Dwangneurose: test en herkennen

Dwangneurose: herkennen, test en dwangneurose bij kinderen. Een dwangneurose is het uitvoeren van dwangmatige handelingen of het telkens terugkeren van dwanggedachten of beelden. Er is niet te ontsnappen aan deze gedachten, beelden of impulsen. Hoe herken je een dwangneurose?

Wat is een dwangneurose?

Een dwangneurose wordt ook wel Obsessive-Compulsive Disorder; oftewel Obsessieve-Compulsieve Stoornis genoemd, afgekort OCD. Een dwangneurose valt onder de neurotische ziektebeelden. De patiënt heeft last van dwangverschijnselen. Iemand met een dwangneurose wordt een dwanger genoemd. Een dwangneurose wordt onderverdeeld in de angststoornissen.

Hoe voelt een dwangneurose aan?

Iedereen heeft wel eens de gedachte had van: “stel ik rij nu tegen die boom aan, of ik spring nu van dit dak, of ik ga nu iemand aanvallen...” dit zijn gedachten die zomaar ineens bij je opkomen en heel vervelend zijn. Deze gedachten verdring je naar de achtergrond omdat je niet aan zulke dingen wilt denken.

Bij mensen met een dwangneurose kan er sprake zijn van dit soort gedachten, die telkens weer terug blijven komen. Dit zijn dwanggedachten. Om aan die gedachten te kunnen ontsnappen, voert men dwangmatige handelingen uit. Enerzijds uit angst dat de gedachten ook echt uitgevoerd gaan worden, anderzijds om rust in het hoofd te kunnen vinden.

Dwanghandelingen en dwanggedachten komen dus vaak gelijktijdig voor, maar sommige mensen hebben ook alleen maar last van dwanggedachten of dwanghandelingen. Dwanghandelingen is het dwangmatig uit voeren va handelingen zoals poetsen, de handen wassen, deurknoppen aanraken, en zo zijn er heel veel dwangmatige handelingen die voorkomen, soms tot de vreemdste dingen aan toe.

Bij wie komt dwangneurose voor?

Een dwangneurose kan bij iedereen voorkomen, van jong tot volwassenen, maar begint vaak al op jonge leeftijd, nog voor de puberteit, tijdens de puberteit of vlak daarna. Doordat de behandeling vaak moeizaam verloopt of een dwangneurose niet herkend wordt, lopen veel volwassenen met een dwangneurose rond. Gemiddeld krijgt 2 tot 3 procent van de bevolking ooit een dwangneurose.

Wat zijn dwangverschijnselen?

Dwangverschijnselen zijn bijvoorbeeld obsessies, waarbij woorden, gedachten of voorstellingen telkens weer terg keren in het bewustzijn. Het is moeilijk om deze gedachten te negeren.

Dwanghandelingen bestaan uit herhalingsdwang of controledwang, ceremoniële handelingen of dwangmatige rituele handelingen. Controledwang is bijvoorbeeld het tienmaal controleren of de buitendeur wel is afgesloten. Ceremoniële handelingen is bijvoorbeeld een hele ceremonie tijdens het naar bed gaan, die uitgevoerd moet worden. ook het continue willen wassen van een voorwerp of de handen valt onder de dwangneurose.

Naast een dwangneurose bestaat er ook nog de dwangneurotische karakters. Dit zij mensen die een neurotische ontwikkeling vertonnen waarbij perfectionisme, overmatige netheid of een sterke neiging tot kritiek of zelfkritiek centraal staat. Deze eigenschappen zijn in het karakter opgenomen, waardoor er minder sprake is van een negatief gevolg in het maatschappelijke en sociale leven.

Test: heb ik een dwangneurose?

De volgende vragen dienen zo eerlijk mogelijk beantwoord te worden met ja of nee:

1. Is er sprake van dwanggedachten/beelden of van impulsen die meerdere malen per dag verschijnen?
2. Zijn deze dwanggedachten of impulsen moeilijk te negeren?
3. Ervaar je deze gedachten of impulsen als hinderlijk?
4. Voer je bepaalde handelingen uit om te ontsnappen aan de dwanggedachten?
5. Heb je al meer dan drie maanden last van dwangmatig gedrag of gedachten?

Wanneer minstens vier van de vijf antwoorden met ja worden beantwoord, dan kan men in de richting van een dwangneurose gaan zoeken. Helaas wordt vaak de verkeerde diagnose gesteld bij ander onderzoek, omdat bovenstaande verschijnselen ook kunnen voorkomen bij o.a. depressie, fobie, dwangmatige persoonlijkheid, schizofrenie of verslaving. Het is daarom belangrijk om alle factoren op een rijtje te zetten:

• Wanneer treedt het dwangmatig gedrag of de gedachte op?
• Sinds wanneer is dit gedrag of gedachten ontstaan?
• Wat voor een invloed heeft dit op het sociaal en maatschappelijk leven van de patiënt?
• Is er sprake van een depressie of een andere neurotische aandoening?

Aan de hand van de diagnose kan er een behandelplan worden opgesteld. Deze bestaat uit therapie en/of medicijnen. Meestal vullen beiden elkaar goed aan. Hiermee zijn goede resultaten te bereiken. Echter, een deel van de mensen komt nooit van de dwangneurose af. Men moet hiermee leren leven, maar vooral ook de omgeving.

Film over dwangneurose

Een perfecte verfilming van iemand met een obsessieve-compulsieve stoornis zet Jack Nicholson neer in de film "As good as its gets".

In de film "Vincent Will Meer" gaat een jongeman met het syndroom van Gilles de la Tourette op reis met een vrouw die lijdt aan een dwangneurose.