Sint Winok van Winoksbergen (Bergues)

De heilige Winok leefde rond het jaar 700. Met name in het zuidwesten van Vlaanderen en delen van Frankrijk wordt deze heilige veel vereerd. De stad Sint-Winoksbergen was naar hem vernoemd. Later is de naam van deze Franse plaats veranderd in Bergues. Winok wordt onder meer beschouwd als een beschermheilige van de molenaars. Hij werkte in zijn klooster tot op hoge leeftijd namelijk als molenaar. De schrijfwijze van de naam van deze katholieke heilige is vaak ook 'Winoc' of 'Winnok'. De jaarlijkse feestdag (naamdag) van Sint Winok is 6 november.

Herkomst

Waar is Winok geboren? Eeuwenlang werd aangenomen dat hij uit Bretagne kwam, maar in de 19e eeuw kwam de prominente katholieke wetenschapper Charles de Smedt tot de conclusie dat Winok waarschijnlijk uit Wales kwam. Over het geboortejaar van Winok bestaat eveneens onduidelijkheid. Waarschijnlijk werd hij ergens tussen het jaar 640 en 650 geboren. Volgens diverse legendes was hij een kind van een koning genaamd Domnoneus Judaël (die ook wel Juzel of Hoël III werd genoemd) en een koningin genaamd Pritella. Dit was blijkbaar een zeer godsvruchtige familie, want maar liefst vier zonen en één dochter van dit koningspaar werden later heilig verklaard. Behalve Winok waren dat zijn broers Judikaël, Salomon II en Judok, en zijn zus Euriëlle van Trédias.

Monnik

Samen met een aantal broers werd Winok monnik in een klooster bij de plaats Sithiu (enkele eeuwen later zou die plaats de naam
Saint-Omer krijgen en die plaatsnaam draagt deze stad ook nog in de 21e eeuw). Het klooster van Sithiu stond onder leiding van de abt Bertinus. Deze abt stuurde Winok op een gegeven moment naar Wormhout om daar een priorij te stichten. (Een priorij is een tweede huis van een klooster.)

Molenaar

Winok was in Wormhout de prior (leider) van de priorij en daarnaast had hij ook de taak om het graan te malen voor de broeders van die priorij. Dat malen deed hij altijd in afzondering, in zijn kloostercel. Winok hield tot op zeer hoge leeftijd die taak en tot verbazing van de andere monniken, slaagde hij erin om enorme hoeveelheden graan te malen, terwijl dit indertijd nochtans zeer zwaar werk was voor een oude man.

Legende

Een collega-monnik, die zeer nieuwsgierig was hoe die oude Winok zo veel graan kon malen, zou op een dag stiekem naar de kloostercel van Winok zijn geslopen en daar, door een kier in de deur, de oude man hebben bespied. Tot zijn verbazing was Winok helemaal niet druk bezig met malen, maar was hij zeer intensief aan het bidden. Terwijl Winok druk in gebed was, maalde de graanmolen schijnbaar uit zichzelf. De verklaring hiervoor moest zijn, dat een engel het werk van de biddende Winok overnam.

Terwijl de collega-monnik dit bekeek, stopte de molen ineens en werd de nieuwsgierige monnik getroffen door blindheid. Later, toen hij opbiechtte aan Winok dat hij hem had bespioneerd en daardoor blind was geworden, zorgde Winok er op miraculeuze wijze voor dat de monnik weer kon zien.

Relieken

Winok overleed in 716 of in 717. Oorspronkelijk werd hij begraven bij zijn priorij. Toen rond het jaar 883 de Vikingen echter oprukten in deze streek, besloot men de relieken van de aanbeden Winok in veiligheid te brengen. Men bracht die relieken naar Sint-Omaars. Vervolgens werden de relieken rond het jaar 900 geschonken aan de Sint-Maartenskerk in Castrum Bergense. Het verhaal gaat dat langs de route, waar de relieken van Winok toen door monniken werden vervoerd, veel mensen spontaan van hun ziektes genezen werden.

Bergues - Sint-Winoksbergen

Rondom de Sint-Maartenskerk groeide een stadje, dat als naam kreeg: Sint-Winoksbergen. Later werd de naam van deze plaats in het Franse verbasterd tot Bergues. Deze plaats bestaat nog steeds. Bergus ligt ongeveer 9 kilometer ten zuiden van Duinkerken en telde anno 2010 circa 4000 inwoners.

Sint-Winokskerk

De relieken van Sint Winok verhuisden rond het jaar 1000 van de Sint-Maartenskerk naar een nieuwe kerk, die op een nabijgelegen heuvel werd gebouwd. Die kerk kreeg als naam de Sint-Winokskerk. Later werd dit een abdij van een benedictijner orde. Rond 1558 is het heiligdom, waar de relieken van Winok lagen, ten prooi gevallen aan de beeldenstormen van de protestanten. Er werd brand gesticht en een deel van de relieken van Winok werd vernietigd.

Patroonheilige

Winok wordt met name in Zuid-West Vlaanderen en delen van Frankrijk nog altijd volop vereerd. Men beschouwt hem onder meer als de beschermheilige van de molenaars. Op afbeeldingen van Sint Winok is daarom ook dikwijls een handmolen of een molensteen te zien. (Vooral in die eerder genoemde streken van Vlaanderen en Frankrijk beschouwen katholieke molenaars Winok als hun beschermheilige, in veel andere katholieke gebieden wordt echter Sint Victor beschouwd als de bekendste patroonheilige van de molenaars.)

Winok wordt ook beschouwd als de beschermheilige van de plaats Bergues. In de Franse plaats Plouhinec (in zijn geboortestreek Bretagne) is hij de patroonheilige van een kerk, waarin ook een beeld van hem staat.

Feestdag Sint Winok

De feest-, herdenkings- en naamdag van Sint Winok is 6 november, wat zijn sterdatum zou zijn geweest. In het verleden waren er ook nog twee andere data waarop Sint Winok werd geëerd: 18 september en 20 februari.

Namen

Zoals bij veel oude namen, bestaan ook bij de naam van de heilige Winok veel verschillende schrijfwijzen. Zo schrijft men ook vaak Winoc, Winnok of Winocius. Andere namen die deze heilige in oude geschriften draagt zijn onder meer Guedenoc, Guehenoc, Vinnoc en zelfs Yvinex.