Beschermheiligen: vooral in verleden maar ook in heden

Een beschermheilige is in de katholieke kerk een heilig verklaarde persoon bij wie bescherming kan worden afgeroepen voor allerlei zaken. Maar aanroepen van beschermheiligen behoort eigenlijk vooral tot de verleden tijd. Voor sommige oudere katholieken is het aanroepen van een beschermheilige echter nog nostalgie maar voor jongeren zegt het nagenoeg niets meer. In de Rooms-katholieke Kerk hebben beschermheiligen lange tijd een belangrijke functie gehad. Hoewel aanroepen van beschermheiligen nagenoeg tot het verleden behoort duikt toch af en toe in het heden nog een beschermheilige op die dan te maken heeft met nieuwe vindingen. Een van de bekendste beschermheiligen is toch wel Sint Antonius, zijn bescherming wordt aangeroepen bij verloren voorwerpen.

Beschermheiligen ook in heden

Beschermheiligen zijn er vele tientallen. Tijdens het gebed werd regelmatig een beschermheilige aangeroepen in de overtuiging dat dit tot het gewenste resultaat zou leiden. Hoewel het aanroepen vooral in het verleden gebeurde komen ook in de nieuwere tijd beschermheiligen voor zoals Sint Clara en Sint Isidorus.

Sint Clara

Sint Clara staat bekend als beschermheilige van de televisie. Zij zou vanaf haar ziekbed in een visioen de kerstnachtmis hebben bijgewoond die enkele kilometers van haar vandaan plaatsvond. Het idee een beeld van een afstand dichterbij halen ligt hieraan ten grondslag.

Sint Isidorus

Er is ook al een beschermheilige voor een nog nieuwer fenomeen namelijk Sint Isidorus voor internet. Hij dankt die eer aan zijn oorspronkelijke functie van beschermheilige van de catalogus en de encyclopedie waarin nagenoeg alle toenmalige kennis bijeen was gebracht zoals dat ook met het internet het geval is.

Bekende beschermheiligen heden en verleden

Enkele van de meest bekende beschermheiligen zijn:

• Sint Agatha voor klokkenmakers
• Sint Ambrosius van Milaan voor imkers
• Sint Andreas voor vissers
• Sint Antonius voor verloren voorwerpen
• Sint Cecilia voor muziek
• Sint Christoffel voor reizigers
• Sint Clara voor de televisie
• Sint Hubertus voor de jacht
• Sint Isidorus van Sevilla voor internet
• Sint Jozef voor timmerlieden
• Sint Lukas voor artsen
• Sint Nicolaas voor zeelieden
• Sint Rochus voor de pest
• Sint Sebastiaan voor schutters
• Sint Stefanus voor galstenen

Hulp inroepen van beschermheiligen

Het afroepen van bescherming kan door in gebed de hulp van de heilige in te roepen. Die hulp kan bijvoorbeeld nodig zijn bij ziekten of andere noden. Een andere soort bescherming of hulp wordt aangeroepen bij het afleggen van een examen of bij veilig autorijden of iets terugvinden. Sommige gelovigen vragen in gebed ook of de heilige wil meebidden om intenties kracht bij te zetten bij God. Op die manier wordt de heilige niet aanbeden maar wordt zijn voorspraak ingeroepen. Ook kan de hulp worden ingeroepen van een beschermheilige als beschermer van een gilde of beroepsgroep of een kerk, land, stad of individu.

Toevlucht tot beschermheiligen

In een tijd dat de medische wetenschap machteloos stond ten opzichte van bepaalde ziekten en kwalen zochten gelovigen hun toevlucht tot een beschermheilige. Een voorbeeld is het aanroepen van Sint Stefanus bij kwalen als blaasstenen, galstenen en nierstenen. De reden om voor die beschermheilige te kiezen zat in het feit dat hij gestenigd was. Zo was Sint Rochus beschermheilige van de pest omdat hij daarvan genezen zou zijn.

Sint Antonius van Padua tijdens het rijke roomse leven

Tot nog in de twintigste eeuw maakten heiligen en beschermheiligen een belangrijk deel uit van het geloof. Een zeer populaire beschermheilige in de hoogtijdagen van het roomse leven was Antonius van Padua. Maar na het tweede Vaticaanse Concilie daalde de populariteit van de heiligen zeer snel. Wel komen nog regelmatig de namen van die heiligen terug in de naam van een vereniging of organisatie waarbij jongeren nauwelijks weten waar die namen vandaan komen.

Leven van Sint Antonius van Padua

Antonius van Padua is geboren in Lissabon op 15 augustus 1195 en is gestorven in Padua op 13 juni 1231. Hij stamt uit een adellijke familie. In 1210 sloot hij zich in Lissabon aan bij de Augustijnen en verhuisde twee jaar later naar Coimbra om zich te onttrekken aan familieaangelegenheden en ongestoord zijn geestelijke ontwikkeling voort te kunnen zetten. In 1220 sloot hij zich aan bij de minnebroeders en is waarschijnlijk in 1222 te Forli in Oost Italië tot priester gewijd. Hij trok later naar Noord-Afrika om daar onder de moslims het christelijke geloof te verspreiden. Daarna verbleef hij in Frankrijk en Italië waar hij op last van Franciscus van Assisi theologie doceerde aan zijn medebroeders. Nog geen jaar na zijn overlijden werd hij op 30 mei 1232 heilig verklaard door paus Gregorius IX. Rond zijn graf in Padua is de Basilica di Sant'Antonio gebouwd. Sint Antonius is sinds 1934 beschermheilige van Portugal waar hij zeer geliefd is en waar zijn sterfdag als een officiële feestdag geldt.

Niet verwarren met Antonius van Egypte

De heilige Antonius geniet vooral bekendheid als beschermheilige voor verloren voorwerpen. In katholieke kringen werd Sint Antonius bijvoorbeeld aangeroepen met de tekst: “Heilige Antonius, goede vrind, zorg dat ik mijn portemonnee terugvindt”. Na het terugvinden mocht niet vergeten worden om de heilige te bedanken anders zou hij een volgende keer niet meer helpen. De heilige Antonius van Padua moet niet verward worden met de heilige Antonius van Egypte die bekend staat als vader van het kloosterleven. Deze in 251 geboren Antonius was de zoon van zeer rijke ouders die stierven toen hij twintig was. Daarna gaf hij alle bezittingen aan de armen en trok zich terug in eenzaamheid. Later had hij een aantal volgelingen die samen met hem de eerste gemeenschap van monniken vormden in een klooster in de oostelijke woestijn van Egypte.

Spreuken met Antonius van Padua

Er bestaan ook enkele weerspreuken met de naam van de heilige Antonius erin verwerkt. De keuze van die naam heeft te maken met zijn zogenaamde naamdag op 14 juni welke dag belangrijk is voor boeren die vanaf dat moment goed weer nodig hebben voor de gewassen. Een naamdag is de dag waarop heiligen worden herdacht. Die gedenkdagen zijn meestal de sterfdagen.

• Als Sint-Antoon de zon doet schijnen, ziet de boer zijn zorgen verdwijnen.
• Is Sint-Antonius nat, dan drinkt de boer zich zat.
• Sint-Antonius schoon en helder, vult 't vat en ook de kelder.