Mentale modellen

Om problemen op te lossen maakt de mens gebruik van allerlei theorieën. Deze theorieën worden zogenaamde 'naïeve theorieën' genoemd over hoe dingen werken, ook wel mentale modellen.

Mentale modellen

Naïeve theorieën, ofwel mentale modellen zijn gehelen van intuïties, kennis en overtuigingen die de mens bezit over een bepaald onderwerp en die helpen een onderwerp te begrijpen. Ook worden deze modellen gebruikt om over een onderwerp na te denken en voorspellingen te maken. Een mentaal model is in feite een schema dat gebruikt wordt om herinneringen uit het geheugen naar boven te halen. Het is echter meer dan een schema, het is een voorstelling over de werking van dingen, en hoe de wereld in elkaar zit. In principe is een mentaal model dus een combinatie van een schema en parate kennis.

Opgroeien

Naar mate kinderen groeien en ouder worden, worden mentale modellen ingewikkelder. Piaget heeft dit fenomeen onderzocht in relatie tot geluid. Hij denkt dat 4- tot 5-jarigen denken dat er niets gebeurd tussen een voorwerp dat een geluid produceert en de oren van de persoon die het hoort. Voor een 6-jarige is dit al anders, zij denken dat geluiden in een voorwerp blijven als zij niet gehoord worden, als ze wel gehoord worden springen zij uit het voorwerp naar het oor, om vervolgens terug te keren naar het voorwerp. Vanaf 7-jarige leeftijd is het kind in staat op te merken dat geluid zich naar alle kanten beweegt vanaf de oorsprong, vanaf ongeveer 11 jaar beseft een kind dat geluid iets is wat door de lucht beweegt en het gevolg is van trillingen. Later onderzoek heeft aangetoond dat Piaget zijn bevindingen grotendeels juist waren,

Volwassenen

Bij volwassenen zijn mentale modellen meer ingewikkeld en uitgebreid, echter ook dan zijn mentale modellen niet altijd juist. Dit is aangetoond door onderzoeken met betrekking tot mentale modellen en fysica. Ook in het dagelijks leven is er veel sprake van onjuiste mentale modellen, bijvoorbeeld een mentaal model over antibiotica. Veel mensen zijn ervan overtuigd dat het niet erg is om met antibiotica te stoppen als de symptomen beginnen te verdwijnen, echter zijn dan de bacteriën nog niet vernietigd. Een ander voorbeeld is de werking van de centrale verwarming. Veel mensen hebben de veronderstelling dat de boiler harder of zachter gaat branden bij het veranderen van de thermostaat. De boiler brandt echter altijd even hard, tot de juiste temperatuur bereikt is.

Realistische mentale modellen

Iedereen heeft dus mentale modellen om problemen op te lossen en de werkelijkheid te begrijpen. Zoals hierboven genoemd zijn deze mentale modellen lang niet altijd juist. Bij experts over een onderwerp is de juistheid groter, zij zullen de realiteit beter benaderen dan iemand die minder van het desbetreffende onderwerp afweet. Het is echter wel van belang kennis op te doen van de mentale modellen van beide groepen, experts en niet-experts.