Identiteitsontwikkeling: persoonlijke en sociale identiteit

Een mens is doorheen zijn leven op zoek naar een positief zelfbeeld en de daarmee gepaard gaande goede zelfwaardering. Zelfwaardering ontstaat niet zomaar, het is iets dat voortvloeit uit sociale en persoonlijke ontwikkeling. Ieder mens heeft een zekere behoefte aan een positief zelfbeeld en zal daarom stappen ondernemen om via een persoonlijke en sociale identiteit uit te groeien tot een volwaardig persoon. Dit kan er ook toe leiden dat iemand een identiteitscrisis ontwikkelt. De midlifecrisis is hierbij bekend.

Identiteitsontwikkeling

Identiteitsontwikkeling is het ontwikkelen van een persoonlijke en sociale identiteit, met als doel de zelfwaardering te verhogen.

Persoonlijke identiteit

Een persoonlijke identiteit kan men voor een deel zelf beïnvloeden, door kansen die zich in het leven aanbieden optimaal te benutten. Uiteraard heeft niet iedereen dezelfde mogelijkheden en ontplooiingskansen en worden mensen in hun ontwikkeling vaak getroffen door overmacht (bv. slechte opvoeding, ziekte, serieuze tegenslagen... ), maar wanneer iemand zich kan inzetten voor hetgeen hij graag wilt bereiken in het leven en hier dan ook in slaagt, zal dit een enorme boost betekenen voor de ontwikkeling van de persoonlijke identiteit van die persoon. Een treffend voorbeeld hiervan is iemand die zal studeren om een zo hoog mogelijk diploma te behalen en zo zijn persoonlijke status kan verhogen. Door het bereiken van deze doelstelling, zal die persoon een beter zelfbeeld verkrijgen. Op die manier wordt zijn zelfwaardering gevoed.

Sociale identiteit

Een sociale identiteit wordt op een heel andere manier gevormd. Het behoren tot een groep staat hier centraal. Mensen putten moed uit het feit dat ze ergens bijhoren. Het ergens bijhoren speelt voor hen een belangrijke rol inzake een goede zelfwaardering en beïnvloed hun zelfbeeld. Met ergens bijhoren wordt hier wel bedoeld dat die persoon daadwerkelijk een goede band heeft met zijn groepsleden, met name een zeer persoonlijke band. Iemand die veel collega's heeft op het werk, maar geen verbondenheid heeft als groep, zal zijn sociale identiteit minder ontwikkelen dan een echt groepje vrienden dat aan elkaar hangt. Vaak typerend voor zo een hechte groep is dat ze dan mensen die niet tot hun groep horen als 'minder goed' zullen aanzien. Dit staat ook allemaal in het teken van de positievere zelfwaardering. Door anderen als minder te beschouwen, verhogen ze kunstmatig hun sociale identiteit.

De identiteitscrisis

Jongvolwassenen

Jongvolwassenen die hun leven gaan moeten vormgeven, vertrekken onder de vleugels van hun ouders naar een zelfstandige toekomst. Wanneer deze jongeren zichzelf gaan confronteren met het feit of ze zich wel al genoeg ontplooid hebben, en wat ze in vergelijking met anderen al gepresteerd hebben, kan het zijn dat ze zeer somber gaan reageren en van zichzelf vinden dat hun persoonlijkheid nog onvoldoende vaststaat. Ze komen in een heuse onzekerheid terecht. Zeker wanneer er van hen verwacht wordt dat ze nu hun leven gaan moeten vormgeven en niet meer zoals toen ze jong waren konden terugvallen op hun ouders.

De midlifecrisis

Bij een midlife crisis evalueren we hoe we ons doorheen het leven ontwikkeld hebben en wat we eigenlijk anders wouden gezien hebben. Op dat moment hebben we een versterkt tijdsbesef. We beseffen dat we reeds in de helft van ons leven zitten en dat ons levensverhaal reeds voor een zeer groot deel gevormd is. Het is inzake dat 'gevormd' zijn en het besef van wat we toch liever anders hadden gezien, dat ervoor kan zorgen dat een mens opeens rare stoten begint uit te halen en niet in het minst teruggrijpt naar zaken van vroeger. Het is de gedachte aan het feit dat we vroeger nog een hele levensweg konden ondergaan die misschien anders en beter kon gelopen zijn dan met het leven 'waarmee men nu opgescheept zit en verder moet', wat er naar teruggrijpen zo aantrekkelijk maakt.