Geluid en regelgeving, niet alleen kwestie van decibellen

Geluiden werden eeuwenlang zonder problemen als passend in hun omgeving geaccepteerd. Zelfs bij de opkomst van de industrialisering en het lawaai van machines dat daarmee gepaard ging leek het voor de werknemers heel gewoon van ’s morgens tot ’s avonds in het lawaai door te brengen. Maar dat veranderde later onder invloed van de vakbonden. Er kwam regelgeving voor geluid die er op was gebaseerd dat er (bij het voldoen aan de regelgeving) geen gehoorschade meer zou plaatsvinden. Die regelgeving ging in principe uit van het aantal decibellen dat geluid veroorzaakt. Maar daarnaast bestaat ook een beleving van geluid.

Lawaai en andere terminologie

Termen die met de algemene term “geluid” te maken hebben geven elk een aspect van geluid weer. Zo wordt onder “lawaai” harde geluiden verstaan waar toehoorders een negatieve beleving bij hebben. Een specifieke eigenschap van geluid wordt aangeduid als “ruis” waarbij een bepaalde toonhoogte ontbreekt. Een “toon” is een klank met een bepaald aantal trillingen en heeft ook een relatie met andere tonen waarmee een melodie wordt gevormd. Bij de term “klank” is er sprake van regelmatige trillingen die een prettige ervaring opleveren. Als gesproken wordt over “klankkleur” wordt daarmee de karakteristieke eigenschap van een klank bedoel zoals bijvoorbeeld een trompetklank of een bepaald stemgeluid.

Regelgeving op situaties gebaseerd

Om te voorkomen dat mensen gehoorschade oplopen van bepaalde geluiden zijn momenteel richtlijnen en regels tot in detail vastgelegd in de wetgeving. Daarbij zijn de grenzen die de overheid heeft bepaald, ten aanzien van het produceren van geluid, afhankelijk gesteld van de situatie waarin de geluiden zich voordoen. In de avond en nacht gelden daarom andere regels dan overdag met als uitgangspunt dat het ’s nacht stiller moet zijn.

Ook gemeentelijke regelgeving

Ook is in de normstelling meegenomen of een bepaald geluid wel op die plek of in die omgeving thuishoort. Zo is het geluidsniveau van tachtig decibel acceptabel in een concertzaal maar is eenzelfde aantal decibellen, veroorzaakt door verkeerslawaai, dermate hinderlijk dat dit niet acceptabel is. Naast de wetgeving door de rijksoverheid kunnen ook gemeenten regels opstellen en bijvoorbeeld gebieden aanwijzen waar een hoger niveau van geluid acceptabel is. Ook kunnen de regels dan afhankelijk zijn van situaties zoals bijvoorbeeld natuurgebieden of horeca gelegenheden.

Overtreffing van natuurgeluiden door mensen veroorzaakt

Eeuwenlang was het zo dat de geluiden van mensen die van de natuur niet konden overtreffen. Maar dat veranderde halfweg de negentiende eeuw met uitzondering van af en toe een donderklap die luider klonk dan wat mensen veroorzaakten. Later konden de door de mens geproduceerde geluiden, zoals die van opstijgende vliegtuigen en andere machinerieën, de decibellenwedstrijd met een brullende leeuw best aan.

Elektronisch versterkte muziek met veel decibellen

Maar terwijl geluidsoverlast lange tijd voornamelijk door machines werd veroorzaakt gebeurt dat tegenwoordig dikwijls door muziek. Door de ontwikkeling van de versterkingsapparatuur voor geluid is muziek de laatste tientallen jaren steeds meer de belangrijkste veroorzaker van gehoorschade geworden. Dat geldt vooral voor jongere mensen. De elektronisch versterkte muziek in uitgaansgelegenheden en bij popconcerten wordt regelmatig op maximale sterkte ten gehore gebracht. Dit terwijl musici zich eigenlijk vooral bezig zouden moeten houden met de schoonheid van de klanken en de luisteraars moeten behoeden voor gehoorproblemen.

Hinderbeleving en acceptatiegrenzen

Meetsystemen zijn in het algemeen gebaseerd op het aantal decibellen wat wordt geproduceerd. Een andere meetmethode zou zijn om uit te gaan van de beleving van mensen en die in waarden te vatten als meetinstrument. In de Nederlandse gemeente Oss is dat initiatief opgepakt en een index ontwikkeld die mede gebaseerd is op de hinderbeleving en de grenzen van acceptatie van geluid. Die beleving en acceptatie is gebaseerd op een enquête onder de inwoners welke daarmee de belangrijkste pijler van de index is. Het zijn dan niet langer alleen de decibellen die bepalen of het geluidsniveau acceptabel is maar ook de beleving van de toehoorders.

Lees verder

• Geluidsoverlast en problemen met gezondheid