Jesaja 53: Profetieën Oude Testament vervuld door Jezus
In het Bijbelboek Jesaja komt het thema van de dienaar steeds terug. Het begrip dienaar kan op verschillende identiteiten slaan. Het kan op een individu slaan (22:20), op de natie Israël (41:8), het overblijfsel van Israël (49:3) of op de Messias (52:13). De dienaar is een instrument in de handen van God. De dienaar stelt zich geheel in dienst van God en hij voert Zijn wil uit. De lijdende dienaar in Jesaja 53 is de Messias, door wie God zijn plan volvoert. Het wijst vooruit naar Jezus.- De lijdende dienaar
- Wie is de lijdende dienaar?
- De lijdende dienaar is Jesaja of een andere profeet
- De lijdende dienaar is Israël of het gelovige overblijfsel van Israël
- Een Messiaanse interpretatie
- Een Messiaans-christologische verklaring
- Jesaja 53 wijst vooruit naar Jezus Christus: uitwerking
- Vers: Jesaja 52:13
- Vers: Jesaja 52:14
- Vers: Jesaja 52:15
- Vers: Jesaja 53:3
- Vers: Jesaja 53:4-6 en 12
- Vers: Jesaja 53:7
- Vers: Jesaja 53:8
- Vers: Jesaja 53:9
- Vers: Jesaja 53:10
- Vers: Jesaja 53:12
- Conclusie
De lijdende dienaar
In het Bijbelgedeelte Jesaja 52:13-53:12 bevat de bekende passage over de lijdende dienaar, in de statenvertaling ''de Knecht des HEEREN ' genoemd. Deze dienaar zal koningen sprakeloos doen staan (52:13-15). Desalniettemin werd hij door de mensen veracht, gemeden en door ons verguisd en geminacht. Ook ondervond hij ziekte en lijden (53:1-3). Hij was het die onze ziekten droeg, die ons lijden op zich nam. De wandaden van ons allen liet de HEER op hem neerkomen (53:4-6). Zonder protest liet hij zich naar de slachtbank lijden. Om de zonden van Gods volk werd hij geslagen (53:7-8). Door het lijden van de dienaar bereikte God zijn doel: Hij droeg de schuld van velen en nam het voor zondaars op. En de lijdende dienaar overwon door een leven van lijden en pijn overeenkomstig het plan van God (53:9-12).In de prelude (52:13) staat reeds dat de lijdende dienaar verhoogd en verheven zal zijn. Dat zijn woorden die normaliter voorbehouden zijn aan God. De lijdende dienaar zal gloriëren. Gods dienaar zal Zijn verlossingswerk volbrengen.
Wie is de lijdende dienaar?
Er zijn door geleerden verschillende interpretaties gegeven over wie de lijdende dienaar in Jesaja 53 zou kunnen zijn. Er zijn er grofweg vier:[OLIST]de profeet Jesaja;
Israël of het gelovige overblijfsel van Israël;
de Messias;
de Messias in de persoon van Jezus Christus.[/OLIST]
De lijdende dienaar is Jesaja of een andere profeet
Dat de lijdende dienaar op de profeet Jesaja of een andere profeet zou slaan, is geen reeële gedachte. Nergens in de bijbel treffen we een profeet aan die lijdt vanwege de zonden van zijn volk. Bovendien protesteert een profeet tegen onrecht en onderdrukking en laat hij zich niet als een schaap naar de slacht leiden.De lijdende dienaar is Israël of het gelovige overblijfsel van Israël
Sommige geleerden beweren dat de lijdende dienaar Israël zou representeren. Weer anderen beperken het tot het gelovige overblijfsel van Israël (Jesaja 10:20). Dat Israël of het overblijfsel van Israël moest lijden vanwege de zonden van het volk is echter een onhoudbare stelling. In het Bijbelgedeelte 2 Koningen 17:7-23 en Jesaja 42:23-25 staat klip en klaar dat Israël en Juda moesten boeten voor hun eigen zonden. Er werd niet plaatsvervangend geleden. Bovendien erkennen de rechtvaardige Israëlieten, die schuil gaan achter achter de aanduidingen 'wij' en 'ons' in de verzen 53:3vv, zelf dat de lijdende dienaar hun ziekten en zonden heeft gedragen. God deed dus niet op hen, maar op hem de schuld neerkomen die zij bedreven hadden.(1)
Babylonische Talmoed / Bron: Library of Jewish Community in Bielsko-Biala, Poland, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Een Messiaanse interpretatie
Veel traditioneel Joodse bronnen komen met een Messiaanse interpretatie van dit Jesaja-gedeelte. We noemen enkele van deze bronnen. In de Babylonische Talmoed, Sanhedrin 97b, wordt verwezen naar Jesaja 53:4 als het over de Messias gaat:De bekende rabbijn Rashi (Rabbi Solomon Izaak, circa 1040-1105) probeerde de centrale focus van Jesaja 53 te verleggen naar Israël.(3) Hij wilde voorkomen dat Joden zich zouden bekeren tot het gedegenereerde middeleeuwse christendom. De invloedrijke rabbijn, filosoof en arts Maimonides (1135-1204) was het met deze interpretatie echter niet eens en bevestigde de Messiaanse interpretatie van deze passage. Er werden een drietal tegenargumenten opgeworpen tegen de vernieuwing van Rashi. Ten eerste bestond er consensus onder de vroegere geleerden dat dit tekstgedeelte op de Messias sloeg. Rashi kwam derhalve met een interpretatie zonder 'historisch precedent'. Voorts kan opgemerkt worden dat het tekstgedeelte in het enkelvoud staat geschreven. Het is daardoor niet aannemelijk dat de tekst zou gaan over een natie of meerdere personen. Bovendien is vers 8 niet toepasbaar op het volk van Israël: "Door een onrechtvaardig vonnis werd hij weggenomen. Wie van zijn tijdgenoten heeft er oog voor gehad? Hij werd verbannen uit het land der levenden, om de zonden van mijn volk werd hij geslagen." De Joden als volk zijn nooit in hun geheel verbannen uit het land der levenden. God zou dat nooit ofte nimmer toelaten. Er staat immers geschreven:
Dit zegt de HEER,
die de zon heeft gemaakt als het licht voor de dag,
de maan en sterren als de lichten voor de nacht,
die de zee opzweept, zodat de golven bruisen,
wiens naam is HEER van de hemelse machten:
Pas als deze orde ophoudt te bestaan
– spreekt de HEER –
bestaat ook Israël niet meer,
is het niet meer voor altijd mijn volk.
Dit zegt de HEER:
Zoals de hoogte van de hemel niet gemeten wordt,
de diepte van het fundament der aarde niet gepeild,
zo verwerp ik niet het nageslacht van Israël
om alles wat het heeft misdaan
– spreekt de HEER. (Jeremia 31:35-37)
Ondanks alle ellende, verdrukking en vervolging die door de eeuwen heen over het volk Israël is uitgestort, zal Gods volk blijven bestaan zolang de zon, maan en de sterren aan de hemel staan. Wat een krachtige belofte! Gods woord houdt stand in eeuwigheid en zal geen duimbreed wijken.
Nogmaals, de klassiek Joodse bronnen identificeren de lijdende dienaar overwegend met de Messias, met één enkel persoon. In de Midrasj over Exodus 35:4 wordt het idee verkondigd dat God de zonden van Zijn volk op een rechtvaardige man (dat wil zeggen een onschuldig persoon) afwentelt:
Moses spake before the Holy One, blessed be he, ‘Will not a time come upon when Israel will have neither Tabernacle nor Temple? What will happen to them (as regards atonement)?’ He replied, ‘I will take a righteous man from amongst them and make him a pledge on their account, and I will atone for their iniquities.’Mozes sprak voor de Heilige, gezegend is Hij, "Zal niet een keer een tijd aanbreken dat Israël over een tabernakel noch een tempel zal beschikken? Wat gebeurt er met hen (wat betreft boetedoening)? "Hij antwoordde: "Ik zal een rechtschapen man uit hun midden nemen als onderpand op hun rekening, en Ik zal boeten voor hun ongerechtigheden."(4)
Een Messiaans-christologische verklaring
Veel christelijke exegeten en christenen geven een christologische interpretatie aan Jesaja 53. De lijdende dienaar verwijst in dat geval naar Jezus Christus. Nieuwtestamentische gegevens leiden ontegenzeggelijk tot een Messiaans-christologische interpretatie. Jezus groeide op in Israël en verkondigde de blijde boodschap van het Koninkrijk der hemelen. Hij werd door velen veracht en verguisd. Hij werd uiteindelijk mishandeld en gedood. Hij stierf voor de zonden van anderen. Hij werd tussen twee misdadigers aan het kruis genageld en hij werd begraven in het graf van een rijke. Jezus’ offer aan het kruis was bedoeld om alle mensen die dit offer aanvaarden, met God te verzoenen en hen eeuwig leven te schenken.(5)Jesaja 53 wijst vooruit naar Jezus Christus: uitwerking
Jesaja 53 is een profetie over Jezus Christus. We zullen de woorden van Jesaja naast teksten in het Nieuwe Testament die gaan over Jezus leggen.(6)Vers: Jesaja 52:13
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): "Ja, mijn dienaar zal slagen, hij zal groots zijn, hoog verheven in aanzien."Vervulling in Jezus Christus: "Daarom heeft God hem hoog verheven en hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat, opdat in de naam van Jezus elke knie zich zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde, en elke tong zal belijden: ‘Jezus Christus is Heer,’ tot eer van God, de Vader." (Filippenzen 2:9-11)
Vers: Jesaja 52:14
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): "Zoals hij velen deed huiveren – zo gruwelijk, zo onmenselijk was zijn aanblik,zijn uiterlijk had niets meer van een mens..."
Vervulling in Jezus Christus: "Daarop spuwden ze hem in het gezicht en sloegen hem. Anderen stompten hem..." (Matteüs 26:67) Ze sloegen hem met een rietstok tegen het hoofd en bespuwden hem, en bogen onderdanig voor hem. (Marcus 15:19)
Vers: Jesaja 52:15
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): Hij zal vele heidenen besprengen (Statenvertaling).Vervulling in Jezus Christus: Besprenging met het bloed van Jezus Christus brengt vergeving. (1 Petrus 1:2)
Vers: Jesaja 53:3
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): "Hij werd veracht, door mensen gemeden..."Vervulling in Jezus Christus: De leiders en vele anderen verwierpen hem. (Johannes 11:47-50)
Vers: Jesaja 53:4-6 en 12
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): "Maar hij was het die onze ziekten droeg, die ons lijden op zich nam. Wij echter zagen hem als een verstoteling, door God geslagen en vernederd. Om onze zonden werd hij doorboord, om onze wandaden gebroken. Voor ons welzijn werd hij getuchtigd, zijn striemen brachten ons genezing. Wij dwaalden rond als schapen, ieder zocht zijn eigen weg; maar de wandaden van ons allen liet de HEER op hem neerkomen."Vervulling in Jezus Christus: Jezus stierf voor onze zonden aan het kruis. (1 Korintiërs 15:3; Marcus 10:45; Johannes 1:29)
Vers: Jesaja 53:7
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): "Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet en deed zijn mond niet open. Als een schaap dat naar de slacht wordt geleid, als een ooi die stil is bij haar scheerders deed hij zijn mond niet open."Vervulling in Jezus Christus: Jezus zweeg tegen zijn beschuldigers. (Markus 14:60-61) Toen begonnen sommigen hem te bespuwen; ze blinddoekten hem en sloegen hem in het gezicht en zeiden tegen hem: ‘Profeteer nu maar!’, en ook de dienaren onthaalden hem op vuistslagen. (Marcus 14:65) Jezus leverde hij [Pilatus] uit om gekruisigd te worden, nadat hij hem eerst nog had laten geselen. (Marcus 15:15) Ze sloegen hem met een rietstok tegen het hoofd en bespuwden hem, en bogen onderdanig voor hem. (Marcus 15:19)
Vers: Jesaja 53:8
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): "Door een onrechtvaardig vonnis werd hij weggenomen. Wie van zijn tijdgenoten heeft er oog voor gehad? Hij werd verbannen uit het land der levenden, om de zonden van mijn volk werd hij geslagen."Vervulling in Jezus Christus: "Wat ons drijft is de liefde van Christus, omdat we ervan overtuigd zijn dat één mens voor alle mensen is gestorven, waardoor alle mensen zijn gestorven, en dat hij voor allen is gestorven opdat de levenden niet langer voor zichzelf zouden leven, maar voor hem die voor de levenden is gestorven en is opgewekt." (2 Korintiërs 5:14-15)
Vers: Jesaja 53:9
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): "Hij kreeg een graf bij misdadigers, zijn laatste rustplaats was bij de rijken; toch had hij nooit enig onrecht begaan, nooit bedrieglijke taal gesproken."Vervulling in Jezus Christus: Hij werd gekruisigd tussen twee misdadigers en begraven in het graf van een vooraanstaand raadsheer. (Markus 15:27-28 en 43-46)
Vers: Jesaja 53:10
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): "Maar de HEER wilde hem breken, hij maakte hem ziek. Hij offerde zijn leven voor hun schuld..."Vervulling in Jezus Christus: "Des te zekerder is het dus dat wij, nu we door zijn dood zijn vrijgesproken, dankzij hem zullen worden gered en niet veroordeeld." (Romeinen 5:9)
Vers: Jesaja 53:12
Voorzegging (of beschrijving van de dienaar): Omdat hij zijn leven gaf, wordt hij rijkelijk beloond.Vervulling in Jezus Christus: "[Hij] heeft hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis. Daarom heeft God hem hoog verheven en hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat..." (Filippenzen 2:9-11 en Hebreeën 1:3-4)
Conclusie
Niet alleen veel christenen, maar ook klassieke Joodse bronnen identificeren het tekstgedeelte in Jesaja 53 met de Messias. Christenen zien de woorden van Jesaja vervuld in het lijden en sterven van Jezus Christus. De meeste Joden echter verwerpen Jezus als de Messias. Doch als we de woorden van de profeet Jesaja in 52:13-53:12 naast nieuwtestamentische gegevens leggen, kunnen we niet anders dan vaststellen dat de voorzeggingen van de profeet stuk voor stuk zijn vervuld door Jezus Christus. Andere interpretaties als zou de lijdende dienaar slaan op de profeet Jesaja of op (een deel van) het volk Israël, schieten deerlijk tekort.Noten
[OLIST]Dr. Jochem Bouma: Jesaja, Jeremia, Klaagliederen - Gaan in het spoor van het Oude Testament; Kok, Kampen, 2006, p. 55-56.
Babylonian Talmud - Tractate Sanhedrin, Folio 98ab: http://www.come-and-hear.com/sanhedrin/sanhedrin_98.html (voor het laatst geraadpleegd op 18 april 2009).
Isaiah 53 according tot Rabbis: http://www.hopeofisrael.net/index.php?option=com_content&task=view&id=48&Itemid=27 (voor het laatst geraadpleegd op 18 april 2009).
Isaiah 53: Of Whom Does The Prophet Speak? http://www.jesusplusnothing.com/messiah/messiah.htm#Appendix%20A (voor het laatst geraadpleegd op 18 april 2009).
Bill T. Arnold & Bryan E. Beyer: In ontmoeting met het Oude Testament - Een historisch en theologisch overzicht; Groen, Heerenveen, 2008, p. 377.
Ibid, p. 376.[/OLIST]
