Emoties en gevoelens in een relatie onder controle houden

Een relatie brengt emoties en gevoelens met zich mee. Emoties zijn zichtbaar. Je partner merkt dat je geïrriteerd bent, je wel of niet happy voelt, schrikt enz. Bij jezelf maar ook bij je partner veroorzaken zulke emoties gevoelens. Deze kunnen prettig, onprettig maar ook vlak zijn. Negatieve emoties kunnen gevoelens met zich meebrengen die een relatie zodanig onder druk zetten dat de relatie wordt verstoord of zelfs verbroken. Ongecontroleerde acties van een van de partners of van beiden kunnen het gevolg zijn. Hoewel niet eenvoudig zijn er toch mogelijkheden om controle te houden.

Wat is een emotie?

Onder emotie moet worden verstaan een lichamelijke zichtbare uiting. Bijvoorbeeld een kleur krijgen, boos reageren, huilen. Een emotie kunnen we voelen, we hebben er meestal weet van. We weten bijvoorbeeld dat we kleuren wat we lastig vinden omdat anderen zien dat we ons niet op ons gemak voelen.

Hoe ontstaan emoties?

Emoties worden volgens, de Portugese neuroloog Damasio, opgewekt door:

• Iets van buiten. Bijvoorbeeld een opmerking van je partner die je boos maakt.
• Een gewaarwording van binnenuit. Bijvoorbeeld door een herinnering aan een vervelende situatie die je partner heeft veroorzaakt.
• Een onplezierige situatie waarvan de oorzaak vaak niet duidelijk is aan te geven. Je bent bijvoorbeeld gestrest in de aanwezigheid van je partner.

Emoties leiden tot gevoelens die kunnen aanzetten tot actie

Emoties ontstaan door hersenprocessen. Bij woede of angst is het hersenorgaantje, de amygdala, actief. Ook hersenstofjes zoals adrenaline, cortisol en dopamine kunnen reacties opwekken die je een bepaald gevoel geven. Gevoelens zijn persoonlijk, ze zitten in je. Ze activeren hersenprocessen waardoor je tot actie (schreeuwen, slaan, weglopen, verstarren) kunt overgaan. Enkele voorbeelden:

Iets van buiten

Een vrouw vermoedt dat haar echtgenoot op een buitenlandse reis vreemd is gegaan. Als ze haar echtgenoot hiermee confronteert geeft hij toe. Ze schrikt zichtbaar (emotie), voelt woede (gevoel) en slaat de iPad van haar man op een tafeltje stuk (actie).

Gewaarwording van binnenuit

Je zit te mijmeren en er komt een voorval bij je naar boven van enige tijd geleden toen je partner je in gezelschap voor schut zette. Je hand gaat trillen (emotie) en je voelt je weer boos worden (gevoel).

Onplezierige situatie met onduidelijke oorzaak

Je bent zichtbaar neerslachtig hoewel je blij bent dat je een relatie hebt, maar toch voelt het niet goed hoewel je niet kunt aangeven waardoor het komt

Waarom is het niet gemakkelijk om bepaalde emoties onder controle te houden?

Hevige emoties zijn moeilijk onder controle te houden. Ze kunnen zich onverwachts voordoen maar je kunt ze soms ook zien aankomen.

Onverwachte situaties

Het gaat om situaties die zich plotseling voordoen waardoor je hevig schrikt en/of diep wordt geraakt. Bijvoorbeeld je partner deelt je mede dat deze verliefd geworden is op een ander. Je zag het niet aankomen. Door deze mededeling is er hevige schrik, je bent tevens diep geraakt. Je emotie is duidelijk zichtbaar: je wordt rood van woede en angst, je barst in huilen uit, schreeuwt. Je kunt niet meer goed nadenken. In je hersenen treden nu talrijke processen op die je uit evenwicht brengen. Je denkvermogen is vrijwel uitgeschakeld. Woede en angst overheersen. Het hersenorgaantje (amygdala) is zeer actief. Tevens worden hersenstofjes als adrenaline, serotonine in sterke mate afgescheiden. Je hartslag en bloeddruk gaan omhoog, je spieren bereiden zich voor op actie: agressie, weglopen of even niets meer kunnen (verstarren). Je kunt zelfs een actie ondernemen waar je later spijt van krijgt.

Niet onverwachte situaties

Hier gaat het om situaties die je al ziet aankomen maar toch als schok worden ervaren. Bijvoorbeeld een man waarvan de relatie geleidelijk stuk is gegaan, kan niet verkroppen dat zijn ex die al een tijdje op zichzelf woont een nieuwe vriend heeft. Hij probeert alles om haar het leven zo zuur mogelijk te maken.

Door de gedachte (herinnering) raakt de man steeds uit evenwicht. De hersenstofjes en hersenorgaantjes zijn zo sterk dat zijn denkvermogen grotendeels nog weinig wordt ingezet. Hij heeft geen of weinig controle over het beheersen van zijn gevoelens. Het kan leiden tot ernstige vorm van agressie: van stalking tot mishandeling of nog erger. Ook situaties die niet tot zulk agressief gedrag leiden kunnen zich voordoen. De verwerking heeft ook dan niet plaatsgevonden. Agressie kan zich dan op de persoon zelf richten (depressie, zelfmoord) of op andere gezinsleden (kinderen). Of vluchten naar elders al dan niet met verslaving aan drugs of alcohol.

Genetische oorzaken bij emoties

Het hangt er ook van af hoe je genetisch in elkaar zit. Sommige mensen hebben zulke sterke emoties en daarmee gepaard gaande gevoelens met een te zwak denk- en remvermogen dat ze zich niet of nauwelijks onder controle kunnen houden. Relatieproblemen kunnen bij hen tot ernstige situaties leiden. Het zijn de gevallen waarbij stalking, crime passionele, doden van eigen kinderen, zelfmoord kan optreden. De oorzaak is dat men direct hevig emotioneel reageert met sterke gevoelens die direct leiden tot actie. We zien dit vaak bij mensen met een zwak ontwikkeld denkvermogen en mensen die zwaar overspannen zijn. Bijtijds ingrijpen of bezinning doet hun later vaak inzien in welke situatie ze zaten. Ze overzien dan de situatie en hebben er een andere kijk op.

Emoties die je onder controle kunt houden

Emoties die je het best onder controle kunt houden zijn vooral emoties die je niet al te diep in de kern raken. Denk bijvoorbeeld aan een vervelende opmerking van je partner. Je weet dat je partner af en toe nogal vervelend kan reageren. Je voelt je wel boos worden maar schakelt je denk- en remmingsvermogen in. Je denkt: “ach laat maar even.” Je kunt nu beheerst reageren door rustig, zonder stemverheffing, een toelichting te vragen of juist helemaal niet te reageren. Reageer je wel heftig dan roept dat weer een reactie op waardoor escalatie kan ontstaan. De kunst is om dat te voorkomen. Dat kan door het denkvermogen in te schakelen. Hierdoor kun je op de rem trappen en houd je controle over de situatie.

Hoe kun je hevige emoties proberen onder controle te houden?

Als je totaal uit evenwicht bent doordat je bijvoorbeeld hoorde dat je partner het met een ander heeft aangelegd kan dit grote stress veroorzaken waardoor je je gevoelens niet meer onder controle hebt. Je weet het, maar je komt er zelf niet meer uit. Wat kun je doen?

Je probeert je mindset te veranderen

Een mindset is een manier van denken en een manier om anders te kijken. Nodig hierbij is dat je – hoe moeilijk ook – wel je denkvermogen inschakelt. Je probeert anders naar je (voorbije) relatie te kijken. Dat kan op eigen kracht of met hulp.

Op eigen kracht
Je maakt een lijst met punten die je kunt helpen
Voorbeelden:

• Je denkt aan de negatieve dingen van je partner, zie je sterk naar voren haalt (hij/zij boert, stinkt, is lui enz.)
• Je denkt aan de periode voor je je partner kende: hoe leefde je toen (prettig, deed je ook leuke dingen)
• Je bekijkt je relatie vanuit een helikopter (helikopterview): was je relatie eigenlijk wel zo goed?
• Je neemt een voorbeeld aan een bekend iemand (acteur, zanger(es), sporter etc.) die ook in een situatie zat die op die van jou lijkt, hoe ging deze er mee om?
• Je weet dat er na moeilijke periode altijd weer positieve perioden komen (na regen komt zonneschijn, de regen kan wel eens wat lang duren, maar toch....
• Je gaat activiteiten ondernemen (bezoek familie, vrienden, sporten etc.)
• Je weet dat vormen van agressie als de ander het leven zo zuur mogelijk maken (zoals stalking, slaan, schelden, de ander beroddelen) tot niets leidt, het maakt alles alleen maar erger.
• Je gaat op in je hobby, studie
• Je gaat na hoe je eventuele kinderen je relatie bekijken: zijn ze niet beter af door het verbreken van je relatie?
• …

Met hulp
Als je er zelf niet uitkomt of dat je toch meer hulp nodig hebt dan is, zo nodig in combinatie met bovenstaande, aan te raden:

Contact opnemen met een vertrouwd iemand: familielid, vriend
In eerste instantie kan een vertrouwd iemand je aanhoren en je steunen. Een wandeling, sportuiting met een vertrouwd iemand kan helpen om het denkvermogen weer wat meer op de voorgrond te brengen. Een volgende stap kan zijn om deskundige hulp in te schakelen.

Inroepen van deskundige hulp
Deze zal je helpen om je evenwicht te herstellen door je denkvermogen bewust in te schakelen. Bijvoorbeeld door je mindset te wijzigen.

Wat niet helpt

Hoewel alles in je lichaam en vooral je hersenen in de war is wil je dingen doen die tot niets leiden of alles nog erger maken en je daardoor meer instabiel maken. Voorbeelden

• drugs, alcohol
• agressie in welke vorm dan ook
• je volledig afzonderen
• in het wilde weg daten (pas op voor dates met psychisch gestoorde mensen die aanvankelijk zich mooi voordoen maar een achterliggende bedoeling hebben die je nog verder het moeras ik kan trekken)
• iedere hulp weigeren