Borderline / BPS

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis. Borderline wordt ook wel BPS (Borderline PersoonlijkheidsStoornis) genoemd. In Nederland lijden er naar schatting 100.000 mensen aan deze psychische aandoening. Dit is minder dan 1% van de totale bevolking. Waarschijnlijk zijn er veel meer borderliners, maar deze krijgen niet de behandeling voor borderline, maar voor depressies en angsten. Borderline is te genezen,maar in de meeste gevallen blijven bepaalde verschijnselen wel in lichtere mate aanwezig.

Wat is Borderline / BPS?

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis en daarmee een erkende psychische aandoening. Mensen met borderline zijn vaak onvoorspelbaar. Ze hebben last van sterke stemmingswisselingen en veranderen vaak voortdeurend van gedachten. Hun zelfbeeld kan van het een op het andere moment totaal anders zijn, wat de stemming dan weer beinvloed. Borderliners zijn erg impulsief en kunnen erg extreem reageren op situaties. Ze denken vaak enkel zwart-wit en er is geen tussenweg. Door de voortdurende veranderingen in de stemming, de gedachten en het gedrag hebben zij moeite relaties te onderhouden, welke ook voortdurend wisselen. Borderliners kunnen niet vasthouden aan een mening, een idee of een gevoel over zichzelf, over anderen of over bepaalde situaties.

Naar schatting leven er ca. 100.000 mensen in Nederland met borderline. Dit zijn enkel de personen die de diagnose borderline hebben gekregen. Borderline kent veel bijverschijnselen, als angsten en depressies. Veel mensen worden voor deze bijverschijnselen behandeld en krijgen nooit de diagnose van borderline. Bij deze personen wordt de aandoening dus niet herkend. Borderline komt veel voor bij mensen die opgenomen zijn (geweest) in een instelling voor psychische problemen en verslavingen. Onder de opgenomen patienten met een verslaving werd bij ongeveer 22% de diagnose borderline gesteld. Bij de psychiatrische patienten is dit ongeveer 45%. De cijfers hierover lopen erg uiteen. Dit heeft vooral te maken met de verschillende methodes die instellingen aannemen.

Bij een goede behandeling kan borderline overgaan, maar dit geldt niet voor alle gevallen. Van alle patienten die opgenomen zijn (geweest) kon bij 40% van hen na 3 jaar worden vastgesteld dat zij officieel geen borderline meer hadden. Wel blijven er in sommige gevallen verschijnselen aanwezig, dan wel in veel mindere mate. Ook het risico op zelfdoding, wat onder borderliners veel voorkomt, neemt af. De relaties en de stemmingen worden stabieler, zeker naar mate de borderliner ouder wordt. Mensen die altijd borderline houden zijn ook op oudere leeftijd beter in staat de aandoening onder controle te houden.

Verschijnselen van borderline

Borderline kent veel verschillende verschijnselen. Hierdoor zijn ook alle borderliners anders van elkaar en kunnen zij niet in 'een hokje' geplaatst worden. Mensen die lijden aan borderline hebben minimaal 5 van de hierna genoemde verschijnselen.

• Sterk wisselende stemmingen en reacties op bepaalde situaties. Wisselend gedrag.
• Angst om alleen gelaten te worden. Krampachtig vasthouden aan een relatie, om te voorkomen verlaten te worden. Ook krampachtig gedrag wat dit betreft wanneer ze alleen denken aan het feit dat iemand weg kan gaan.
• Verwonden van het eigen lichaam, dreigen met zelfdoding of zelfbeschadiging, pogingen tot zelfdoding.
• Extreem impulsief gedrag.
• Misbruik van drugs of alcohol, vreetbuien, veel wisselende seksuele contacten, geldverspilling, roekeloos in het verkeer.
• Een sterk wisselend gevoel en idee over zichzelf. Sterk wisselend zelfbeeld.
• Relaties worden erg intens beleefd, maar zijn ook erg instabiel. Een relatie kan van geweldig naar slecht beoordeelt worden in een tijdsbestek van een paar minuten.
• Enkel zwart-wit gedachten. Iets is heel goed of heel slecht en er zit niets tussenin. Wel kan het van heel goed naar heel slecht gaan, of andersom, in een paar minuten tijd.
• Een blijvend en continue aanwezig gevoel van leegte.
• Aanvallen van depressies, angst, prikkelbaarheid en somberheid. Deze aanvallen duren minimaal een paar uur tot hoogstens een paar dagen.
• Woedeaanvallen of driftbuien. Een constant gevoel van woede. Geen controle over boosheid en vaak betrokken raken bij vechtpartijen.

Oorzaak van borderline

Er is nooit wetenschappelijk vastgesteld dat borderline een oorzaak moet hebben. wel is vastgesteld dat bepaalde mensen een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van borderline. Extra risico's hebben te maken met de persoonlijke kwetsbaarheid, het geslacht, de leeftijd, de omgeving en persoonlijke ervaringen. Hieronder wordt duidelijk hoe deze factoren het risico op borderline kunnen verhogen.

Persoonlijke kwetsbaarheid:

• (Licht) afwijkende hormonen of processen in de hersenen
• Erfelijkheid
• Emotionele kwetsbaarheid of overgevoeligheid
• Combinatie van negatieve gevoelens en ontremming, mogelijk als gevolg van een traumatische ervaring in de jeugd

Geslacht en leeftijd:

• 50-plussers hebben een kleinere kans op borderline.
• Bij jongeren tot 20 jaar is borderline moeilijker vast te stellen, omdat alle jongeren soms emotioneel instabiel zijn en dit op een eigen wijze uiten. Deze uitingen kunnen ook lijken op de uitingen van iemand met borderline.
• Het komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Mannen ontwikkelen sneller in misbruik van alcohol of drugs, terwijl vrouwen het meer ontwikkelen in de vorm van vreetbuien.
• Vrouwen zoeken over het algemeen sneller hulp dan mannen. Zij worden dan ook sneller in een instelling opgenomen dan mannen. Agressief gedrag en wisselende seksuele contacten worden bij vrouwen ook makkelijker als hinderlijk gezien dan bij mannen.

De omgeving:

• Mensen die alleen wonen.
• Wisselende invloeden van de buitenwereld, als familie, vrienden, kennissen, buren of collega's.
• Opleiding, woonsituatie of werksituatie hebben geen tot weinig invloed.

Persoonlijke ervaringen:

• Emotionele mishandeling
• Lichamelijke mishandeling
• Seksueel misbruik
• Verwaarlozing

Vaststellen van borderline

Het is niet eenvoudig om zeker vast te kunnen stellen dat iemand borderline heeft. Hier zijn dan ook meerdere bronnen van informatie voor nodig. De persoon in kwestie vult een aantal vragenlijsten in. Door middel van deze vragenlijsten beoordeelt de persoon in kwestie zijn eigen situatie, zijn eigen leven en alles wat daarbij hoort. Er wordt bij de persoon in kwestie een interview afgenomen. Dit interview bevat vooraf vastgestelde onderwerpen welke besproken (moeten) worden. Meestal worden er model-interviews voor deze gesprekken gebruikt. Verder wordt alle informatie verzameld over eventuele opnames of andere behandelingen van psychische aandoeningen. Eerdere psychische aandoeningen worden besproken en beoordeeld. Ook de personen die veel in de aanwezigheid van de persoon in kwestie zijn, zijn een belangrijke bron van informatie. Er moet wel toestemming gegeven worden om deze personen vragen te stellen.

Behandelmethoden

Omdat er veel typen borderline bestaan, zijn er ook veel behandelmethoden. De verschillende behandelingen zijn in drie groepen onder te verdelen. Behandeling met medicatie, psychologische behandeling en shocktherapie.

Behandeling met medicatie:

• Antidepressiva
• Antipsychotica
• Lithium
• Carbamazepine
• Natriumvalproaat

Psychologische behandelingen:

• Cognitieve gedragstherapie
• Psychoanalytische behandeling
• Dialectische gedragstherapie

Shocktherapie:
Electroconvulsietherapie, ook wel electroshock of ECT genoemd, lijkt met name te helpen tegen de uiterst depressieve stemmingen. Deze therapie mag alleen in gespecialiseerde instellingen tot uitvoering worden gebracht. er is niet beken of deze therapie ook werkt op de langere termijn. De meeste borderliners krijgen eerst andere behandelingen en pas als laatste optie, wanneer andere behandelingen echt niet aanslaan, wordt de electroconvulsietherapie toegepast.