Ruth, de Moabitische, die er eigenlijk niet had mogen zijn

Ruth wordt in de Bijbel de Moabitische genoemd. Dat betekent dat zij afkomstig is van het volk van Moab. Dit volk is genoemd naar hun stamvader Moab. In Genesis 19 wordt verteld dat deze Moab geboren wordt uit een incestueuze relatie. Volgens de geboden van God had dat nooit mogen gebeuren. Moab had nooit verwekt mogen worden, hij had er eigenlijk niet mogen zijn. Het volk dat uit hem ontstaat en Ruth als nazaat van Moab hadden er dus eigenlijk ook niet mogen zijn. Toch is Ruth er. In de Bijbel wordt er positief over haar gesproken. Ze wordt zelfs bij name genoemd in het geslachtsregister van Jezus, zoals dat door de evangelist Matteüs is opgesteld. Daarin zit een pastorale boodschap.

Ruth uit Moab

In het verhaal van Ruth in de Bijbel staat dat zij niet van oorsprong tot het volk van Israël behoort. Ze is een buitenlandse, een Moabitische. Ruth behoorde tot de Moabieten. Dit was een Semitisch volk. De Mobieten leefden tussen de dertiende eeuw en de zesde eeuw voor de huidige jaartelling. Het gebied waar zij vertoefden was ten oosten van de Dode Zee. Tegenwoordig is dat gebied van Jordanië.

De oorsprong van Moab

De oorsprong van het volk van Moab staat in het Bijbelboek Genesis beschreven. Het is een etiologisch verhaal, dat wil zeggen dat dit verhaal geschreven is om de oorsprong iets aan te geven. In dit geval van het volk van Moab. Het verhaal begint met de geschiedenis van de steden Sodom en Gomorra (Genesis 19: 1-29). In deze twee steden wordt het goede niet gedaan. Integendeel zelfs, de twee steden roepen de woede van God op. Die besloot ze te vernietigen met vuur uit de hemel.

Lot en zijn familie
In Sodom woonde Lot, de neef van Abraham, de aartsvader. Twee engelen van God gingen naar Lot toe om hem te waarschuwen, dat hij vluchten moest voordat de steden vernietigd werden. Lot vluchtte samen met zijn vrouw en twee dochters. Onderweg keek de vrouw van Lot om. Iets waarvan de engelen verboden hadden dat te doen. Ze veranderde in een zoutpilaar. Met zijn twee dochters kwam Lot in veiligheid. Omdat ze zich niet meer thuis voelden bij de bewoners van die streek gingen ze in de bergen wonen. Daar in een grot woonde Lot met zijn twee dochters in eenzaamheid.

De dochters van Lot
Toen Lot en zijn dochters in afzondering leefden, zei de oudste dochter van Lot tegen haar jonger zusje: ‘Onze vader is al oud, en er is in dit gebied nergens meer een man die met ons kan doen wat op de hele wereld de gewoonte is. Laten we daarom onze vader dronken voeren en met hem slapen; dan kunnen we kinderen krijgen van onze vader.’ (Genesis 19: 31-32). Die nacht gaven ze hun vader veel wijn te drinken. Hij werd dronken en wist niet meer goed wat hij deed. De oudste dochter maakte daar gebruik van en sliep met haar vader, zonder dat hij er ook maar iets van merkte dat ze bij hem kwam en weer wegging. De volgende nacht deed de jongste dochter van Lot hetzelfde. Zo werden Lots beide dochters zwanger van hun vader. De oudste bracht een zoon ter wereld die ze Moab noemde. Hij werd de stamvader van de Moabieten.

Het verbod

Deze daad van de dochters van Lot had natuurlijk nooit mogen gebeuren. In Gods wetten wordt zo’n daad verboden. In het Bijbelboek Leviticus staat bijvoorbeeld: 'Niemand mag tot welke bloedverwant van zijn eigen familie dan ook naderen om de schaamdelen te ontbloten' (Leviticus 18:6). Incest wordt in de Bijbel expliciet verboden. De dochters van Lot hadden nooit tot deze daad mogen overgaan.

Ruth, de Moabitische, de stammoeder van Jezus

Moab, die eigenlijk nooit geboren had mogen worden werd de stamvader van de Moabieten, en dus ook van Ruth, de Moabitische. Als Moab er nooit had mogen zijn, dan ook Ruth niet. En toch zij is er. En zij wordt genoemd als een van de stammoeders van Jezus. Matteüs noemt haar naam in het geslachtsregister van Jezus.

Een pastoraal motief

In de geslachtslijst van Jezus wordt tegen het gebruik van die tijd ook een paar namen van moeders genoemd. Het is dan bijzonder dat de naam van Ruth, de Moabitische er staat en bijvoorbeeld niet de naam van de aartsmoeder, Sara, Rebekka en Lea. De naam van Ruth wordt wel genoemd. De zoon van God, Jezus, schaamt zich er niet voor ook een zoon te zijn van Ruth. Voor mensen die het gevoel hebben er niet toe te doen, die denken dat het beter zou zijn als zij er niet waren kan dit een bemoediging zijn. Het is erg als kinderen te horen krijgen, dat het beter was als ze niet geboren waren. Wie eenmaal gehoord heeft van zijn vader of moeder, het was maar beter als jij niet geboren was, raakt dat nooit kwijt. Zo’n uitspraak blijft je je levenslang achtervolgen. Mensen kunnen zich waardeloos voelen. Sommigen voelen dat door mishandeling, door misbruik, anderen omdat ze geplaagd en weggetreiterd worden. Toch laat de Bijbel zien dat zij juist wel van belang zijn. Ze horen erbij. Net zoals de naam van Ruth expliciet genoemd wordt. Zij hoort erbij. Ruth, de Moabitische, is stammoeder van Jezus.