De acht verheven aartsengelen – Gabriël

Aartsengel Gabriël is de boodschapper van God en speelt een belangrijke rol in zowel de joodse Tenach als in het christelijke Oude en Nieuwe Testament. In de kunst wordt hij doorgaans afgebeeld in een tuniek of liturgisch gewaad en met een bodestaf in zijn hand. In moderne bewoordingen zou men hem de koerier van God kunnen noemen. Gabriël, de verheven bode, verkondigde aan Maria de geboorte van Christus. Bij zijn verschijning aan haar zou hij het katholieke gebed 'Wees gegroet Maria' hebben uitgesproken. Wie de aartsengel Gabriël aanroept, mag rekenen op creatieve ingevingen en bescherming tijdens de zwangerschap.

Aartsengel Gabriël, boodschapper van God

Aartsengel Gabriël doet in de Bijbel voor het eerst van zich spreken in Daniël (8:16, 9:21, 10:4 en 12:6). Volgens Lucas was Gabriël zowel de aankondiger van de geboorte van Johannes de Doper als van Jezus Christus. In de joodse geschriften is hij bovendien de ‘engel des doods’. Gekleed in tuniek en met een staf wordt hij sinds de 13de eeuw ook afgebeeld met een lelietakje, het symbool van de maagdelijkheid van Maria. Bij afbeeldingen van de annunciatie (Maria Boodschap) van Jezus is hij steevast aanwezig, op iconen meestal ook met een bodestaf en een scepter als symbool dat hij het gezag van God heeft ontvangen.

Aartsengel Gabriël / Bron: Duccio di Buoninsegna, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Goddelijke attributen
Op schilderijen, fresco’s en iconen is Gabriël veelal afgebeeld met een of meer van de volgende goddelijke attributen:

tuniek of liturgisch gewaad;
bodestaf;
lelie- of olijftakje (symbool van de maagdelijkheid van Maria);
scepter (gezag of kracht van God);
bazuin (aankondiging van belangrijke gebeurtenissen).

Feestdagen van Gabriël
Zijn feestdagen zijn:

24 maart; de dag voor Maria Boodschap.
29 september; samen met onder andere de aartsengelen Rafaël en Michaël.

Noach en de kracht van God

De naam Gabriël is afgeleid van de Hebreeuwse woorden geber (sterk) en el (God), ofwel ‘kracht van God’. In de islam wordt deze aartsengel Djibriel genoemd. Joseph Smith, stichter van de Mormoonse Kerk, suggereerde dat Gabriël de patriarch Noach is geweest. In elk geval wordt deze bewering gestaafd met een voetnoot in een van de mormoonse geschriften. In Lucas 1:11-20 verkondigt Gabriël aan Zacharias de geboorte van Johannes de Doper. De aanstaande vader geloofde het niet, waarop Gabriël zei: ‘Ik ben de engel Gabriël, steevast in Gods nabijheid, en gezonden om jou deze blijde boodschap over te dragen.’ In het bijbelboek Daniël 9:21 verkondigt Gabriël tijdens het gebed van Daniël hoe en wanneer God de zondeval van de Israëlieten zal vergeven en vergeten.

Gabriël en de islam

In de Koran wordt deze aartsengel Djibriel genoemd. Hij vervult daarin eveneens de rol van goddelijke bode van de openbaringen aan de profeten. Volgens de islamitische overlevering dicteerde Djibriel (Gabriël) de Koran aan de profeet Mohammed en was hij zijn begeleider op de tochten (wellicht gedroomde) die Mohammed ondernam naar Jeruzalem, de hemel en de hel.

Aartsengel Gabriël uit <I>The Annunciation</I>, icoon van de centrale iconostasis, Kazan Cathedral, St. Petersburg, Rusland / Bron: Vladimir Borovikovsky, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Aartsengel Gabriël uit The Annunciation, icoon van de centrale iconostasis, Kazan Cathedral, St. Petersburg, Rusland / Bron: Vladimir Borovikovsky, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Aartsengel Gabriël – de gele lichtstraal

In de mystiek worden de aartsengelen vergeleken met de stralen van het goddelijke licht, zoals wit licht dat door een prisma uiteenvalt in de regenboogkleuren. In dat opzicht is aartsengel Gabriël de gele lichtstraal, verzinnebeeld door Mercurius en het kristal citrien. Aartsengel Gabriël heerst over de lucht, ofwel de informatie. Hij wordt daarbij geholpen door de andere aartsengelen. Gabriël betekent ‘gezag van God’. Ook aartsengel Gabriël heeft veel goddelijke taken. Hij is zowel bode als schepper en in die zin de beschermheilige van de musici, de schrijvers en dichters. Gabriël staat iedereen terzijde die creatieve en spirituele wegen inslaat en zich bezighoudt met de vorming van innovatieve ideeën.

Aanroeping van de aartsengel Gabriël

Iedereen met een creatieve, scheppende geest, ten behoeve van de medemens, zal in de aartsengel Gabriël een gepassioneerde bondgenoot vinden.

Zijn aanroeping tijdens het gebed luidt
Gabriël, sta me bij terwijl ik naar de creatieve stem in mijn binnenste luister,
en de ware boodschap van mijn ziel wil horen.
Help me om schoonheid, wijsheid en blijdschap te verbreiden,
en om grootmoedig mijn scheppingskracht te ontplooien,
zonder aan persoonlijk gewin te denken.