Lone wolves, eenlingen die tot gruweldaden in staat zijn

Het zal niemand ontgaan zijn: op vrijdag 22 juli 2011 heeft in Noorwegen slechts één persoon in een paar uur tijd een eind gemaakt aan het leven van tenminste zeventig mensen. Aanvankelijk werd er gedacht dat het zou gaan om een terroristische aanslag, gepleegd door meerdere daders. Deze persoon, Anders Breivik, heeft echter alleen gehandeld. Een actie van een individu, die daarom ook wel een ‘lone wolf’ genoemd wordt.

Recente schietpartijen

Voorbeelden zijn er genoeg: bijvoorbeeld de schietpartij in het Duitse Ehrfurt, april 2002 waarbij er 18 mensen werden gedood staat bij velen nog in het geheugen. In juni 2010 schiet een Britse taxichauffeur 12 mensen en zichzelf dood. Recenter in januari 2011 worden er 6 mensen neergeschoten in het Amerikaanse Tuscon, Arizona. Hierbij raakt congreslid Gabrielle Giffords zwaargewond. In Nederland moet men nog steeds van de schrik bekomen van het bloedblad dat Tristan van der Vlis op 9 april 2011 in Alphen aan den Rijn veroorzaakte.

Wie zijn de lone wolves?

Daders die dergelijke bloedbaden op hun geweten hebben worden lone wolves genoemd, omdat ze zelfstandig opereren. Wie deze lone wolves zijn is moeilijk te zeggen, want het kan iedereen zijn. Het kan je buurman zijn, een klasgenoot of een collega… Over het algemeen zijn het echte ‘loners’, einzelgängers die meestal een onopvallend teruggetrokken bestaan leiden. In ieder geval zijn het vaak mensen van wie je het totaal niet zou verwachten. Eén persoon kan ineens letterlijk de wereld op zijn kop zetten.

Psychisch gestoord?

Over het algemeen wordt er na onderzoek vaak naar buiten gebracht dat de daders psychisch problemen hebben. Deze problemen kunnen variëren van eenzaamheid, onverwerkte pijn uit het verleden (bijvoorbeeld bij jarenlange slachtoffers van pesterijen) tot verslaving aan verdovende middelen of psychiatrische problemen als schizofrenie. Ook komt het vaak voor dat de daders handelen uit extreme (politieke) overtuigingen, of uit onvrede met de eigen situatie.

Tijdbom

Vaststaat dat veel van de daders in een sociaal zwakkere positie zitten en hierdoor vaak een soort van tijdbom zijn. Er is bij het merendeel sprake van jarenlange depressies, labiliteit of eenzaamheid. Meestal is er een aanleiding waardoor ze worden getriggerd; dit kan het zakken voor een examen zijn of een relatie die wordt verbroken. De dader komt dan onder zoveel druk te staan, dat dit op een of andere manier geuit moet worden.

Signalen

Natuurlijk blijft het gissen naar de motieven van de daders en is het niet mogelijk om bepaalde factoren als oorzaak voor dergelijke incidenten aan te wijzen. Was het maar waar, dan kon er op tijd ingegrepen worden en zou de wereld veel bloedige moordpartijen bespaard zijn gebleven. Wel is het belangrijk dat de omgeving alert reageert op signalen. Het blijkt dat bij een aantal incidenten de omgeving van de dader herhaaldelijk heeft gedacht dat het niet goed ging met die persoon. Soms doen daders 'aankondigingen' op weblogs of sociale media als facebook of twitter. De pleger van de aanslag op Koninginnedag in Apeldoorn schijnt zelfs op zijn werk gezegd te hebben dat ze ‘nog van hem zouden horen’ en dat hij beroemd zou worden.

Je zou wel een heel sterk psychologisch inzicht moeten hebben om te weten wat iemand van plan is en zo een hoop ellende te voorkomen. Want laten we eerlijk zijn; wie verwacht nu dat iemand in staat is om zoveel levens te in één klap te beëindigen?