Boeddha: Een biografie en de symboliek daarvan

Siddharta Gautama, de stichter van het boeddhisme, beter bekend als 'de Boeddha', geboren in een koninklijke familie, verliet op zijn negenentwintigste zijn paleis. Op zijn vijfendertigste werd hij verlicht en verspreide zijn boodschap tot hij overleed. Zijn levensverhaal bestaat voor een groot deel uit legendes en anekdotes, maar al die legendes en anekdotes vertellen je iets. Wat zit er achter het verhaal van Gautama Boeddha?

Jeugd

Volgens de overlevering werd Siddharta Gautama geboren rond 560 v Chr in de koninklijke Shakya familie die heerste over een klein koninkrijk aan de voet van de Himalaya. In India was het in die tijd gebruikelijk om bij de geboorte van een kind, zeker als dat kind van hoge afkomst was, een astroloog zijn levensloop te laten voorspellen. Alle astrologen zouden hebben voorspeld dat Siddharta een groot keizer zou worden die de hele wereld zou veroveren. Hij had het in zich, hij was voorbestemd. Vanzelfsprekend was zijn vader daar heel blij mee. Er was echter één astroloog die voorspeld zou hebben dat Siddharta de wereld de rug toe zou keren en een groot meditator zou worden. Deze astroloog werd door niemand geloofd, maar toch bleef deze voorspelling Siddharta's vader bezighouden.

Om te voorkomen dat Siddharta de wereld de rug toe zou keren en daardoor niet keizer van de hele wereld zou worden, gaf Siddharta's vader hem alles wat hij begeerde en zorgde ervoor dat hij niet in aanraking kwam met het lijden. Volgens het verhaal had Siddharta tot zijn negenentwintigste nooit oude, zieke of dode mensen gezien. Dit lijkt onrealistisch, maar let op de symboliek!
Hij had alle macht in zijn paleis, iedereen diende hem, hij had een overvloed aan rijkdommen en luxe, hij kon iedere vrouw krijgen, kortom: alles waar je naar kunt verlangen. Er waren talloze arme mensen, machteloze mensen, die allemaal verlangden naar wat Siddharta had. Hij had het allemaal. Door zijn geboorte had hij alles al waar iedereen naar verlangt, waar iedereen voor werkt.

Hij had ervaring, ervaring met van alles. Hij kende alles, heeft alle zonden begaan, heeft alle verlangens vervuld gehad. Wanneer Gautama Boeddha zegt dat verlangen zinloos is, dat geld en macht niet gelukkig maken, dan zegt hij het uit ervaring. Iemand die het niet goed doet in de liefde kan zichzelf troosten met de gedachte dat een vrouw, of een man, toch alleen maar ellende zou brengen, dat seks ook niet alles is, dat het niet meer dat lust is. Iemand die arm is kan zichzelf troosten met de gedachte dat geld toch niet gelukkig maakt. Iemand die zich machteloos is kan zichzelf troosten met de gedachte dat macht corrumpeert, dat er alleen maar ellende van komt. Toch blijven zij diep van binnen wel naar die dingen verlangen. Als Gautama Boeddha het echter zegt weet hij wat hij waar hij het over heeft. Dat is wat dit verhaal wil zeggen.

De grote verzaking

Als Siddharta op negenentwintigjarige leeftijd op weg is in een koets naar een groot koninklijk feest en zich daarmee tussen het gewone volk begeeft, ziet hij een oude man. Deze oude man is een man net als hij, maar hij is langzamer, heeft gebreken en is niet meer zo energiek als hij. Hierdoor ziet Siddharta in dat de jeugd van voorbijgaande aard is, dat alles oud wordt.
Later ziet Siddharta een zieke man. Zelf is hij nooit ziek geweest omdat hij altijd de beste gezondheidszorg had en zieke mensen niet bij hem in de buurt konden komen. Nu ziet hij voor het eerst dat iedereen, ook hij, kan vervallen tot een staat van gebrek en pijn. Dan ziet hij een lijk weggedragen worden. Uit deze man is zelfs het hele leven verdwenen. Elk leven komt tot een eind, dan blijft er niets over. Is al het leven dan voor niets geweest?

Enkele legenden vertellen dat Brahman, God, zich heeft gemanifesteerd als de oude, de zieke en de dode man om Siddharta tot inzicht te brengen. Zijn vader had misschien andere plannen met hem, maar Brahman's plannen waren dat hij een groot geestelijk leider zou worden, en hoezeer Siddharta's vader zich ook inspande om zijn zin te krijgen, uiteindelijk kan je niet om God heen. Ditzelfde thema kom je ook tegen in veel Griekse mythes. De wil van de goden komt altijd uit, wat je ook doet.
Ook geeft dit verhaal aan dat de waarheid niet verborgen kan worden. Je kan alles doen om het te verbergen, maar ooit zul je de waarheid onder ogen zien, daar zorgen de goden wel voor.

Na de drie mannen gezien te hebben is Siddharta uit het lood geslagen en ziet in hoe zinloos zijn bestaan is, zelfs nu hij alles heeft wat iemand zich maar kan wensen. Ook hij ontkomt niet aan ouderdom, ziekte, verval en dood. Dan ziet hij een bedelmonnik. Deze bedelmonnik ziet er arm en zwak uit. Toch leek hij een zekere vrede om zich heen te hebben. Siddharta stapte op hem af en vroeg hem wie hij was en wat hij deed. De bedelmonnik zei dat hij het geluk probeerde te vinden dat nergens van afhankelijk was en het leven dat geen dood kent. Dit was precies waar Siddharta nu behoefte aan had.

Zonder twijfel liet hij vrijwel direct zijn prinsenbestaan achter zich en trok de bossen in. Hij had niets meer te zoeken in het paleis, niets was meer iets waard. Hij miste niets, hij kende alles door en door en verlangde er niet naar terug. Zes jaar lang trok hij rond en probeerde van alles uit om te vinden wat hij zocht. Hij vastte wekenlang, waardoor er geen energie meer over was in zijn lichaam en alles hem 'naar het hoofd steeg'. Hij weigerde alle luxe en zocht juist het oncomfortabele op. Wat er gebeurde was dat Siddharta, nu hij zijn oude leven helemaal had opgegeven, precies het tegenovergestelde opzocht. Hij ging van het ene extreem naar het andere. Hoe kon dit gebeuren? Eerst had hij een ego dat gehecht was aan macht, rijkdom en luxe. Toen hij daar afstand van deed, verdween zijn ego echter niet. Zijn ego ging zich nu tégen alles keren wat hij eerst had. Dat is de manier van het ego om te overleven. Er zijn bijvoorbeeld ook mensen die eerst heel veel roken, er dan mee stoppen, en zich vervolgens heel erg tegen het roken keren en iedereen ervoor proberen te beschermen. Het is een truc van het ego.

Op een dag zag Siddharta een muzikant die zijn vina, een soort gitaar met twee snaren, stemde. De ene snaar was veel te strak gespannen, waardoor die zou knappen als je erop zou spelen, en de tweede snaar zat te los, waardoor die geen geluid kon maken. De muzikant zorgde ervoor dat de snaren niet te strak, maar ook niet te los zaten, zodat ze optimaal zou kunnen functioneren. Toen zag Siddharta in waar hij mee bezig was. Hij was van het ene uiterste naar het andere uiterste gegaan en beide uitersten maakten hem ongelukkig. Hij moest iets er tussenin zien te vinden, een balans. Niet een vastgestelde levenswijze waar het ego mee tevreden is, maar een leven waarin je elk moment het midden moet zien te vinden.

De verlichting en de rest van zijn leven

Toen Siddharta vijfendertig jaar oud was en zes jaar lang alles had geprobeerd en alles had meegemaakt, kwam er een moment waarop hij helemaal niet meer wist hoe hij verder moest. Hij wist alleen dat hij moe was van al het proberen. Hij ging onder een boom zitten, hij kon niet anders. De last was zo zwaar dat de last zelf hem deed vallen, zelf deed hij niets. Als een appel die rijp is en nu zo zwaar dat de tak hem niet meer kan houden, viel zijn ego dat zijn hele leven een last is geweest van hem af. Siddharta zelf deed niets, het viel vanzelf. Toen kwam Siddharta, hierna te noemen als Gautama Boeddha, tot de verassende ontdekking dat hij niet meer in staat was tot lijden. Er was niemand meer over die kon lijden. Er was slechts een grenzeloze, stille ruimte die het hele universum omvatte. Die ruimte, die nietsheid was Boeddha. Hijzelf, Siddharta Gautama, was slecht een 'avatar', een verschijningsvorm, het was niet echt. Slechts het ego kon lijden, maar dat ego was slechts een illusie, een verschijningsvorm, niet werkelijk op zichzelf bestaand.

Na zijn verlichting bleef Gautama Boeddha als bedelaar door het land trekken. Hij trok talloze volgelingen aan door zijn bijna bovennatuurlijke charmisma. Talloze mensen besloten ook om bedelaars te worden; arm van buiten, rijk van binnen.
In die tijd ontmoette Gautama Boeddha vele mensen en er doen duizenden anekdotes de ronde daarover.

Gautama Boeddha stierf op tachtigjarige leeftijd, rond 480 v Chr aan voedselvergiftiging. Het voedsel was hem door een arme man aangeboden die deed wat hij kon om het Boeddha tot de zin te maken. Ondanks het grote verdriet onder zijn volgelingen, was Gautama Boeddha zelf blij dat zijn dood teweeg was gebracht door liefde. Op zijn sterfbed zouden vele volgelingen het gevoel hebben dat het lichaam, Siddharta Gautama, stierf maar dat de Boeddha nog leefde en nu nog groter was dan toen hij nog leefde omdat hij nu niet meer beperkt was tot een lichaam. Dat is te merken doordat Gautama Boeddha's aantrekkingskracht alleen maar is toegenomen over de tijd en zijn boodschap steeds actueler lijkt te worden.

Als je naar het leven van Gautama Boeddha kijkt lijkt het alleen maar te bestaan uit symbolische verhalen. De persoon achter hem is moeilijk te achterhalen. Misschien heeft hij wel niet bestaan. Misschien heeft iemand het hele verhaal bedacht. Maar maakt dat iets uit? Misschien bestond Siddharta Gautama niet, maar de Boeddha bestaat. Al is er letterlijk niets van waar, in symbolische zin is het verhaal 100% waar.