Leer- en kwalificatieplicht van kinderen en jongeren

In Nederland kennen we het stelsel van de leerplicht en de kwalificatieplicht. Dit betekent dat kinderen van een bepaalde leeftijd verplicht naar school toe moeten en dat scholen verplicht zijn kinderen aan te nemen die onder één van deze stelsels vallen. Hierdoor kunnen ouders met hun kinderen niet meer buiten de schoolvakanties op vakantie en zijn er regels voor buitengewoon verlof tijdens schooldagen.

Inhoudsopgave

• Leer- en kwalificatieplicht
• De schoolvakanties
• Schoolverlof in verband met andere gewichtige omstandigheden
• Ongeoorloofd verzuim en de leerplichtambtenaar

Leer- en kwalificatieplicht

Alle kinderen van vijf tot en met achttien jaar worden verplicht om naar school te gaan. Tot een leeftijd van zestien jaar heet dit de leerplicht en van zestien tot achttien jaar heet dit de kwalificatieplicht.

Kind van vier jaar

De meeste kinderen van vier jaar gaan al gelijk naar de basisschool. Zij zijn nog niet leerplichtig en daarom mag u er als ouder voor kiezen om uw kind thuis te houden. Als het kind te moe is mag u hem/haar dus ook thuis houden. Omdat er geen leerplicht is mogen ook scholen ervoor kiezen om de kinderen van vier jaar minder schooluren aan te bieden. De leerplichtambtenaar zal dan ook niet ingrijpen als het kind niet naar school gaat.

Vanaf vijf jaar

Zodra een kind vijf jaar wordt is het verplicht om naar school te gaan. Op de eerste schooldag na de maand van de verjaardag moet het kind op school zitten. Omdat het hier gaat om de leerplicht telt dit voor alle in Nederland verblijvende kinderen. Dus ook asielzoekers en nieuwkomers moeten dan op school aanwezig zijn. Scholen moeten dan ook kinderen vanaf vijf jaar volgens de verplichte aantal schooluren lesgeven. Over acht schooljaren is een basisschool verplicht de kinderen 7520 uren aan lessen aan te bieden. Dit komt neer op een gemiddelde van 940 uur per schooljaar.

Leerplicht tot zestien jaar

In het jaar dat het kind zestien wordt, moet het nog het gehele schooljaar verplicht naar school. Een officieel schooljaar duurt van 1 augustus t/m 31 juli. Als het kind minimaal twaalf volledige schooljaren naar school is geweest stopt de leerplicht. Indien een kind een jaar overslaat wordt dit alsnog gezien als een volledig schooljaar. Het kan dan dus zijn dat een kind met vijftien jaar al niet meer leerplichtig is omdat het een jaar heeft overgeslagen. Maar helemaal stoppen met school zit er voor het kind niet in. Voor het voortgezet onderwijs is er niet zozeer een verplicht aantal uren dat de kinderen op school moeten zitten, maar wel een maximaal aantal vrije dagen. Het gaat dan om vijfenvijftig vakantiedagen, vier vrije feestdagen en twaalf roostervrije dagen. De scholen bepalen zelf wanneer deze dagen zullen zijn.

Kwalificatieplicht

Jongeren tussen de zestien en achttien jaar moeten een startkwalificatie hebben om te mogen stoppen met school. Dit betekent dat hij/zij minimaal een havo- of vwo-diploma moet hebben. Als hij/zij naar het vmbo is geweest, dan moet hij/zij nog minimaal een mbo-diploma op niveau 2 halen. Om te voldoen aan deze kwalificatieplicht moet het kind volledig dagonderwijs volgen. Jongeren die op het mbo zitten mogen ook kiezen voor werken en leren. Tot drieëntwintig jaar kunnen, naast de school en de ouders, ook werkgevers een rol spelen in het behalen van de startkwalificatie. Dit kan natuurlijk door de studie te betalen of bijvoorbeeld de jongeren tijdens werktijd de tijd te geven om te studeren en alsnog hun startkwalificatie te behalen. Op het mbo en hbo gelden geen vaste vakantieperiodes. De scholen moeten zich houden aan een urennorm waar leerlingen aan moeten voldoen. Voor een mbo-opleiding staat het urennorm op 1600 uur voor 40 weken school. 1000 uren moeten hiervan lessen op school zijn of praktijkvorming. De overige 600 uren worden gezien als beschikbare uren voor huiswerk en zelfstudie. Voor het hbo zijn geen verplichte urennormen maar wel een zogenoemde studielast. Deze studielast is 60 studiepunten wat gelijk staat aan 1680 uren.

De schoolvakanties

Omdat kinderen niet buiten schoolvakanties op vakantie mogen, hebben alle scholen recht op schoolvakanties. Deze worden landelijk afgesproken. Ook wordt er gekeken naar de feestdagen en op wat voor dagen deze vallen. Zo kunnen de vakanties gemakkelijker uitgezocht en gepland worden. De kerstvakantie is eigenlijk de enige vakantie die vaststaat. Vaak is de meivakantie ook wel in dezelfde periode. Alle andere vakanties willen per jaar nog wel eens verschillen. Dit telt vooral voor de zomervakantie. Zoals hieronder ook aangegeven is de zomervakantie verdeeld over drie regio's. Het gaat dan om de regio's noord, midden en zuid. Het gaat er dan om dat per regio een week verschil zit in de zomervakantie, zodat niet het hele land in één keer op vakantie gaat. De periodes worden dan verdeeld over vroeg, midden of laat. Omdat niet een bepaalde regio steeds op hetzelfde moment vakantie kan hebben, wordt dit ieder jaar gerouleerd.

De vakanties waar het in de tabel om gaat zijn:

• Herfstvakantie
• Kerstvakantie
• Voorjaarsvakantie
• Meivakantie
• Zomervakantie

Voor de herfst- en de voorjaarsvakantie zijn het adviesdata. Dit betekent dat de scholen van deze data af mogen wijken. Daarom is het altijd van belang om de school van uw kind te vragen om de actuele data van de vakanties. De voorjaarsvakantie is vaak afhankelijk of een bepaalde school wel of niet aan carnaval doet. In het noorden wordt over het algemeen geen carnaval gevierd maar de katholieke scholen hebben wel in die periode voorjaarsvakantie terwijl de overige scholen dit een week eerder of later hebben. In 2017 is de meivakantie één week. 5 mei zit hier niet bij. Scholen mogen er voor kiezen om in deze meivakantie twee weken vakantie te geven.

Overzicht vakanties schooljaar 2019/2020

Noord

• Herfstvakantie: 19 oktober t/m 27 oktober
• Kerstvakantie: 21 december t/m 5 januari
• Voorjaarsvakantie: 15 februari t/m 23 februari
• Meivakantie: 25 april t/m 3 mei
• Zomervakantie: 4 juli t/m 16 augustus

Midden

• Herfstvakantie: 19 oktober t/m 27 oktober
• Kerstvakantie: 21 december t/m 5 januari
• Voorjaarsvakantie: 22 februari t/m 1 mei
• Meivakantie: 25 april t/m 3 mei
• Zomervakantie: 18 juli t/m 30 augustus

Zuid

• Herfstvakantie: 12 oktober t/m 20 oktober
• Kerstvakantie: 21 december t/m 5 januari
• Voorjaarsvakantie: 22 februari t/m 1 maart
• Meivakantie: 25 april t/m 3 mei
• Zomervakantie: 11 juli t/m 23 augustus

Overzicht schoolvakanties schooljaar 2020/2021

Noord

• Herfstvakantie: 10 oktober t/m 18 oktober
• Kerstvakantie: 19 december t/m 3 januari
• Voorjaarsvakantie: 20 februari t/m 28 februari
• Meivakantie: 1 mei t/m 9 mei
• Zomervakantie: 10 juli t/m 22 augustus

Midden

• Herfstvakantie: 17 oktober t/m 25 oktober
• Kerstvakantie: 19 december t/m 3 januari
• Voorjaarsvakantie: 20 februari t/m 28 februari
• Meivakantie: 1 mei t/m 9 mei
• Zomervakantie: 17 juli t/m 29 augustus

Zuid

• Herfstvakantie: 17 oktober t/m 25 oktober
• Kerstvakantie: 19 december t/m 3 januari
• Voorjaarsvakantie: 13 februari t/m 21 februari
• Meivakantie: 1 mei t/m 9 mei
• Zomervakantie: 24 juli t/m 5 september

De voorjaarsvakantie en de meivakantie zijn indicaties. Scholen mogen hier van afwijken en zelf hun vakanties kiezen. Het is dus altijd verstandig om de schoolkalender van de desbetreffende school erbij te houden.

Voorwaarden vakantieverlof buiten de schoolvakanties

Als u met uw kind buiten de schoolvakanties op vakantie wilt, moet u een verzoek indienen bij de directeur van de school. Dit verzoek wordt ook wel beroep op vrijstelling genoemd. Dit verzoek moet minimaal acht weken voor de desbetreffende vakantie ingediend zijn. Onder de volgende voorwaarden kan er een verzoek ingediend worden:

• De vakantie kan niet in de schoolvakanties plaatsvinden door uw beroep of het beroep van uw partner. Denk hierbij aan seizoenswerk en banen met piekdrukte tijdens schoolvakanties.
• Het verlof valt niet in de eerste twee weken na de zomervakantie.
• Het gaat om een gezinsvakantie van maximaal tien schooldagen.

De directeur bepaalt aan de hand van dit verzoek of er toestemming wordt gegeven. De directeur kan u indien gewenst vragen om een werkgeversverklaring of zelf contact opnemen met de werkgever. In sommige gevallen zal de directeur advies vragen van de leerplichtambtenaar.

Schoolverlof in verband met andere gewichtige omstandigheden

Natuurlijk zijn er ook situaties die buiten de schoolvakanties om gaan maar wel van belang zijn. Sommige worden van te voren gepland en anderen kunt u gewoon niet voorkomen. Deze onvoorziene situaties zijn natuurlijk altijd mogelijk. Voor onderstaande situaties mogen de ouders een verzoek indienen bij de directeur van de school om vrij te krijgen. Denk er wel om dat ook dit verzoek zo'n acht weken voor de verlofdag bij de directeur binnen moet zijn. Voor de onvoorziene situaties telt dat natuurlijk niet. Een ziekte of overlijden kun je niet acht weken van te voren weten.

• Verhuizen.
• Huwelijk van ouders of familie.
• Ernstige ziekte van ouders of familie. (Het aantal dagen dat het kind met verlof mag bepaalt de directeur.)
• Overlijden van ouders of familie.
• Viering van een jubileum op het werk van ouder of familie, bijvoorbeeld 25 jaar werkzaam.
• Viering huwelijksjubileum, zoals het 25-jarig jubileum.

Ongeoorloofd verzuim en de leerplichtambtenaar

Als er geen verzoek wordt ingediend voor vrije dagen buiten de schoolvakanties, wordt dit gezien als ongeoorloofd verzuim. Ook als er wel een verzoek is ingediend maar door de directeur niet wordt goedgekeurd en u besluit alsnog met uw kind weg te gaan, wordt dit gezien als ongeoorloofd verzuim. Elke directeur is dan verplicht om dit incident direct te melden bij de leerplichtambtenaar. Deze leerplichtambtenaar besluit daarna aan de hand van de gegevens van de directeur of er een proces-verbaal wordt opgesteld tegen de ouders.

Verzuimloket

Op de basisschool wordt de leerplichtambtenaar en de directeur op de hoogte gesteld. Voor scholen in het voortgezet en beroepsonderwijs is er een verzuimloket opgericht door het DUO (Dienst Uitvoerend Onderwijs). Als het kind in vier weken meer dan 16 lesuren heeft verzuimd dan moet dit doorgegeven worden aan het verzuimloket. Een leerplichtambtenaar gaat de zaak dan overnemen en bestuderen. Als er nog geen besluit is genomen door de leerplichtambtenaar en het kind is in de volgende vier weken weer meer dan 16 lesuren afwezig dan moet er opnieuw een melding van gemaakt worden in het verzuimloket.

Boetes

Als de leerplichtambtenaar heeft vastgesteld dat er inderdaad gespijbeld wordt, dan kunnen er boetes opgelegd worden. Al deze maatregelen worden via een rechter vastgesteld. Als een leer- of kwalificatieplichtige niet staat ingeschreven op een school wordt dit gezien als absoluut verzuim. Er wordt dan een proces-verbaal opgemaakt en een rechter besluit hierna wat de straf zal zijn. Straffen voor zowel spijbelen als absoluut verzuim kunnen zijn:

• Kinderbijslag stopzetten: de leerplichtambtenaar kan er voor kiezen om de SVB (Sociale Verzekeringsbank) in te lichten over het schoolverzuim. Deze kan dan de kinderbijslag stopzetten. Deze maatregel is er alleen voor zestien- en zeventienjarige jongeren die geen startkwalificatie hebben.
• Geldboete: voor leerlingen boven de twaalf jaar kan de leerplichtambtenaar geldboetes opleggen. Dit kan zowel aan het kind als aan de ouders. Deze boete is maximaal € 3900,- (mei 2016)
• Taakstraf: voor jongeren tot zestien jaar kan de leerplichtambtenaar een taakstraf op laten leggen.
• Gevangenisstraf: in hele ernstige gevallen kan de rechter kiezen voor een gevangenisstraf met proeftijd opleggen aan de kinderen en/of de ouders.

Lees verder

• Kinderen en identificatieplicht
• Wat is de Algemene Kinderbijslagwet?