Religie in Wit-Rusland

Religie in Wit-Rusland, wat is daar eigenlijk over bekend? Zijn er eigenlijk gelovigen in Wit-Rusland, en wat voor geloof hebben ze dan? Is het toegestaan voor hen om te geloven? En hoe is het de afgelopen eeuwen geweest met het geloof in Wit-Rusland?

Feiten

Op dit moment zijn in Wit-Rusland de volgende percentages religies:

• Russisch orthodox: 80%
• Katholiek: 7%
• Protestants: 2,7%

Verder zijn er in Belarus ook kleine minderheden Moslims en Joden

Geschiedenis

Maar zoals het nu is, is het niet altijd zo geweest. Lange tijd was de belangrijkste religie verbonden met wie op dat moment de baas was. Daardoor hebben grote bevolkingsgroepen moeten wisselen van geloof. Het grondgebied van het moderne Wit-Rusland was inzet van felle strijd tussen de orthodoxe en de katholieke kerk.

Vanaf de middeleeuwen hingen de Litouwse vorsten het orthodox-christelijk geloof aan. Katholieke invloeden kwamen pas in de 14e eeuw, toen de Litouwse vorst Jagiello het katholieke geloof aannam. Vanaf toen bestonden deze beide geloven vreedzaam naast elkaar, voor zolang dat duurde. Door toenemende contacten met Europa kwam Litouwen in aanraking met de reformatie, die zich snel uitbreidde. Het protestantisme sprak de landstaal, en dat beviel de orthodoxen en katholieken wel. Toen begon, onder aanvoering van de jezuïetenorde, de contrareformatie in het land, waarna vooral de jongeren weer terugkeerden naar de katholieke kerk.

Unie van Brest

Pjotr Skarga stelde daarna voor om een nieuwe unie op te richten. Dit hield in dat het gezag van de paus erkend moest worden, maar de kerkdiensten zouden het orthodoxe karakter behouden. In 1596 ging deze hereniging de geschiedenis in als ‘Unie van Brest’. Deze unie bracht niet de rust die ze voor ogen hadden. Integendeel, er kwamen alleen maar meer godsdiensttwisten om het hoekje kijken. De orthodoxen en de katholieken namen hun wapens op tegen elkaar. Toen de Russische legers in de 17e eeuw kwamen, hadden de orthodoxen de overhand. Later, in de 18e eeuw, na het vertrek van de Russen, hadden de katholieken weer de overhand. Uiteindelijk, in de 19e eeuw wonnen de orthodoxen het van de katholieken.

Aan het begin van de 20e eeuw was 60 procent van de Wit-Russische bevolking orthodox-christelijk. Daarnaast waren er (in volgorde van hun aantal) joodse, katholieke, protestante en islamitische geloofsgemeenschappen. In de daarop volgende decennia, is dat beeld grondig gewijzigd. Snel na de communistische machtsovername begonnen de communisten met een antireligieuze campagne, waardoor veel gelovigen ondergronds gedreven werden. Alle religies werden verboden door de Russen, en veel kerkleiders vluchtten naar het buitenland. De gevolgen hiervan zijn nu nog altijd merkbaar. In het westen van Wit-Rusland, dat tot de Tweede Wereldoorlog nog deel uitmaakte van Polen, zijn de mensen nog altijd religieuzer dan in het oosten.

Weinig kerkgang

De orthodoxe kerk beleefde een opleving rond 1990. De door communisten gesloten kerken gingen weer open. Maar dit betekende niet dat er ook weer veel diensten bijgewoond werden. Veel Wit-Russen worden gedoopt, en trouwen voor de kerk, maar wonen bijna nooit een dienst bij. Ongeveer 6 procent van de gelovigen gaat elke week naar de kerk. Lidmaatschap van de kerk betekent voor veel Wit-Russen dat ze er bij willen horen, het gaat ze meer om de nationale identiteit dan om het geloof. President Loekasjenko heeft dat op deze manier verwoord: ‘Ik ben een atheïst, maar een orthodoxe atheïst’.

Geen godsdienstvrijheid

Op dit moment is er in Wit-Rusland geen godsdienstvrijheid. De godsdienstwet uit 2002 verklaart alle niet geregistreerde religieuze activiteiten als illegaal. Ook als ze binnenshuis plaatsvinden. Door deze wet hebben de katholieken en protestanten veel minder rechten, en daardoor hebben deze religieuze minderheden het moeilijk in Wit-Rusland.

Lees verder

• Taal in Wit-Rusland
• Etniciteit in Wit-Rusland
• Geschiedenis van Wit-Rusland