Bloeddiamanten en tegengaan verkoop door certificatiesysteem

In een wereld zonder oorlog zou bij dezelfde beschikbaarheid van geld daar zeer veel van besteed kunnen worden aan betere doelen dan het voeren van oorlog. Veel manieren om aan dat vele geld te komen kunnen wellicht omstreden worden genoemd maar één manier spant de kroon. Die manier is diamanten delven met het doel die te verkopen en de opbrengst te besteden aan oorlogsvoering. Diamanten voor dat doel gedolven worden ook bloeddiamanten of conflictdiamanten genoemd.

Bloeddiamanten gewonnen in conflictgebieden

Bloeddiamanten worden vooral gewonnen in conflictgebieden zoals bepaalde delen van Afrika. De handel in die diamanten tegengaan is niet zo eenvoudig. Toch worden daartoe vanaf het begin van de eenentwintigste eeuw stappen ondernomen door uitgifte van oorsprongcertificaten. Door die certificaten kan worden aangegeven dat de diamanten niet in conflictzones zijn gewonnen. De controle hierop is echter moeilijk. Corruptie, fraude en smokkel zijn zeer verlokkelijk vanwege de hoge bedragen waar het bij de diamantenhandel om gaat.

Financiering van groepen rebellen en wapens

Zoals de legale handel in diamanten is ook de handel in bloeddiamanten zeer winstgevend omdat het hardste materiaal op aarde zeer gewild is voor juwelen en sieraden en ook de industrie graag gebruik maakt van het materiaal. Wereldwijd gaan er miljarden mee gepaard waarvan de handel in bloeddiamanten slechts een betrekkelijk klein onderdeel uitmaakt maar door de hoge bedragen nog zeer aanzienlijk is. De opbrengst van de bloeddiamanten wordt vooral gebruikt om groeperingen van rebellen te financieren door onder meer wapens te kopen. Op die wijze draagt de diamantenhandel indirect bij aan allerlei wreedheden.

Tegengaan verkoop van bloeddiamanten

Als reactie op de handel in bloeddiamanten en de besteding van de opbrengsten voor oorlogsgeweld werd in 2000 naar mogelijkheden gezocht om de handel te verminderen in het KPCS (Kimberley Process Certification Scheme). Dat Process werd genoemd naar de plaats waar de besprekingen daarover plaatsvonden in Zuid-Afrika en leidde tot een certificatiesysteem dat echter geen verdragsstatus kreeg. Het systeem werd in 2003 in werking gesteld.

Certificatiesysteem

Tijdens dat Process werd onderhandeld door de internationale diamantenindustrie, een aantal overheden en actiegroepen. De besprekingen leidden tot een certificatiesysteem om de handel in ruwe diamanten te controleren.

Geen verdragsstatus

Het Kimberley Process beruste echter niet op een verdragsrechtelijke basis en leidde ook niet tot de oprichting van een afzonderlijke internationale organisatie. Maar de landen die deelnemen aan het Kimberley Process moeten er uiteraard naar streven dat geen bloeddiamanten worden verhandeld en zij moeten als daar om gevraagd wordt gegevens uitwisselen.

In werking 2003

Het certificatiesysteem trad in 2003 in werking. De gezamenlijke inspanningen van de leiders van de industrie, de regeringen en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties wierpen na de inwerkingtreding van het systeem zeker hun vruchten af.

Ondersteuning Veiligheidsraad van certificatiesysteem

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties steunde door Resolutie 1459 op 28 januari 2003 het certificatensysteem en juichte het toe dat de diamantenindustrie zich vrijwillig zelf probeerde te reguleren. De resolutie houdt onder meer in dat de landen die zich er aan hebben verbonden geen diamanten uit de controversiële gebieden zullen verhandelen. Tevens werd door de Verenigde Naties er op aangedrongen dat zoveel mogelijk landen aan het Process zouden gaan deelnemen.

Gebrek aan strakke controle

Uiteraard is aan de diamant zelf niet te zien dat het een bloeddiamant is. Maar handelaren en juweliers kunnen bij het inkopen van een diamant wel vragen naar een garantie dat de diamant conflictvrij is wat kan worden aangetoond met een certificaat waar de diamant vandaan komt. De certificaten gaan mee met alle transporten van de diamanten naar alle deelnemende landen wat echter geen honderd procent garantie inhoudt dat er geen sprake meer is van het verhandelen van bloeddiamanten. Daar zou een zeer strakke controle voor nodig zijn waar het anno 2016 aan ontbreekt.

Oorlogsmisdaden gefinancierd met bloeddiamanten

Voorheen hebben de bloeddiamanten bijgedragen aan veel conflicten op het Afrikaanse continent en met name conflicten in Angola en Sierra Leone. Zo zou Charles Ghankay Taylor, de toenmalige president van Liberia, zich intensief hebben bemoeid met zijn buurland Sierra Leone en daarbij oorlogsmisdaden hebben gepleegd die hij met bloeddiamanten zou hebben gefinancierd.

Film Blood Diamond

Het onderwerp handel in bloeddiamanten en de gevolgen daarvan heeft ook aandacht getrokken van filmmakers. In 2006 verscheen een Amerikaanse film met de titel Blood Diamond. De film, geregisseerd door Edward Zwick, werd in januari 2007 genomineerd voor vijf Academy Awards met als beste acteur Leonardo DiCaprio en beste mannelijke bijrol Djimon Hounsou. De film portretteert het verscheurde land Sierra Leone met een strijd tussen de overheid en de rebellen waarbij veel burgerlijke slachtoffers zijn gevallen.

Helemaal geen handel meer?

Ondanks alle inspanningen van degenen die het goed voor hebben met het certificatiesysteem zijn er toch altijd weer critici met andere meningen over de uitwerking. Zo vinden sommigen het Kimberley Proces zelf ook corrupt en kan het systeem de handel in bloeddiamanten niet volledig tegenhouden. Maar de optie helemaal geen diamanten meer te verhandelen is natuurlijk niet haalbaar.