Dracula, de vampier uit Oost-Europa

Van oorsprong huist de vampier in Oost-Europa. De vampierverhalen ontstonden in het begin van de 16de eeuw in Roemenië en Hongarije. Het woord vampier is een Slavische uitdrukking, die tot 1730 niet in de Westeuropese talen voorkwam.

Verspreiding van vampierverhalen

Omstreeks 1730 deden talloze verhalen over vampiers de ronde in Oost-Europa. Reizigers verspreidden het vampierverhaal verder over heel Europa. Zo kwam het dat in de 19de eeuw vampiers de hoofdrol speelden in de meest verkochte griezelverhalen. Zelfs grote dichters zoals Byron, Goethe en Baudelaire hebben het onderwerp 'vampier' aangeroerd. Het was echter de Engelse schrijver Bram Stoker die de draad van oude vampierverhalen weer opnam en die weefde door zijn griezelroman over de grafelijke vampier in Transsylvanië. Bram beweerde dat zijn verhaal hem werd ingegeven door een nachtmerrie, die hij had na het eten van te veel krab. Hij verwierf wereldfaam met zijn werk Dracula. Het boek werd in 1897 uitgegeven en sloeg meteen aan. Sindsdien heeft Bram's graaf Dracula door vele films, toneelstukken en boeken gedoold. De huidige voorstelling van een vampier is te danken aan dit werk.

Voorbereiding

Bram Stoker laat zijn verhaal zich afspelen in Transsylvanië. Al was hij er zelf nooit geweest, toch begint zijn verhaal met een beschrijving van dat land. Om zich voor te bereiden maakte hij een grondige studie van reisgidsen en boeken over dat gebied. Daardoor komt er in Dracula ook veel oorspronkelijke Slavische volkscultuur voor. Dat Bram Transsylvanië als vaderland voor Dracula heeft gekozen is niet zo vreemd. Het schept de sfeer die hij wilde oproepen. De nevel, de boeren in hun kleurige klederdracht, de houten kruisbeelden bij de Borgo-pas bestaan nog steeds zoals Bram ze beschreven heeft. Bran Castle met zijn torens en kantelen lijkt regelrecht in het verhaal van Dracula thuis te horen. Al liet Bram Dracula op de Borgo-pas wonen, waar geen burcht of kasteel heeft gestaan, toch wordt Bran Castle nu bezocht door toeristen, die belangstelling voor vampierverhalen hebben. In Roemenië en Hongarije hoorden verhalen over vampiers tot het alledaagse leven. Zelfs dominee Montague Summers, die een belangrijke deskundige is op het gebied van vampirisme, schreef: "Het geloof en bijgeloof in de vampier, dat over heel Europa heerst, heeft in Roemenië het krachtigst wortel geschoten". De vroomheid en het bijgeloof van de boerenbevolking waren een vruchtbare bodem voor vampiergeschiedenissen.

Varney de Vampier

Bram Stoker schreef niet het eerste opzienbarende werk rond het eeuwenoude vampier-thema. Bijna vijftig jaar eerder verscheen er een reeks verhalen over Varney de Vampier, een eindeloos drama in 220 bedrijven. Deze Engelse boekjes werden 'stuiver-griezels' genoemd, omdat ze luguber waren en een stuiver kostten. Dikwijls werden de prenten in meer dan één uitgave gebruikt.

Het wezen en de voorstelling ervan

Dikwijls stellen mensen zich een vampier voor als een bleek en uitgemergeld wezen. Maar dat beeld klopt niet helemaal. Immers na zijn bloederig feestmaal heeft de vampier weer kleur en volle, rode lippen. Echter het beeld van de vampier, glimmend van het bloed is nog griezeliger.

Autoriteiten hechten geloof aan de vampier

Vroegere autoriteiten op het gebied van vampirisme (onder wie de Franse monnik Dom Augustin Calmet) waren geneigd echt in het bestaan van vampiers te geloven. Dom schreef in 1746 een van de eerste wetenschappelijke verhandelingen over vampiers. Hij schreef daarin: "er wordt gezegd, dat gestorven mensen uit hun graven komen. Dat hun stemmen gehoord worden, dat ze ronddolen om mens en dier te verwonden en hun bloed te drinken. Dit maakt hun slachtoffers onwel en veroorzaakt ten slotte de dood. Het is onmogelijk zich van de vampier te bevrijden, tot het lijk wordt opgegraven, met een scherp voorwerp wordt doorboord, het hoofd wordt afgehakt en het hart wordt uitgerukt of tot as wordt verbrand. Het schijnt onmogelijk om het geloof dat deze verschijningen uit hun eigen graven te voorschijn komen, niet te onderschrijven".

Jean-Jacques Rousseau

Ook andere bekende schrijvers twijfelden niet aan het bestaan van vampiers. Jean-Jacques Rousseau, de beroemde Franse filosoof uit de 18de eeuw, verklaarde: "als er in de wereld iets vaststaat, is het wel het bestaan van de vampier. Niets ontbreekt: officiële rapporten, getuigeverklaringen van betrouwbare personen, van chirurgen, van priesters en van juristen, het rechtskundig bewijsmateriaal is overvloedig".