilige Geest in het Oude en Nieuwe Testament

Het werk van de Geest is in het Oude Testament moeilijk in woorden te vatten. We maken op dat de Heilige Geest opvallend aan het werk is bij vooral leidersfiguren zoals Mozes en profeten als Ezechiël en Joel. In het Oude Testament zag men de Geest als aanwezigheid van God. In het Hebreeuws vertaald men het woord ‘Ruach’ met ‘waaien, wind en storm. Het geeft de aanwezigheid van God aan. In het Oude Testament spoort de Heilige Geest van God iemand aan iets te doen. Bepaalde gaven worden ‘geactiveerd’, de gaven voor profetie, gaven voor kunst en vakwerk voor de tempelbouw, gave voor goed koningschap etc. In het Nieuwe Testament heeft de Geest een eschatologische ‘opdracht’ waarin Hij als Trooster en Beschermer optreed. Dit laat zich uitdrukken in de doop waarmee men met de Heilige Geest wordt bezegeld in de gemeente van Christus. Concreet zijn er de volgende verschillen te ontdekken; in het Nieuwe Testament is de Heilige Geest in overvloede aanwezig en wordt er meer over Zijn werk beschreven.

Gaven van de Geest in het Nieuwe Testament

In het Oude Testament zijn bovengenoemde aspecten minder aanwezig. In het Nieuwe Testament omvat het werk van de Heilige Geest alle volken en vervult alle gelovigen. In het Oude Testament beperkt zich dat tot een beperkt aantal mensen. In het Oude Testament is de besnijdenis voor het volk Israël van grote betekenis en in het Nieuwe Testament wordt de lijn doorgetrokken of beter gezegd, omgezet naar het dopen met water en de Heilige Geest. De Heilige Geest is in het Oude Testament ook nog niet duidelijk te onderscheiden als de Heilige Geest in de Drie-eenheid. Hij wordt eerder beschreven als de Geest die uitgaat van God, invloed uitoefent en bijzondere werkzaamheden verricht. In het verlengde hiervan ligt dat de Messias ook toegerust zal worden door de Heilige Geest om Zijn werk te doen. Tot slot valt het op dat de Tweeërlei roeping zowel in het Oude als het Nieuwe testament juist geen verschil laat zien. Juist die overeenkomst laat zien dat de Heilige Geest eeuwig en altijd Zijn taak vervuld zoals hij die moet doen. Alleen door de komst van Christus is er verandering gekomen.

Trooster
De onderscheiden naam, die in de Heilige Schrift aan den Heiligen Geest wordt gegeven, is die van „Trooster”. „Ik zal u een anderen Trooster zenden”, sprak Jezus tot zijn leerlingen, „opdat die bij u blijve in der eeuwigheid” In het oorspronkelijke Grieks staat hier een woord, dat letterlijk betekent: iemand die er bijgeroepen is, ingeroepen, te hulp geroepen wordt. Paracletus is samengesteld uit twee woorden. Para betekent bij en cletus de geroepene. "Trooster” heet dus eigenlijk in het Grieks: de te hulp geroepene. In het Engels wordt Hij ook wel de Comforter genoemd, de Challenger.; dat houdt in dat de Geest de wereld in gaat met de Goede Boodschap om te ontdekken en te confronteren Dit „Paracletus” is geheel hetzelfde woord als het woord Advocaat. Ook dit woord betekent letterlijk: een te hulp geroepene, en is samengesteld uit ad, dat bij, en vocaat dat geroepene betekent. Toch is de vertaling Trooster, en niet die van Advocaat juist. Niet van een Pleitbezorger, maar alleen van een Trooster is hier sprake.

Zondaar in nood

Er kan tweeërlei nood zijn, waarin iemand om hulp roept. Of een nood, die door anderen wordt aangedaan, en dan is er iemand nodig, die optreedt om bij anderen te spreken, en dus een advocaat; een pleitbezorger. Of het kan een nood zijn, die in het eigen binnenste ontstond door de worsteling, waarin de mens zelf ligt, en dan heb is er iemand nodig, die niet voor u spreekt, maar tot u spreekt en u troost. Het uitgangspunt is hier dus een zondaar, die in zijn ongeluk ligt en zijn ellende voelt. In die nood tast hij rond naar hulp en roept om een die hem helpen kan. Nu heeft hij in die nood tweeërlei nodig. Vooreerst een Advocaat of Voorspreker, die voor hem intrede bij den Vader, en zijn zaak bij God bepleite. En die vindt hij in de Zoon, waarvan de heilige apostel Johannes in zijn zendbrief zegt: "Indien iemand gezondigd heeft, wij hebben een Voorspraak bij den Vader, Jezus Christus den Rechtvaardige.” Ook in het Grieks wordt er voor het woord 'Voorspraak' precies hetzelfde woord gebruikt, dat in Joh.14 : 16 voor Trooster staat. Ook de Immanuël heet hier Paracletus.

Nieuwtestamentische verhouding tussen Christus en de Geest

Bij alle bezinning op de Geest is voor ogen te houden, dat wat het Nieuwe Testament zegt over de Geest nooit losstaat van wat het Nieuwe Testament zegt over Christus. H.N Ridderbos geeft op een kernachtige wijze de visie van Paulus weer dat het niet om abstracte theologische begrippen gaat maar om concrete verbanden in de heilsgeschiedenis. Dit geldt natuurlijk voor het gehele Nieuwe Testament. Alleen in heilshistorisch licht is het te verklaren, dat in het Nieuwe Testament het verband tussen Christus en de Geest niet met één lijn, maar met twee lijnen wordt aangegeven. Er is een lijn van de Geest naar Christus en de lijn van Christus naar de Geest. Bij de eerste lijn is de Geest subject en Christus object, terwijl bij de tweede lijn, Christus subject en de Geest object is. Bij de eerste lijn gaat het erom, dat het Nieuwe Testament op tal van plaatsen doet zien, dat de Geest op Christus ruste, zodat Christus leefde en werkte door de Geest.

Belofte en heilstijd

Reeds in het Oude Testament wordt de komende heilstijd beschreven als de tijd waarin de Geest zal rusten op Hem die het heil zal aanbrengen. Bij de tweede lijn gaat het erom dat het Nieuwe Testament niet alleen doet zien dat de Geest op Christus ruste, maar ook, dat Christus de Geest zond. Christus die de Geest ontving, schonk de Geest ook weer. De twee lijnen vormen zoals H. Berkhof terecht opmerkt, de ene beweging naar de Ene en van de Ene naar de velen. Hierbij kan opnieuw een lijn naar het Oude Testament getrokken worden. In het Oude Testament is er opnieuw de belofte van de komst van de Geest verbonden aan de komende heilstijd.