De aanleiding van de cognitieve revolutie in 1950-1960

Cognitieve psychologie is ontstaan door middel van de cognitieve revolutie halverwege de 20e eeuw. Deze revolutie bevatte een aantal veranderingen dat zorgde voor een volledig nieuwe blik op de psychologie. De manier van experimenteren is veranderd en zo ook de kijk op wat wel en niet belangrijk is voor het bestuderen van cognitie. Wat is dan de aanleiding van deze revolutie en hoe zag de cognitieve psychologie er voorheen uit?

De cognitieve revolutie

Cognitieve psychologie is onder andere ontstaan door de cognitieve revolutie. Rond de jaren 50 and 60 van de 20e eeuw vonden er veel veranderingen plaats binnen de psychologie. Deze veranderingen staan centraal in de cognitieve revolutie. De revolutie had te maken met een nieuwe stijl van onderzoek, specifiek gericht op vragen over cognitie. Zulke vragen gaan zoal over het geheugen en het oplossen van problemen. In de cognitieve psychologie vraagt met zich vooral af hoe informatie verwerkt wordt. Deze informatie betreft bijvoorbeeld wat we zien, horen en voelen. Hoe komt het bijvoorbeeld dat we altijd alert zijn wanneer we onze naam horen in iemand anders zijn gesprek? En dat terwijl we hier helemaal geen aandacht aan besteedden. In de cognitieve revolutie stonden twee ideeën centraal. Het eerste is dat mentale processen bestudeerd moeten worden om het gedrag van mensen en dieren te begrijpen. het tweede is dat mentale processen alleen indirect bestudeerd kunnen worden. Deze twee ideeën ontstonden onder invloed van introspectie en het behaviorisme.

Introspectie

Introspectie is het waarnemen van de eigen gevoelens. In de psychologie werd introspectie als een onderzoeksmethode gebruikt om de geest te bestuderen. Deze techniek werd voor het eerst gebruikt aan het einde van de 19e eeuw door Wilhelm Wundt en zijn student Edward Bradford Titchener. Zij vonden dat er gefocust moest worden op het bestuderen van bewuste mentale gebeurtenissen zoals gevoelens, gedachtes en herinneringen. Wundt and Titchener kwamen op het idee van introspectie doordat jij de enige persoon bent die je eigen gedachten kan ervaren. Introspectie kon echter niet door iedereen worden gedaan. Men moest ervoor getraind zijn. Daarnaast moest er een specifiek vocabulaire gebruikt worden voor het beschrijven van de bevindingen. Ook moest er zo min mogelijk beschreven worden over de eigen interpretatie. Met introspectie werden dus mentale processen waar iemand zich bewust van is zo objectief en specifiek mogelijk beschreven.

Problemen met introspectie

Introspectie kreeg ook veel kritiek. Met introspectie is het namelijk niet mogelijk de onbewuste gedachteprocessen te beschrijven, terwijl dit soort processen cruciaal zijn voor de gedachtegang. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hoe iemand op het antwoord komt van de vraag 'Wat is je voornaam?'. Een ander probleem is dat de ervaringen van ieder mens subjectief zijn. Dit is bijvoorbeeld te zien aan hoe pijn wordt ervaren. Een naaldenprik kan bij de ene persoon helemaal geen pijn doen, terwijl het bij de ander juist heel veel pijn doet. Dit betekent dat introspectie niet testbaar is, en dus zou psychologie geen wetenschap kunnen zijn zolang er gebruik werd gemaakt van deze techniek om theorieën op te stellen. Dat de resultaten van een onderzoek testbaar zijn, is namelijk erg belangrijk in de wetenschap.

Behaviorisme

Aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw kwam het behaviorisme op in Amerika. Alle data moest objectief en testbaar zijn. Dit betekende dat data te observeren moest zijn. Wat er innerlijk gebeurde was alleen te observeren door middel van introspectie, maar deze onderzoekstechniek was bestempeld als problematisch. Als gevolg geloofde men dat mentale processen niet bestudeerd konden worden en dus moesten ze genegeerd worden. Dit kan ook wel omschreven worden als de 'black box'-theorie. In het behaviorisme zijn experimenten voorzichtig uiteengezet en uitgevoerd. Termen als 'stimuli' stammen van deze beweging af. Stimuli zijn prikkels. In een experiment is de stimuli de prikkel waarop wordt getest, dit wordt dan de onafhankelijke variabele genoemd. Behavioristen onderzochten vooral hoe gedrag veranderde als respons op bepaalde stimuli. De observaties werden stap voor stap genoteerd, waardoor de resultaten van experimenten testbaar waren.

Van het behaviorisme af

Al snel realiseerden onderzoekers dat gedrag niet alleen kon worden verklaard door observaties. Dit komt doordat het gedrag van mensen wordt gestuurd door de individuele interpretatie van de situatie. Denk bijvoorbeeld weer aan het voorbeeld van de naaldenprik. Als er veel pijn wordt ervaren is de reactie anders dan wanneer er minder pijn wordt ervaren. Om gedrag te begrijpen, moeten de mentale processen dus ook worden onderzocht. Om deze mentale processen te kunnen bestuderen werd er gebruik gemaakt van een veelgebruikt concept vanuit natuurkunde: gebeurtenissen die niet te observeren zijn hebben effecten die wel geobserveerd en gemeten kunnen worden. Door experimenten uit te voeren die op deze manier werken kunnen hypotheses worden getest en zijn de experimenten zelf ook herhaalbaar. Zo werd er bijvoorbeeld gekeken naar het gedrag van een dier of mens in een experiment en gebaseerd op dit gedrag werden theorieën opgesteld over het ontstaan van dit gedrag.

Invloeden vanuit informatica

Rond 1950 waren er snelle ontwikkelingen in de technologie. Computers konden informatie efficiënt opslaan en ophalen en ze toonden gedrag dat leek op het nemen van besluiten en het oplossen van problemen, onderwerpen die ook van groot belang zijn in de cognitieve psychologie. Als gevolg namen psychologen hier inspiratie uit en ontstond er een nieuwe blik op het omschrijven van mentale processen. Deze processen werden vervolgens neergezet als een serie aansluitende gebeurtenissen waarin informatie wordt verwerkt dat het geobserveerde gedrag veroorzaakt. Uit deze veranderingen kwamen zoal nieuwe theorieën voort over hoe het geheugen zou kunnen werken. Computers hebben een geheugenkaart, waar informatie in opgeslagen en waaruit informatie opgehaald kan worden. Dit zou ook zo werken in de hersenen van mensen. Deze nieuwe blik zorgde voor nieuwe ontdekkingen en was van grote invloed in de cognitieve revolutie.